جرایم و مجازات مواد غذایی و بهداشتی در قانون ایران چیست؟
بهداشت عبارت است از کنترل عواملی که تندرستی انسان را در معرض خطر قرارمی دهد این عوامل ممکن است در محیط زندگی یا کار وجود داشته باشد که در این صورت اصطلاح «بهداشت محیط» بیان کننده کنترل عوامل محیطی مزبور برای تامین تندرستی انسان است. هم چنین ممکن است در روند تهیه, تولید, نگه داری و توزیع و فروش موادخوردنی آشامیدنی و آرایشی بهداشتی عواملی وجود داشته باشد که سلامتی وتندرستی انسان را در معرض تهدید قرار دهد. در همه موارد فوق, همواره تلاش همه دست اندرکاران امور بهداشت و نیز قانون گذار ان آن است که ضوابط و مقرراتی را وضع نمایند که عوامل تهدید کننده سلامتی و بهداشت جامعه را کنترل نموده, سلامت و بهداشت عمومی را تامین نماید. حال با عنایت به اینکه قانون گذار در قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی درمانی مصوب ۱۳۶۷, تعزیرات تولید, توزیع و فروش مواد خوردنی, آشامیدنی, آرایشی و بهداشتی را در یک فصل جدا بیان کرده است لذا ما نیز در این مبحث را به بیان جرایم مربوط به تهیه, تولید, توزیع و فروش این مواد را بررسی می کنیم.
جرایم غذایی و بهداشتی در قانون
جامع ترین قانونی که در حوزه مواد غذایی وجود دارد، در سال ۱۳۴۶ و در ۱۸ ماده با نام «قانون مواد خوراکی آشامیدنی و بهداشتی» تصویب شد. بعدها و طی سال های مختلف، برای اجرای بعضی از مواد این قانون، آیین نامه ها و اصلاحیه هایی تصویب شد. البته چند ماده از قانون مجازات، قانون تعزیرات و قانون استاندارد نیز به این موضوع می پردازند، اما باز هم قانون اصلی، قانون مصوب ۱۳۴۶ می باشد.
در ماده 1 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی جرایم مستوجب مجازات به شرح زیر می باشد:
مرتکب هر یک از اعمال زیر در مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی به مجازات های مقرر در این قانون محکوم خواهد شد:
- عرضه یا فروش جنسی به جای جنس دیگر.
- مخلوط کردن مواد خارجی بجنس بمنظور سوء استفاده.
- عدم رعایت استاندارد یا فرمول ثبت شده در مواردیکه تعیین فرمول و رعایت آن و همچنین تعیین استاندارد و رعایت آن الزامی باشد.
- فروش و عرضه جنس فاسد و یا فروش و عرضه جنسی که موعد مصرف آن گذشته باشد.
- بکار بردن رنگها و اسانسها و سایر مواد اضافی غیر مجاز در مواد خوردنی یا آشامیدنی یا آرایشی یا بهداشتی و یا لوازم بازی کودکان.
- ساختن مواد تقلبی خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی.
مجازات جرایم غذایی و بهداشتی منجر به آسیب
در ماده 2 و 3 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی مجازات های افراد مشخص شده است.
در مورد اول، اگر خوراکی باعث بیماری خریدار یا مصرف کننده شود، اما درمان بیمار کمتر از یک ماه طول بکشد، فروشنده به ۶ ماه تا ۲ سال حبس جنحه ای محکوم خواهد شد، اما گر مدت معالجه بیشتر از یک ماه باشد، مجازات مرتکب یک سال تا ۳ سال حبس جنحه ای است. البته این فقط مجازات فروشنده است و کسی که این خوراکی را ساخته است، به حبس جنایی درجه یک از ۳ سال تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد.
قانون مقرر کرده است که اگر مصرف ماده غذایی موجب نقص یکی از اعضای مصرف کننده شود، مجازات مرتکب با توجه به میزان نقص ۳ تا ۱۰ سال حبس جنایی درجه یک است. در این مورد، سازنده یا تهیه کننده یا مخلوط کننده مواد هم به حبس جنایی درجه یک از ۵ تا ۱۵ سال محکوم می شود. به این ترتیب، اگر مصرف ماده غذایی مرگ مصرف کننده را به همراه داشته باشد «مجازات سازنده یا تهیه کننده یا مخلوط کننده اعدام است.»
همچنین محکومان فوق علاوه بر جریمه نقدی به محرومیت از اشتغال به کسب یا کار مربوط به مواد خوردنی یا آشامیدنی یا آرایشی یا بهداشتی از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.
(در قانون مجازات سابق، مجازات ها را بر اساس شدت و ضعف جرم به جنایت، جنحه و خلاف تقسیم بندی می کردند و در نتیجه چنانچه مدت حبس، حداکثر ۳ سال در نظر گرفته می شد، به آن حبس جنحه ای گفته می شد.)