کلیفون چیست؟
رُزین یا کلیفون ماده ایست که روی آرشه ویولن سل کشیده می شود تا موهای آرشه چسبناک شوند. هدف از این کار این است که اصطکاک مناسبی بین موهای آرشه و سیم های ویولن سل ایجاد شود تا وقتی آرشه یا کمان روی ویولن سل کشیده می شود صدای مناسبی تولید شود. بدون استفاده از کلیفون، آرشه روی سیم های ویولن سل می لغزد و به این ترتیب ساز شما یا اصلا صدایی تولید نمی کند و یا این صدا بسیار ضعیف است.
رزین یا کلیفون در واقع شیره درخت است که در دمای معمولی سفت و سخت شده. این ماده از بیش از 110 نوع درخت کاج در سراسر آسیا، اروپا، نیوزیلند و آمریکای شمالی گرفته می شود.
کلیفون چطور ساخته می شود؟
این صمغ را در حالت مایع حرارت می دهند تا برخی از اجزای آن بخار شود (جدا شود) سپس در قالب های مخصوص ریخته صبر می کنند تا سرد و جامد شود.
کلیفون نسبتاً شفاف است و رنگ آن از زرد تا سیاه متغیر است. در دمای اتاق کلوفان معمولاً جامد و شکننده است اما در دماهای بالا (دمای ذوب متفاوت است معمولاً بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد) ذوب می شود.
کالیفون همچنین بسیار قابل اشتعال است و و هنگام سوختن دود سیاهی می کند و می سوزد بنابراین هنگام ذوب کالیفون باید بسیار دقت کرد. کالیفون در موادی مانند الکل اتر بنزن قابل حل است.
رنگ کلیفون ویولن سل به زمان جمع آوری آن در طول سال بستگی دارد. اگر شیره درختان در طول پاییز و تابستان جمع شود، معمولا رنگ تیره ای دارد و از نظر قوام هم نرم است. در صورتی که رزین اوایل بهار یا اواخر زمستان جمع شده باشد، رنگ کهربایی یا طلایی خواهد داشت و موقع ساخت کلیفون هم سفت است.
موارد استفاده از کلیفون چیست؟
از کلیفون در محصولات مراقبت های بهداشتی شخصی و زیبایی، داروهای موضعی، پوشش های سطحی، روان کننده ها، چسب ها و برای مهروموم استفاده می شود. همچنین از این رزین برای سازهای زهی، وزنه برداری و کفش رقصنده نیز استفاده می شود. یکی دیگر از منابع استفاده از این ماده در پوشک و محصولات بهداشتی زنانه است. مشتقات رزینی در چسب کفش نیز یافت می شود، به ویژه به عنوان یک ماده محکم کننده در سیمان های لاستیکی از آن برای اتصال تنها یا اتصال لایه های زیر کفی کف پوش نیز استفاده می شود.
انواع کلیفون و عملکردهایشان
- کلیفون های قالبی یا جعبه ای: کلیفون یا به صورت قالبی و یا به شکل جعبه ای وجود دارد. نوع جعبه ای در رنگ های کهربایی شفاف ارائه می شود و نسبت به نوع کلیفون قالبی قیمت ارزان تری دارد.
- کلیفون های تیره: هر چه رنگ کلیفون تیره تر باشد، نرم تر خواهد بود. کلیفون نرم نه تنها چسبناک تر است، بلکه می تواند صدای بیشتری هم تولید کند. تنها عیبی که این نوع کلیفون دارد تولید پودر بیشتر است.
- کلیفون های روشن: کلیفون های روشن تر سفت تر هستند؛ در نتیجه ممکن است به اندازه کافی چسبناک نباشند و نتوانند صدای دلخواه را تولید کنند.
- کلیفون های ضد حساسیت: این نوع کلیفون بدون پودر است و برای افرادی که به پودر کلیفون حساسیت دارند گزینه ایده آلی محسوب می شود.
- کلیفون های طلایی، نقره ای، سربی و مسی: کلیفون نقره ای تُن سبک و متراکمی ایجاد می کند و برای عملکرد در موقعیت های بالاتر مناسب است. کلیفون های طلایی نیز تُن گرم و شفافی تولید می کنند و برای همه سازها مناسب هستند. آخرین مورد اما نه کم اهمیت ترین هم کلیفون سربی و مسی هستند که نوع سربی آن صدای واضح و گرمی ایجاد می کند و کلیفون های مسی هم برای تولید تن صدایی تقریبا گرم، روان و نرم مناسبند.
چرا باید از کلیفون استفاده کنیم؟
آرشه یا کمان ویولن سل به خودی خود هیچ صدایی تولید نمی کند و برای ایجاد اصطکاک بین کمان و سیمها به رزین ویولن سل احتیاج دارید. موقع کشیدن آرشه روی سیم های ویولن سل، رزین چربی مناسب برای تولید صدا را فراهم می کند. اگر آرشه را بدون استفاده از کلیفون روی سیم های ویولن سل بکشید هیچ صدایی شنیده نمی شود یا آنقدر این صدا آهسته است که به کار شما نمی آید.
علاوه بر این یادتان باشد که هر چند وقت یکبار باید کلیفون را روی آرشه سازتان بکشید چون رزین کم کم از روی کمان پاک می شود. توصیه می کنیم بعد از 3 تا 4 جلسه ساز زدن مجددا از کلیفون استفاده کنید.
انتخاب کلیفون مناسب برای ساز
برای انتخاب کلیفون باید قبل از هر چیز کلیفون ساز مورد نظر خود را از فروشنده بخواهید چرا که برای ساز های مختلف کلیفون های متفاوتی وجود دارد. برخی مارک سیم های مخصوص نیز کلیفون مخصوص به خود را دارد. معمولا برای انتخاب کلیفون باید به مواردی دقت کرد اینکه کلیفون های رنگ روشن را انتخاب کنید یا رنگ تیره می تواند فرق هایی داشته باشد. کلیفون هایی که از لحاظ رنگ نسبت به بقیه روشن ترند اندکی سفت تر هستند و هر چقدر که سفت تر باشند چسبندگی کمتری را نیز نسبت به بقیه دارند و دمای ذوبشان نیز بالاست ، این نوع کلیفون برای مناطقی که گرمتر است مناسبتر می باشد یا برای مواردی که ساز در معرض گرماست. کلیفون هایی که تیره باشند بر عکس کلیفون های روشن مقداری شل تر می باشند و چسبندگیشان نیز بیشتر می باشد این نوع کلیفون هم بهتر است در فصل هایی استفاده نمایید که سردتر است یا در مناطق سرد. برای سازهایی که سیم های بم تری دارند نیز کلیفون های تیره تر توصیه می گردد. کلیفون ها با مارک های مختلف البته می تواند قابلیت های متفاوتی داشته باشد که در هنگام خرید باید توجه کرد.
نحوه استفاده از کلیفون
حتی اگر تکنیک های مختلفی هم برای استفاده از کلیفون وجود داشته باشد، بسیار مهم است که حتما از ضربات آهسته و طولانی مدت استفاده کنید. در ادامه نحوه استفاده از کلیفون را با هم یاد می گیریم:
- قبل از استفاده از رزین، پیچ آرشه را بچرخانید تا موهای کمان سفت شوند.
- موهای آرشه را به صورت صاف روی کلیفون قرار بدهید و چند بار آرشه را به آرامی روی کلیفون بالا و پایین ببرید.
- آرشه را به طور صاف و بدون اینکه کج شود روی کلیفون بکشید تا به نوک آرشه برسید. همین حرکت ملایم را دوباره از بالای آرشه به سمت پایین تکرار کنید و آن را روی کلیفون بمالید.
- این روند را چند بار تکرار کنید و کل آرشه را روی کلیفون به آرامی بکشید.
- بعد از هر بار استفاده از کلیفون گردو غبار روی آن را با استفاده از یک پارچه خشک و نرم پاک کنید.
تعداد دفعات استفاده از کلیفون
تعداد دفعاتی که باید از کلیفون روی آرشه سازتان استفاده کنید به عوامل مختلفی مثل سیم های استفاده شده در ساز، موهای آرشه، رطوبت، دما، واکنش پذیری ویولن سل و سبک نواختن خودتان بستگی دارد. به طور متوسط باید بعد از 3 تا 4 بار نواختن ویولن سل از کلیفون استفاده کرد.
معرفی راست پنجگاه، یکی از دستگاه های موسیقی سنتی
