دم اسب یک گیاه جاودانی متعلق به گونه Equisetum است. حداقل ۱۵ گونه مختلف از Equisetum در سرتاسر جهان یافت می شود و دم اسبی اغلب برای توضیح کل گروه مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی، بخش بالای زمین این گیاه برای ساخت دارو مورد استفاده قرار می گیرد. گیاه دم اسبی رایج گونه پرکاربردی است که در پزشکی استفاده می شود. این گیاه را می توان در خاک مرطوب و غنی و در آب و هوای معتدل نیمکره شمالی همچون آسیا، آمریکای شمالی و اروپا رشد داد. علف دم اسبی اغلب به عنوان گیاه تزیینی در باغ ها یا سایر موارد استفاده می شود. این گیاه دو نوع ریشه متمایز دارد. اولین ریشه در اوایل بهار رشد پیدا می کند و شبیه مارچوبه است اما این ریشه قهوه ای است و مخروط در برگیرنده اسپور دارد. گیاه دم اسب بالغ در تابستان رشد پیدا می کند و ریشه های سبز و نازکی دارد که شبیه دم اسب است. در ادامه به بررسی خواص و مضرات گیاه دم اسبی می پردازیم.
1. بهبود ناخن های شکننده
یکی از کاربردهای شناخته شده این گیاه، کاربرد آن برای بهبود ناخن های شکننده است. اگر این گیاه را به صورت موضعی بر روی ناخن های خود بزنید یا آن را با مشورت با پزشک مصرف نمایید می توانید جلوی شکنندگی ناخن ها را بگیرید. گزارش های متعدد نشان می دهد این گیاه توانایی بهبود شکنندگی ناخن ها را دارد. این موضوع به خاطر محتوای بالای اسید سالیسیلیک و سیلیکات در این گیاه است که می تواند دو الی سه درصد از سیلیکون عنصری را فراهم کند و همین امر باعث تقویت موها، پوست و سلامت ناخن ها می شود. تحقیقات علمی نشان می دهد که Equisetum arvense غنی از سیلیکات ارگانیک است و می تواند مزآیای زیادی داشته باشد. یکی از بررسی های بالینی نشان می دهد در صورت ترکیب دم اسب با دهنده های گوگرد در محلول آب و الکل و اعمال آن به مدت ۲۸ روز بر روی ناخن می تواند مزآیای زیادی داشته باشد. این مطالعه نشان می دهد ۸۵ درصد از افرادی که از این محلول استفاده کرده بودند شاهد کاهش شکنندگی ناخن های خود بودند. در این میان، کنترل درمان نشده تغییر قابل توجهی در سلامت ناخن ها نداشته است. در یکی از مطالعات دیگر، ۲۲ زن که شکنندگی ناخن داشتند محصول آزمایشی که دربرگیرنده گیاه دم اسب بود را بر روی ناخن های خود زدند. این کار ۱۴ روز ادامه پیدا کرد. این محصول ازمایشی توانست تغییر قابل توجهی در ناخن ها و دوام آن داشته باشد.
2. رشد موها
سوال اینجاست که آیا گیاه دم اسب می تواند به رشد موها کمک کند؟ اگر نگاهی به اینترنت و محتوای آن بیندازید می بینید که گیاه دم اسب برای سلامت موها مفید است. همانطور که قبلا نیز ذکر کردیم، این گیاه منبع غنی از سیلیکای ارگانیک است که می تواند به رشد موها و سلامت ناخن ها و موها کمک کند. مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۲ نشان می دهد مصرف روزانه مکمل های حاوی سیلیکات که از گیاه دم اسب گرفته شده است می تواند رشد موها را بعد از ۹۰ الی ۱۸۰ روز افزایش دهد. شرکت کنندگان این مطالعه خانم های بین ۲۱ الی ۷۵ سال بودند که موهایشان در حال نازک شدن بود. مطالعات دیگری که بعدا منتشر شد نشان داد رشته های مو که دارای محتوی سیلیکونی بیشتری هستند کمتر می ریزند و همین امر باعث رشد آن ها می شود. بر اساس گفته های متخصصان زیبایی، گیاه دم اسبی یکی از بهترین منابع سیلیکات در زمین است و می تواند موها را نرم و زیبا سازد. شما می توانید چای دم اسبی را برای سلامت موها مصرف کنید. می توانید این چای را دم کنید و از آن برای شستن موها استفاده نمایید.
3. زخم را درمان می کند و سوختگی را تسکین می بخشد
آیا دم اسب برای پوست خوب است؟ همانطور که گفتیم این گیاه در برگیرنده سیلیکات است که ترکیبی از سیلیکون و اکسیژن می باشد. سیلیکون یک ماده کلیدی برای سنتز کلاژن است و کلاژن نیز بلوک سازنده اصلی پوست است و برای قدرت و کشسانی آن ضروری است. مطالعات مختلف نشان می دهد این گیاه برای درمان زخم مفید است. مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۵ که در Iranian Red Crescent Medical Journal منتشر شد نشان می دهد پمادهای تهیه شده از گیاه دم اسب می تواند زخم را درمان کند و درد موجود را در طول دوره زمانی ۱۰ روزه تسکین ببخشد. مطالعه دیگری که در شرکت کنندگان حیوانی استفاده کرده بود نشان داد پماد حاوی ۵ الی ۱۰ درصد گیاه دم اسبی می تواند درمان زخم های دیابتی را تسریع نماید. برای درمان سوختگی و زخم ها، می توان گیاه دم اسبی را به طور مستقیم بر روی ناحیه مدنظر اعمال کرد.
4. درمان ادیما یا همان آماس
گیاه دم اسب یک ادرارآور طبیعی است و می تواند ادیما را بهبود ببخشد. یکی از مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۴ که نتایج آن در Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine منتشر شد از داوطلبان خواست از عصاره خشک شده Equisetum arvense در دوز ۹۰۰ میلی گرم در روز استفاده کنند. گروه دارونما نیز از همان دوز یا دوز ۲۵ میلی گرم از داروی ادیما در روز استفاده کردند. محققان در بازه زمانی که مطالعات را انجام می دادند اثر ادرارآوری مکمل تهیه شده از دم اسب را با بررسی تعادل آب داوطلبان در دوره زمانی ۲۴ ساعته مورد بررسی قرار دادند. آن ها دریافتند که قرص تهیه شده از گیاه دم اسبی خاصیت ادرار آوری معادل داروهای ادرارآور معمولی دارد و تغییری در عملکرد کلیه یا کبد نداشته است. این یک یافته جذاب است زیرا داروهای ادرارآور معمولی باعث ایجاد عدم تعادل در الکترولیت های بدن می شود.
5. بهبود بیماری مفاصل
گیاه دم اسبی خاصیت ضد التهابی دارد و سال هاست که برای درمان التهاب مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعات موجود هم نشان می دهد این گیاه می تواند به شرایط التهابی و بیماری از بین برنده مفاصل کمک کند. یکی از مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۳ که نتایج آن در Annals of Agricultural and Environmental Medicine منتشر شد نشان می دهد گیاه دم اسب یکی از گیاهانی است که در برگیرنده kynurenic acid است و می تواند خاصیت ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و تسکین بخشی درد را برای بدن به همراه داشته باشد. در میان ۹ مطالعه انجام شده بر روی گیاهان درمانی، گیاه دم اسبی در گروه چهار گیاهی قرار می گیرد که محتوای kynurenic acid بالایی دارند. مطالعات قبلی نشان می دهد که مقدار این اشید در مایع زلاله ای بیمارانی که به آرتریت روماتوئید مبتلا بودند پایین تر از بیماران مبتلا به استئوارتریت بود. به طور کلی، محققان بخ این نتیجه رسیدند که استفاده از گیاهان حاوی مقادیر بالایی از این اسید می تواند در درمان آرتریت روماتوئید موثر باشد و به پیشگیری از بیماری های روماتیسمی هم کمک کند. استفاده از مدل های آزمایشگاهی التهاب شدید در مطالعه دیگر نیز اثر عصاره گیاه دم اسب به صورت درمان ایمن سازی بر روی آرتروز تحریک شده توسط آنتی ژن در موش ها را مورد بررسی قرار داد. محققان این مطالعه نیز به این نتیجه رسیدند که عصاره این گیاه خاصیت ضد التهابی از خود نشان می دهد و می تواند برای افراد مفید باشد. این گیاه به همراه خاصیت ایمن سازی بر روی لنفوسیت های B و T اثر ضد التهابی خوبی از خود نشان می دهد. این لنفوسیت ها، سلول های B و سلول های T نیز شناخته شده اند و به عنوان گزینه های خاص سیستم ایمنی عمل می کنند. همین امر باعث شده است این سلول ها در مطالعات بیماری هایی همچون آرتریت روماتوئید از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد. مطالعات انجام شده بر روی حیوانات نیز نشان می دهد گیاه دم اسبی می تواند تولید مجدد استخوان را افزایش دهد و تغییرات ناشی از استئوآرتریت را برعکس نماید. در حقیقت یکی از مطالعات انجام شده در پرتغال نشان داد که عصاره E. arvense اثر تحریکی استئوبلاست انسانی را افزایش می دهد اما از فعالیت S. aureus پیشگیری می کند.
6. خاصیت ضد میکروبی
همانطور که می دانید مواد ضد میکروبی موادی هستند که رشد میکروب هایی همچون باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها را متوقف می کنند. تحقیقات انجام شده نشان می دهد روغن ضروری گیاه دم اسب یک ماده ضد میکروبی فوق العاده است. در حقیقت یکی از مطالعات منتشر شده روغن این گیاه را در برابر عفونت های باکتریایی و قارچی خطرناکی همچون استافیلوکوکس، اشیرشیا کولی و سالمونلا مورد بررسی قرار داده است. محلول رقیق شده به نسبت ۱:۱۰ روغن این گیاه با یک روغن حامل، می تواند طیف وسیعی از فعالیت های ضد میکروبی را در برابر باکتری ها و میکروب های تست شده داشته باشد.
احتیاط کنید
توجه داشته باشید گیاه دم اسبی برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی شود و برای افرادی که دچار مشکلات قلبی و کلیوی هستند یا ناراحتی کبدی دارند مورد منع مصرف دارد.
مصرف بیش از حد گیاه دم اسبی موجب بروز اسهال و اختلالات گوارشی می شود.
