نارنِج (همچنین نارنج تلخ) نام درخت و میوه ای از زیرردهٔ گل سرخیان (رُزوئیده)، راستهٔ افراسانان، تیره سدابیان و از جنس مرکبات است. نام علمی نارنج (Citrus × aurantium) نشان میدهد که گیاهی هیبرید است و احتمالاً از تلاقی بین پوملو (pomelo) و نوعی نارنگی (mandarin) به وجود آمده است. نارنج بومی آسیای جنوب شرقی است و توسط انسان در بسیاری از نقاط جهان منتشر شده است. نارنج میوه ای ست که در ایران خصوصاً در ساری، بابل و شیراز به فراوانی کشت می شود و محصولات جانبی متعددی از آن به دست می آید. درخت نارنج بزرگ و زیباست با برگهایی بزرگتر از برگ های درخت لیمو، شکوفه های آن که بسیار خوشبو است بهارنارنج نامیده می شود. در بعضی مناطق در تمام فصول سال می توان میوه نارنج را بر روی درخت دید. در حالیکه هنوز میوه سال گذشته بر درخت است میوه های جدید هم در حال رسیدن هستند.
مواد مغذی و شیمیایی موجود در نارنج
- پروتئین
- چربی
- کربوهیدرات
- نیاسین
- ویتامین A
- ویتامین C / آسکوربیک اسید
- تیمین
- آهن
- کلسیم
- فسفات
- ریبوفلاوین
- خاکستر
- رطوبت
- فلاونوئید
- اکتاپامین
- سینفرین
- تیرامین
- هوردنین
خواص نارنج
متخصصان طب سنتی بر این باورند که آب نارنج طبیعتی سرد و خشک دارد و پوست و شکوفه نارنج طبیعتی گرم و خشک دارند. مصلح نارنج شکر و عسل هستند. نارنج سرشار از ویتامین A، ویتامین C، نیاسین، آهن، تیمین، کلسیم، فسفات، ریبوفلاوین، فلاونوئید، اوکتوپامین، سینفرین، تیرامین، هوردنین، میرسن، لیمونن، اسید فولیک و بتاکاروتن و غیره است و از همین رو خواص و فواید فراوانی برای سلامت بدن دارد. از جمله خواص نارنج می توان به مواردی مانند درمان سرماخوردگی و سینوزیت، آب رسانی به پوست، رفع چین و چروک پوست، ضد افسردگی، درمان اختلالات مفاصل، خواص ضد توموری، پیشگیری از سرطان، تسکین دل درد، درمان مشکلات جنسی، محافظت از کلیه، کاهش وزن، درمان آکنه و جوش صورت، درمان اگزما و تقویت سیستم ایمنی بدن اشاره کرد. در ادامه به بررسی برخی از خواص نارنج می پردازیم.
- خواص نارنج برای سرطان: نارنج دارای ترکیبات لیمونن و میرسن است و از همین رو خاصیت ضد توموری از جمله خواص نارنج است و مصرف نارنج می تواند از ابتلا به سرطان ها از جمله سرطان روده بزرگ جلوگیری کند.
- هضم کننده غذا: مصرف خوراکی ها با ترشی طبیعی به هضم بهتر غذا کمک می کند. به همین دلیل مصرف آب نارنج به عنوان چاشنی سالاد و چاشنی روی غذا مانند اضافه کردن آب نارنج طبیعی به ماهی می تواند به هضم بهتر غذا کمک کند. براي رفع ترشي معده غذاي خود را همراه نارنج بخوريد.
- منبع غنی ویتامین ث: این را میدانیم که همه میوه های ترش و به ویژه مرکبات, حاوی ویتامین C هستند. مصرف آب نارنج می تواند ویتامین C مورد نیاز بدن را تامین کرده, سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. از طرفی در صورت ابتلا به سرماخوردگی, روند درمان با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C تسریع می شود.
- درمان آکنه و جوش صورت: پوست نارنج دارای خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی بوده و برای درمان آکنه و جوش صورت مفید است.
- درمان قارچ پای ورزشکاران: نارنج و پوست نارنج دارای خواص ضد قارچی بوده و برای درمان قارچ پای ورزشکاران مفید است.
- درمان ریزش مو: نارنج برای درمان ریزش مو مفید است و به تقویت و افزایش رشد مو کمک می کند.
- نرم کننده طبیعی مو:نارنج پخته شده را بر روی موها بمالید تا موها را نرم و درخشان کند.
- لاغری و کاهش وزن: تحقیقات نشان داده که آلکالوئید سینافین موجود در نارنج باعث افزایش متابولیسم بدن و کاهش اشتها شده و در کنار ورزش می تواند باعث لاغری و کاهش وزن افراد شود.
- سرماخوردگی: نارنج مانند خانواده مرکبات سرشار از ویتامین C بوده و برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی، گرفتگی بینی و درمان سینوزیت مفید است.
- جنین و زنان باردار: مقادیر بالای ویتامین C موجود در نارنج باعث افزایش جذب آهن شده و برای درمان کم خونی در زنان باردار مفید است. تاکنون در مورد عوارض جانبی نارنج برای زنان باردار و جنین در دوران بارداری و شیردهی تحقیقات انجام نشده اما بهتر است در این دوران از مصرف زیاد نارنج خودداری کنید.
- فشار خون: در منابع داخلی و ایرانی گفته شده است که مصرف آب نارنج باعث کنترل فشار خون بالا می شود. اما در برخی از منابع انگلیسی زبان نیز نوشته شده است که نارنج فقط برای افراد مبتلا به فشارخون پایین مفید است و بهتر است کسانی که فشار خون بالا دارند نارنج مصرف نکنند، چون که باعث افزایش فشار خون آن ها می شود.
- خواص نارنج به عنوان ضد التهاب: نارنج دارای خواص ضد التهابی بوده و موجب کاهش تورم و درد ناشی از التهاب می شود. روغن به دست آمده از پوست نارنج می تواند درمانی تاثیرگذار برای درمان بیماری های مفصلی مانند نقرس و آرتریت روماتویید باشد.
- خواص نارنج برای معده و دستگاه گوارش: یکی دیگر از خواص نارنج این است که مصرف نارنج می تواند سوء هاضمه، معده درد و زخم معده را درمان کند. علاوه بر این مصرف نارنج می تواند موجب بهبود حرکات دودی روده شده و یبوست و اسهال را درمان کند.
- خواص نارنج برای قلب: کاهش سطح کلسترول بد خون یا LDL از جمله خواص نارنج است. نارنج با کاهش کلسترول خون می تواند موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی ناشی از کلسترول بالا شود.
- خواص نارنج برای تقویت سیستم ایمنی: نارنج سرشار از ویتامین C و آنتی اکسیدان ها است و از این طریق می تواند موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شدن و بدن را در برابر بیماری ها از جمله سرماخوردگی محافظت کند.
- خواص نارنج برای کلیه: یکی دیگر از خواص نارنج تاثیر آن در محافظت از کلیه ها است. نارنج دارای محتوای فلاونوئید و خواص آنتی اکسیدانی است و از این رو می تواند از کلیه در برابر آسیب ها محافظت کند.
- خواص نارنج برای بهبود قوای جنسی: یکی دیگر از خواص نارنج این است که مصرف منظم نارنج می تواند نقش موثری در درمان و بهبود مشکلات جنسی مانند نعوظ، سرد مزاجی و کاهش میل جنسی داشته باشد.
- نارنج برای افسردگی: طی آزمایش ها انجام شده پارا سینفرین، ممکن است فعالیت ضد افسردگی داشته باشد. همان طور که با آزمون های ثابت مستند شده است تاثیرات ضد افسردگی ممکن است با ایزومر پارا سینفرین بیشتر باشد.