درباره گیاه دم اسب
گیاه دم اسب با نام علمی Equisetum arvense، گیاهی با خاصیت دارویی است که سابقه مصرف آن به دوران روم و یونان باستان برمی گردد. این گیاه از بازماندگان گیاهان عظیم الجثه و درخت مانندی است که بیش از 400 میلیون سال پیش روی زمین می روییدند. دم اسب در واقع یک گیاه علفی بدون گل است که در مناطقی از اروپا، آسیا، خاورمیانه و آمریکای شمالی می روید. امروزه از این گیاه به دلیل داشتن مقادیر فراوان سیلیس، برای زیبایی و طراوت پوست و مو و ناخن استفاده می شود. البته فواید این گیاه تنها مختص زیبایی پوست و مو نیست؛ خواص گیاه دم اسب بسیار فراتر از این است. از گذشته این گیاه برای جلوگیری از خون ریزی، التیام انواع زخم ها و درمان سل و اِدِم (تورم ناشی از تجمع مایعات در بدن) استفاده می شده است. در حال حاضر نیز در درمان های سنتی از ساقه و برگ های گیاه دم اسب به صورت تازه یا خشک برای اهداف دارویی استفاده می شود. اگر قصد دارید که از خواص اعجاب آور پزشکی این گیاه و استفاده آن برای شادابی و سلامت بیشتر مو، پوست و ناخن هایتان بیشتر بدانید، به شما پیشنهاد می کنیم در ادامه محتوا همراه ما باشید.
استفاده از دم اسب در مصارف پزشکی
به طور سنتی از گیاه دم اسب به عنوان یک ماده ادرارآور (دیورتیک) استفاده می شود. همچنین برخی مطالعات نشان می دهند که گیاه دم اسب به دلیل مواد شیمیایی موجود در آن دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی نیز هست و می تواند رشد سلول های سرطانی را مهار کند. البته به دلیل عدم قطعیت در مطالعات مربوط به گیاه دم اسب، این گیاه هنوز تائیدهای لازم را از سازمان غذا و داروی آمریکا به عنوان یک گیاه ایمن دریافت نکرده است؛ علاوه بر این، در رابطه با میزان سمی بودن و عوارض احتمالی این گیاه در مصارف موضعی، اطلاعات کافی وجود ندارد. با این حال و علی رغم شواهد علمی محدود در زمینه فواید عصاره دم اسب، مزایای مشاهده شده آن برای بهبود مو، ناخن و زخم بسیار امیدوارکننده گزارش شده اند.
خواص گیاه دم اسب برای مو
اگرچه بسیاری از شواهد موجود در این زمینه پایه علمی مستندی ندارند، اما برخی از مطالعات نشان می دهند دم اسب به واسطه خواصی که در ادامه به آن ها اشاره می شود، سبب تقویت موهای سالم می گردد:
- تأثیر بر کلاژن: بسیاری از طرفداران استفاده از گیاه دم اسب برای مراقبت از مو، معتقدند که این گیاه علاوه بر اثراتی که بر کلاژن و کلسیم برای بازسازی استخوان دارد، برای سلامت و ظاهر مو مفید است.
- خواص آنتی اکسیدانی: تحقیقات نشان می دهند که گیاه دم اسب سرشار از ترکیبات فنولی است. ترکیبات فنولی در واقع گروهی از آنتی اکسیدان های قدرتمند هستند که از آسیب اکسیداتیو به غشای سلولی جلوگیری می کنند.
- سلنیوم معدنی: گیاه دم اسب حاوی سلنیوم است که به بدن در پردازش ید کمک می کند. یکی از نقش های ید در بدن، تنظیم رشد مو است.
- سیلیکا (سیلیس): گیاه دم اسب منبع غنی سیلیس بوده و بیشتر مزایای این گیاه به دلیل وجود همین عنصر است. در ادامه به این فواید اشاره می کنیم.
تاثیر سیلیس برای مو
سیلیس یا همان سیلیکا (سیلیسیم دی اکسید) دومین عنصر فراوان روی زمین است و یکی از عناصر کمیاب در بدن انسان محسوب می شود. توجه داشته باشید که نباید سیلیس را با سیلیکون که نوعی ماده مصنوعی مورد استفاده در جراحی پلاستیک و صنعت الکترونیک است اشتباه گرفت! سیلیس یک عنصر شیمیایی طبیعی است. این ماده در آب، منابع گیاهی و حیوانی وجود دارد. به نظر می رسد که سیلیس برای ساخت بهتر کلاژن، فعال سازی آنزیم های هیدروکسیله کننده در سلول های پوستی و بهبود قوام و خاصیت ارتجاعی پوست عاملی کلیدی باشد. طبق شواهد به دست آمده، وجود مقادیر بالای سیلیس در مو باعث کاهش ریزش و افزایش درخشندگی آن می شود. برخی از طرفداران درمان های طبیعی معتقدند که سیلیس موجود در عصاره گیاه دم اسب، آن را به یک محصول خوب برای مراقبت از مو تبدیل کرده است. علاوه بر این وجود سیلیس می تواند مزایای دیگری نیز داشته باشد، مانند:
- بهبود سرعت رشد مو
- کاهش شوره سر
- افزایش گردش خون در پوست سر
در زمینه اثرات مختلف سطوح پلاسمایی سیلیس بر بدن مطالعات زیادی صورت گرفته اند. طی این مطالعات ویژگی های مورفولوژی (ریخت شناسی) و مکانیکی مو در ابتدای مطالعه و پس از مصرف مکمل های سیلیسی مورد بررسی قرار گرفت و در آن ها نتایج مثبتی به دست آمد. نتایجی که از جمله آن ها می توان به افزایش مقاومت تارهای مو اشاره کرد. خوب است به این موضوع اشاره کنیم که اگرچه این مطالعات از نظر علمی قابل اعتماد هستند، اما به واسطه تداخلات بالقوه این گیاه (به عنوان مثال تداخل آن با داروی لیتیوم) و نیز جهت بررسی دوز مناسب برای هر فرد، این مکمل ها را باید با مشورت پزشک متخصص مصرف کرد؛ در غیر این صورت ممکن است عوارض جدی در فرد ایجاد شود. به عنوان مثال گیاه دم اسب حاوی آنزیمی به نام تیامیناز است. این آنزیم ویتامین تیامین (B1) را تجزیه کرده و آن را خنثی می کند؛ بنابراین مصرف طولانی مدت گیاه دم اسب و درنتیجه آن، مقادیر بالای آنزیم تیامیناز باعث کمبود تیامین می شود.
تأثیر عصاره دم اسب در سلامتی و پرپشتی مو
عناصر با ارزش موجود در عصاره گیاه دم اسب هرکدام به شیوه ای در بهبود سلامت فولیکول های مو مؤثرند:
- ساپونین و فلاونوئید های موجود در این عصاره به رشد مو و افزایش خاصیت ارتجاعی آن کمک می کنند. این عصاره همچنین به واسطه ویژگی رطوبت رسانی که دارد، در رفع شوره سر بسیار مفید است.
- ترکیبات معدنی ازجمله سیلیس موجود در این عصاره باعث حفظ سلامت پوست سر و مو شده، از ریزش مو جلوگیری می کند. این ترکیبات موجب استحکام رگ های خونی و بهبود گردش خون، تغذیه بهتر فولیکول ها و تحریک رشد مو می شوند. یکی از عوامل نازکی مو کمبود مواد معدنی است، درنتیجه سیلیس موجود در عصاره دم اسب در رفع نازکی مو مؤثر محسوب می شود.
- بخشی از مواد زائد بدن، ازجمله مقداری از اسیدها توسط پوست سر دفع می شوند و موجب ایجاد حالت اسیدی در پوست می گردند؛ درنتیجه با تغییر pH، پوست سر و فولیکول های مو دچار آسیب می شوند. سیلیس با خاصیت قلیایی خود موجب تنظیم pH پوست سر و حفظ خصوصیات فیزیولوژیک آن می شود.
- فلاونوئیدها، ویتامین های A و ویتامین های گروه B (B5 ,B3 ,B2 ,B1 و B6) موجود در این عصاره خواص آنتی اکسیدانی دارند.
- عصاره دم اسب علاوه بر اثرات ضد التهابی، به دلیل وجود ترکیبات فنولی، دارای اثرات ضد باکتری نیز هست.
فواید گیاه دم اسب در ترمیم زخم و سلامت ناخن ها
استفاده موضعی از پماد حاوی عصاره گیاه دم اسب باعث بهبود زخم می شود. یک مطالعه 10 روزه روی 108 زن پس از زایمان که در حین زایمان اپیزیوتومی (برش جراحی در ناحیه پرینه برای تسهیل فرآیند زایمان) را تجربه کردند، نشان داد که استفاده از پماد حاوی 3 درصد عصاره گیاه دم اسب علاوه بر ترمیم زخم، به تسکین درد نیز کمک می کند. این مطالعه همچنین نشان داد که قرمزی، تورم و ترشحات زخم افراد این گروه در مقایسه با گروه کنترل به طور قابل توجهی بهبود یافته است. دانشمندان این تأثیرات مثبت را به سیلیس موجود در این گیاه نسبت دادند. طبق مطالعات حیوانی انجام شده در این رابطه، سلول های پوستی موش های صحرایی که با پمادهای حاوی 5 درصد و 10 درصد عصاره گیاه دم اسب تحت درمان قرار گرفتند، در مقایسه با گروه کنترل سرعت ترمیم و بازسازی زخم بیشتری نشان دادند (99-95 درصد). علاوه بر این، از عصاره گیاه دم اسب در لاک ناخن برای بهبود پسوریازیس ناخن استفاده می شود. پسوریازیس ناخن یک بیماری پوستی است که باعث تغییر شکل ناخن می شود. مطالعه انجام شده در این زمینه نشان می دهد که استفاده از لاک ناخن حاوی مخلوطی از عصاره گیاه دم اسب و سایر عوامل تقویت کننده ناخن، باعث کاهش علائم پسوریازیس ناخن می شود. با این وجود، بررسی های بیشتری در مورد تأثیر مستقیم گیاه دم اسب در ترمیم زخم و سلامت ناخن برای تأیید فواید ذکر شده لازم است.