گیلاس، آلوکک به میوه بسیاری از درختان سرده پرونوس گفته می شود که دارای هسته و گوشت دار است. ترکیه، ایالات متحده آمریکا، ایران، ایتالیا و اسپانیا از عمده تولیدکنندگان میوه گیلاس در جهان هستند. میوه گیلاسی که خرید و فروش می شود معمولاً ارقام گونه های محدودی مانند: گیلاس شیرین (گیلاس خودرو) و گیلاس ترش (آلبالو) هستند. نام «گیلاس» به درخت گیلاس هم گفته می شود و گاهی اوقات در مورد بادام و درختان گلدار مشابه سرده پرونوس مانند «گیلاس تزئینی» یا «ساکورا» هم استفاده می شود. گیلاس وحشی ممکن است به هر یک از گونه هایی که بدون کاشتن رشد می کنند اطلاق شود، گرچه در جزایر بریتانیا اغلب به گیلاس خودرو با نام «گیلاس وحشی» اشاره می شود. گیلاس دارای گونه های متعدد و در تمام ایران پراکنده است. از گیلاس علاوه بر مصرف به عنوان میوه خام، مربا و کمپوت ساخته می شود. این گیاه احتمالاً از منطقه ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشأ گرفته است؛ ولی به نظر می رسد که در زمانهای قدیم آن را به اروپا برده باشند. بیشتر ارقام کشت شده آن در سرتاسر دنیا از اروپا منشأ گرفته اند، ولی تعدادی از ارقام مهم، در مناطق گیلاس خیز محلی انتخاب یا اصلاح گردیده اند. ایران با تولید ۲۲۵ هزار تن (۱۲درصد تولید دنیا) سومین تولیدکننده گیلاس در جهان می باشد (بعد از ترکیه و آمریکا).
ارزش غذایی گیلاس
ویتامین ث که به عنوان آنتی اکسیدان قوی عمل می کند در مقادیر خوبی از گیلاس وجود دارد. آن ها حاوی چربی های، کلسترول یا سدیم نیستند و فیبر، ویتامین آ و مواد معدنی ضروری مثل آهن، کلسیم و پروتئین دارند همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از پتاسیم هستند. گیلاس ها نیز ترکیبات مفید دیگری مانند بورون، ملاتونین و آنتوسیانین دارند. گیلاس سرشار از آنتی سیانین است که به سلامت بدن کمک میکند. آنتی اکسیدان موجود در آن از اکسایش ناشی از اکسیژن موجود در بدن و خطرات ناشی از رادیکال ها جلوگیری میکند. بدن ما روزانه به حداقل 3000 تا 5000 سلول دهانی نیاز دارد تا اکسیژن مورد نیاز خون را تامین کند.
فواید گیلاس برای حفظ سلامت بدن
گیلاس را می توان به صورت خام، یا برای تهیه انواع شیرینی و دسر مانند کیک، تارت، پای و کیک پنیری استفاده کرد. این میوه جذاب به همراه یک کاسه ماست یا غلات صبحانه یک وعده غذایی فوق العاده است؛ اما بسیاری نمی دانند که این میوه خوشمزه دارای خواص بیشماری است که برای سلامتی شما مفید است. همچنین سرشار از آنتی اکسیدان و ترکیبات ضدالتهاب بوده و در پیشگیری و درمان نقرس مفید است. به علاوه یکی از معدود میوه های حاوی ملاتونین است که می تواند به درمان بی خوابی کمک کند؛ از این رو به عنوان یک منبع دارویی مفید نیز شمرده می شود.
رفع نقرس
این میوه می تواند برای رفع نقرس بسیار مفید باشد. گیلاس به دلیل داشتن ماده شیمیایی آنتوسیانین باعث می شود تا التهاب کاهش پیدا کرده و برای کاهش درد مفاصل بسیار موثر است. درد مفاصل دلایل مختلفی دارد که یکی از آن ها پوکی استخوان می باشد. خوردن گیلاس در زنان باعث می شود تا اسید اوریک خون آن ها تا پانزده درصد کاهش پیدا کند. نقرس زمانی اتفاق می افتد که غلظت اسید اوره در بدن وجود دارد. تشکیل کریستال های اسید اوریک در مفاصل منجر به ورم و التهاب می شود. به جلوگیری از این بیماری کمک می کند و با کمک به تنظیم فرآیندهای متابولیک میزان اسید اوره را در خون کنترل می کنند.
کاهش وزن و لاغری
یکی از مشکلاتی که بانوان از آن فراری هستند مشکل اضافه وزن می باشد. راه های مختلفی برای کاهش وزن وجود دارد، یکی از این راه ها استفاده از گیلاس می باشد. گیلاس را در رژیم غذایی خود قرار دهید. یکی از مهم ترین دلایلی که می توانید از گیلاس در رژیم های لاغری استفاده کنید این است که این میوه دارای کالری بسیار پاینی می باشد، علاوه بر این گیلاس چربی بسیار کمی دارد و برای آب کردن چربی های اطراف شکم بسیار مفید است. نکته دیگر در مورد خواص لاغری گیلاس این است که این میوه علاوه بر فیبر غنی، دارای انواع مواد مغذی و ویتامین ها می باشد و به همین دلیل می تواند به همراه احساس سیری طولانی، انرژی مورد نیاز بدن را نیز فراهم کند.
خواص گیلاس برای دیابت
مزه شیرین گیلاس های سیاه ممکن است شما را نگران کند که با انواع خاصی از دیابت تشخیص داده شده اند اما لازم نیست نگران باشید چون این میوه حاوی شاخص گلیسمیک پایین است که برای بیماران دیابتی مفید است. مصرف مواد غذایی که دارای شاخص گلیسمی پایین هستند برای دیابتی ها مفید می باشد و گیلاس هم از این نوع مواد غذایی محسوب می شود، شاخص گلیسمی گیلاس ۲۲ می باشد و قند ان نسبت به میوه های تابستانی مثل زردآلو و هلو بسیار کمتر می باشد.
خواص گیلاس وحشی برای حفظ سلامت معده و دستگاه گوارش
برای تسکین و کاهش درد معده می توان از پوست گیلاس وحشی استفاده کرد . گیلاس وحشی از معده سریع عبور می کند. گیاه دارویی گیلاس وحشی در درمان و پیشگیری از اسهال مفید و موثر است. در واقع گیلاس وحشی یک ملین طبیعی است و از این رو برای درمان اسهال به ویژه اسهال خونی موثر و مفید است. گیلاس وحشی به سلامت دستگاه گوارش و حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می کند. مصرف منظم گیلاس به دلیل وجود فیبر فراوان خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می دهد. دیگر خاصیت گیلاس، طبیعت قلیایی آن است. هر زمان که محتوای اسیدی بدن افزایش یابد، با خنثی کردن آن علاوه بر جلوگیری از مشکلات معده مانند اسیدیته یا سوء هاضمه، سطح PH را نیز متعادل می کند.
خواص ضد سرطان گیلاس
یکی از شناخته شده ترین خاصیت های گیلاس این است که می تواند به درمان انواع سرطان ها کمک کند. گیلاس حاوی مقادیر غنی از کورستین می باشد که این ماده به عنوان یکی از موثرترین مواد ضد سرطانی شناخته می شود. علاوه بر این آنتی اکسیدان ها و فلاونوئیدهای موجود در گیلاس نیز می توانند مانع آیسیب رساندن رادیکال های آزاد مخرب به سلول های بدن شوند. ضمن اینکه مصرف گیلاس می تواند سرعت رشد سلول های سرطانی را کاهش دهد. موادی که در گیلاس ترش وجود دارد می تواند تشکیل مواد سرطان زا را کاهش دهد. محققان گیلاس ترش را به همبرگرهای گوشتی اضافه کردند. محتوای چربی این ماده بسیار کمتر بود. بافت گیلاس نه تنها می تواند بدتر شدن اکسیداسیون چربی گوشت را کندتر کند بلکه تشکیل آمین های آروماتیک هتروسیکلیک را نیز کاهش می دهد. گیلاس ها شیرین شامل ویتامین سی، آنتو سیانین و کاراتنوئید هستند که به جلوگیری از انواع خاصی از سرطان کمک می کنند. گیلاس ها شیرین منبع خوبی از سیانیدین هستند، که در درجه اول مسئول این پیش گیری از سرطان است. آنتو سیانین به دستگیری چرخه سلولی و آپوپتوز کمک می کند. تمایز سلول ها را ترویج می دهد و خطرات سلول های سالم را کاهش می دهد که به سلول های سرطانی تبدیل می شوند.
خاصیت آرام بخش گیلاس
آیا شما نیز جزو افرادی هستید که خواب راحتی در شب ندارند؟ آب گیلاس می تواند بهترین درمان برای شما باشد. آب گیلاس را حدود ۳۰ دقیقه بعد از بیدار شدن از خواب و ۳۰ دقیقه قبل از وعده غذایی عصر بنوشید. مطالعات انجام شده نشان می دهد افرادی که این میوه خوشمزه را به صورت منظم مصرف می کنند سطح ملاتونین بالایی خواهند داشت. همانطور که می دانید گیلاس منبع خوبی از ملاتونین است و همین امر به بهبود چرخه خواب و داشتن خوابی راحت کمک می کند. جالب است بدانید مصرف گیلاس قبل از خواب مانند قرص خواب عمل می کند و باعث خوابی آرام و عمیق می شود. برای این منظور باید از آب گیلاس با طعم ترش استفاده شود که دارای مقادیر غنی از ملاتونین می باشد و علاوه بر رفع استرس و اضطراب به درمان بی خوابی هم کمک می کند. گیلاس، ده برابر بیشتر از تمشک و توت فرنگی ملاتونین دارد که بی خوابی را درمان میکند و کارایی مفصل ها را بهبود میبخشد. همچنین درمان خوبی برای جت لگ (خستگی ناشی از پرواز) است.
درمان کم خونی
برای درمان کم خونی هم می توانید روی کمک گیلاس حساب کنید. گیلاس حاوی مقادیر غنی از آهن می باشد و به همین دلیل می تواند باعث افزایش تولید گلبول های قرمز خون شود که در نتیجه به درمان کم خونی ناشی از فقر آهن کمک می کند. این میوه علاوه بر خون سازی انرژی مورد نیاز بدن را نیز تامین میکند و سدیم موجود در آن انعطاف از دست رفته را باز میگرداند. میوه گیلاس بخاطر اسیدهای عالی موجود در آن و افزایش آهنی که با مصرف آن ایجاد می شود جزء مواد غذایی خون ساز محسوب می شود.
گیلاس برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی
مصرف گیلاس سبب سلامت قلب و عروق می شود و چربی و قند خون در بیماران مبتلا به سندرم متابولیک کاهش می دهد . مواد مغذی موجود در گیلاس مثل ویتامین ها، آنتی اکسیدان های فلاونوئید و کاروتنوئید و مواد معدنی فسفر، برای قلب و عروق بسیار مفید هستند. این مواد سبب تنظیم ضربان قلب و تقویت قلب می شود و از سفت شدن رگ های خونی پیشگیری می کند. افزایش مصرف میوه های غنی از مواد مغذی مانند گیلاس یک روش موثر برای محافظت از قلب شماست. بسیاری از مطالعات نشان می دهد که رژیم های غذایی غنی از میوه ها با کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی مرتبط هستند. گیلاس از این نظر بسیار مفید است زیرا غنی از مواد مغذی و ترکیباتی است که برای سلامتی قلب شناخته شده هستند از جمله آنتی اکسیدان ها، پتاسیم و پلی فنول ها. فقط 1 فنجان (154 گرم) گیلاس بدون هسته 10٪ مقدار مورد نیاز پتاسیم را تامین می کند، ماده معدنی که برای سلامت قلب شما ضروری است. این برای حفظ یک ضربان قلب منظم لازم است و به شما کمک می کند سدیم اضافی را از بدن خود خارج کنید تا فشار خون تان تنظیم شود. به همین دلیل است که مصرف بیشتر پتاسیم با کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی مرتبط است. علاوه بر این گیلاس سرشار از آنتی اکسیدان های قوی پلی فنول از جمله آنتوسیانین ها، فلاونول ها و کاتچین هاست که با محافظت در برابر آسیب سلولی و کاهش التهاب ممکن است به سلامت قلب شما کمک کنند. در حقیقت یک مطالعه بر روی 84158 نفر نشان داد که مصرف بیشتر پلی فنول ها – به ویژه آنتوسیانین ها، فلاونول ها و کاتچین ها – با کاهش قابل توجه خطر بیماری قلبی طی 5 سال همراه است.
فواید گیلاس برای کبد، کلیه و مثانه
مصرف گیلاس برای افرادی که به سنگ کلیه و یا سنگ صفرا و یا مثانه مبتلا هستند ، مفید است زیرا مانند یک عامل تخلیه و زهکشی در مجاری ادرار و لوله های هاضمه کار می کند و سنگ ها را از بین می برد. این میوه به دفع سموم از بدن کمک می کند. برای دفع سنگ های مثانه و تمیز کردن مجاری ادرار جوشانده ی دم گیلاس مفید است. گیلاس حاوی پوتاس فراوانی است که این ماده بر افزایش ادرار تاثیر فراوان دارد.افراد مبتلا به سنگ کلیه و مثانه بهتر است 9 گرم مغز هسته گیلاس با 1 گرم رازیانه در یک لیتر آب بجوشانند و هر 4 ساعت یک لیوان میل کنند.
آنتی اکسیدان
آنتوسیانین موجود در میوه خوشمزه باعث می شود تا با استرس اکسیداتیو مبارزه کند. ماده ذکر شده با رادیکال های آزاد موجود در بدن مبارزه می کند و باعث سم زدایی سیستم ایمنی بدن شده و برای سلامت سیستم عصبی موثر است. آنتوسیانین موجود در گیلاس از رگ های خونی و سلول های مغزی حفاظت کرده و از تصلب شرایین نیز در مقابل حملات قلبی پشتیبانی می کند. آنتوسیانین باعث می شود تا از بروز سرطان های ناخواسته جلوگیری شود.
خواص گیلاس و نحوه مصرف آن
