چکیده بیوگرافی خواجه عبدالله انصاری
- متولد : ۳۹۶ ه. ق
- هرات
- مرگ : ۴۸۱ ه. ق
- هرات
- محل زندگی : هرات
- ملیت : ایرانی
- رشته فعالیت : ادبیات، شعر
- دلیل شهرت : مناجات های لطیف
- دین : اسلام (حنبلی)
کودکی و نوجوانی خواجه عبدالله انصاری
«چهارساله بودم که به دبستان شدم و نه ساله املا می نوشتم و شعر می گفتم، چهارده ساله بودم که مرا به مجلس نشاندند و دیگران بر من حسد می کردند … .» دوران نوجوانی را به دلیل کوچ پدرش به بلخ، بدون سرپرستی پدر بود. وی تحت سرپرستی صوفی نامدار شیخ عمو پرورش یافت. سپس نزد استادانی چون یحیی بن عمار و طاقی سجستانی به تعلیم قرآن و حدیث ادامه داد. وقتی سلطان مسعود غزنوی ولیعهد و حاکم هرات بود وی دوازده ساله بود. خواجه دو بار عزم سفر حج نمود یکبار از ری و بار دیگر تا بغداد سفر کرده و بازگشت در این سفرها بود که به دیدار شیخ ابوالحسن خرقانی موفق گردید. شیخ می گفت « پروردگار چه در حجاز و چه در خوارزم حاضر است. » یکبار نیز با ابوسعید ابوالخیر دیدار و مباحثه داشته است.
شخصیت خواجه عبدالله انصاری
شیخ نورالدین عبدالرحمن جامی (مرگ در ۸۹۸ ه.ق) در کتاب نفحات الانس من حضرات القدس می گوید: «ابو اسماعیل عبدالله بن ابی منصور محمد الانصاری الهروی قدس الله تعالی سره، لقب وی شیخ الاسلام است. وی از فرزندان ابو منصور مت الانصاری است؛ و مت انصاری پسر ابو ایوب انصاری است که صاحب رحل رسول خدا است، یعنی پیامبر اسلام هنگام مهاجرت به مدینه در خانهٔ او فرود آمد؛ و مت انصاری در زمان خلافت عثمان با احنف بن قیس به خراسان آمده بود و در هرات ساکن شد. ابوایوب در شمار اهل صفّه بود. به نظر می رسد لقب شیخ الاسلامی را خلیفهٔ عباسی، المقدی در سال ۴۷۴ ه.ق به او بخشیده باشد. از القاب دیگر او جمال عصر، حافظ اهل سنت و پیر هرات است.
سبک ادبی آثار خواجه خواجه عبدالله انصاری
سبک و روش خواجه عبدالله انصاری همان روش اهل وعظ و خطابه بود و آثار او بیشتر بین نثر مرسل و نثر مصنوع به رشته تحریر در آمده است که حالتی از شعر نیز در آثار او حس می شود. بزرگترین امتیاز پیر هرات را می توان در تغییر شیوه نثر فارسی و توانایی وی در سرودن شعر به دو زبان فارسی و عربی عنوان کرد که این مسأله در بسیاری از اشعار خواجه که در غالب رباعی و غزل است دیده می شود.
سختگیری مخالفان با خواجه عبدالله انصاری
چه در زمان غزنویان وجه در زمان سلجوقیان فشار علمای اشعری و معتزله باعث رنجیدگی و محدودیت فعالیت خواجه می گردد بطوری که در سال ۴۳۰ هجری بمدت یکسال وی را در بوشنگ به زندان می اندازند. با پیروزی الپ ارسلان و وزارت خواجه نظام الملک این فشارها ادامه داشته و با برپائی چندین جلسه بحث و محاکمه از عقاید خود دفاع نموده است.
پیری و پایان عمر خواجه عبدالله انصاری
نابینایی هر دو چشم خواجه در سن هفتاد سالگی برای وی که عمری به آموزش و آموختن خو کرده بود بسیار گران آمد، اما همچنان به فعالیت ارشاد شاگردان ادامه می داد و مطالب را به آن ها املا می نمود. خواجه عبدالله انصاری بعد از یک عمر آموزش، بحث، ارشاد و پس از تحمل چندین نوبت تبعید و حبس، عاقبت در سحرگاه جمعه ۲۲ ذی الحجهٔ سال ۴۸۱ هجری در سن هشتاد و پنج سالگی در زادگاهش در هرات درگذشت.
آثار خواجه عبدالله انصاری
- طبقات الصوفیه
- الکشف عن منازل السائرین
- صاذپطمطپس
- صد میدان
- مناقب اهل الاثار
- انوار التحقیق
- پرده حجاب حقیقت ایمان
- شکر و سکر
- صد پند
- گنجنامه
- مجموعه رسائل که در بردارنده این رسالات است:
- رساله دل و جان
- کنز السالکین
- رساله واردات
- رساله قلندرنامه
- هفت حصار
- محبت نامه
- رساله مقولات و الهی نامه
- مناجات نامه
- مقالات
بیوگرافی کریم فکور حقوقدان، شاعر و روزنامه نگار ایرانی
