بیضه ها در دوران جنینی داخل شکم هستند و بعد از هفته 28 جنینی، از شکم به پایین انتقال پیدا می کنند اما به دلایلی ممکن است انتقال بیضه صورت نگیرد. در این موارد فرد به عارضه بیضه نزول نکرده مبتلا می باشد. درصد ناچیزی از افراد مبتلا به بیضه نزول نکرده، با عدم انتقال هر دو بیضه به پایین مواجه هستند، و معمولاً فقط یک بیضه حالت نهفته دارد و به پایین منتقل نمی شود.
اگر کودک شما بیضۀ نزول نیافته داشته باشد، کیسۀ بیضۀ او کوچک تر از حد طبیعی خواهد بود و ممکن است نامتوازن یا نامتقارن باشد. اگر هر دو بیضه نزول نیافته باشند، ممکن است کیسۀ بیضه متقارن باشد اما باز هم کوچک یا مسطح خواهد بود.
بیضه نزول نکرده در کل، عارضه شایعی نیست و عموماً در میان نوزادان پسر نارس مشاهده می شود. پس از تولد، در نوزادان نارس 30% و در نوزادان رسیده 3% ممکن است بیضه ها نزول نکرده باشند. اگر بیضه نزول نکرده در دوران نوزادی درمان شود، احتمال بروز عوارضی چون ناباروری و سرطان بیضه در سنین بالاتر کاهش می یابد.
در طول اولین مراقبت پس از تولد نوزاد، پزشک بررسی و معاینه می کند که آیا هر دو بیضۀ نوزاد به داخل کیسۀ بیضه یا به کانال بالای آن افتاده است یا خیر. اگر بیضه ها پایین نیامده باشند و اگر تا چهار ماهگی کودک پایین نیایند، بهتر است یک وقت ملاقات از اورولوژیست اطفال بگیرید.
در عارضۀ دیگری به نام بیضۀ بالارونده یا بیضۀ شناور، وضعیت بیضه ها طبیعی است اما یکی یا هر دوی آنها به علت یک رفلکس عضلانی از کیسۀ بیضه بیرون می جهند. با این حال، این عارضه در کودکان بسیار نادر است و معمولاً در فاصلۀ سنی شش تا ۱۰ سالگی دیده می شود. این عارضه نیازی به درمان ندارد، زیرا بیضه در دوران بلوغ خودبه خود پایین خواهد آمد.
بیضه نزول نکرده یا کریپتورکیدیسم چه فرقی با بیضه جمع شده دارد؟
باید مراقب باشیم که بیضه جمع شده را با بیضه نزول نکرده اشتباه نگیریم. پس از 6 ماهگی، پسران به منظور حفاظت از بیضه ها، در اثر سرما یا ترس موقتاً آنها را به سمت بالا می کشند که به این حالت جمع شدن بیضه می گویند. فقط بیضه هایی که پایین نیامده اند، نیاز به درمان دارند. متخصص اورولوژی کودکان با معاینه بدنی می تواند پایین نیامدن بیضه ها را تشخیص دهد.
دلایل پایین نیامدن بیضه نوزاد
در بیشتر کودکانی که این مشکل را دارند، مشخص نیست که چرا بیضه ها پایین نمی آیند. شاید غیرطبیعی بودن بیضه ها علت آن باشد. در موارد دیگر می توان به مشکل مکانیکی اشاره کرد. در این حالت، بیضه ها پایین می آیند اما به کیسه بیضه نمی رسند و در کنار آن قرار می گیرند. به اینها "بیضه اکتوپیک" یا "بیضه نا به جا" می گویند. در شرایطی نیز هورمون های کودک قادر به تحریک طبیعی بیضه ها نیستند. هیچ مطالعه ای تاثیر رفتار و سبک زندگی مادر در دوران بارداری بر روی بیضه ها را نشان نداده است.
گاهی اوقات بیضه ها نزول می کنند اما در کیسه بیضه متصل نمی شوند. در این صورت، در بزرگسالی بیضه ها به هم چسبیده نیستند. تقریباً از هر 5 مورد بیضه نزول نیافته، 1 مورد در سالهای بعد از کودکی تشخیص داده می شود. به همین دلیل، در معاینات سالانه همه پسران باید محل بیضه مورد بررسی قرار گیرد.
تشخیص بیضه پایین نیامده در نوزاد
بیضه ای که در معاینه فیزیکی احساس نشود، "غیر قابل لمس" نامیده می شود. بیضه های غیرقابل لمس ممکن است نزول نکرده، غایب یا آتروتروفیک به معنی بسیار کوچک باشد. تشخیص عدم نزول بیضه ها مهم است. یک بیضه نزول نکرده که در داخل شکم باقی می ماند می تواند در اواخر زندگی تومور ایجاد کند. چنین توموری ممکن است اصلا مورد توجه قرار نگیرد و تا زمانی که کاملاً بزرگ نشده است، علائمی ایجاد نکند. متأسفانه هیچ آزمایشی مانند سونوگرافی وجود ندارد که بتواند به طور قطع وجود بیضه را نشان دهد. تنها به کمک جراحی می توان به نتایج قطعی رسید.
متخصصان اورولوژی کودک در هر دو روش جراحی باز و لاپاراسکوپی متخصص هستند. لاپاراسکوپی جراحی است که به وسیله لوله های نازکی که از طریق یک برش کوچک وارد بدن کودک می شوند، انجام می گیرد. جراح از یک دوربین ویژه برای دیدن داخل بدن کودک استفاده کرده و به یکی از 3 موقعیت زیر دست می یابد:
- عروق خونی بسته در بیضه که ثابت می کند هیچ بیضه ای وجود ندارد.
- عروق خارج شده از شکم که ثابت می کند هیچ بیضه ای در شکم وجود ندارد.
- بیضه در شکم. اگر بیضه ای پیدا شود، بر اساس شرایط آن را به داخل کیسه بیضه آورده یا خارج می کنند.
درمان بیضه پایین نیامده در نوزادان
در بیشتر موارد یعنی حدود ۷۰ درصد، بیضه های نزول نیافته در عرض شش ماه خودبه خود پایین می آیند. اما اگر تا این سن هر دو بیضه پایین نیامده اند، احتمال دارد که کودک شما به جراحی نیاز داشته باشد. این نوع جراحی معمولاً بین شش ماهگی تا دو سالگی انجام می شود.
اگر بیضه در کشالۀ ران باشد، عمل جراحی با لاپاراسکوپی انجام می شود. به این ترتیب که یک لولۀ نازک که وارد برش کوچکی می شود به جراح اجازه می دهد به بیضه دسترسی پیدا کند و آن را به کیسۀ بیضه منتقل کند. اگر تصور می شود که بیضه در شکم باشد، ممکن است لازم باشد برای پایین آوردن آن به داخل کیسۀ بیضه جراحی باز انجام شود. این جراحی ها تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارند.
در حدود ۵ درصد از موارد، جراح اصلاً بیضه را پیدا نمی کند. این وضعیت گاهی «بیضۀ غیرقابل لمس» نامیده می شود. اگر مشکل این باشد، جراح، بیضه دیگر یعنی بیضه موجود در کیسۀ بیضه را ثابت می کند تا از چرخیدن آن در فضای اضافی جلوگیری شود.
عوارض درمان نشدن بیضه نزول نیافته در نوزاد
هرچه بیضه مدت طولانی تری در داخل بدن، یعنی جایی که گرم تر از کیسۀ بیضه است، باقی بماند احتمال اینکه اسپرم موجود در آن بیضه به طور نرمال بالغ شود کمتر است. اگر هر دو بیضه نزول نیافته باقی بماند، می تواند باعث مشکلات باروری فرد در آینده شود. به گفتۀ کارشناسان، بیضه های نزول نیافته با اندکی از افزایش ریسک سرطان بیضه در آینده نیز ارتباط دارند.
در موارد بسیار نادر، بیضۀ نزول نیافته می تواند پیچ بخورد و خون دریافتی خود را قطع کند و باعث درد در کشالۀ ران یا کیسۀ بیضه شود. این اتفاق می تواند آسیب دائمی به بیضه بزند. اگر فرزندتان که بیضۀ نزول نیافته دارد، دردی ناگهانی در این ناحیه داشت، لازم است بلافاصله با پزشک اطفال کودکتان تماس بگیرید.
بعد از درمان بیضه پایین نیامده در نوزادان
پس از درمان، بیضه اغلب در کیسه بیضه به اندازه طبیعی رشد می کند. در بعضی موارد، بیضه طبیعی نبوده و رشد طبیعی نیز اتفاق نمی افتد. در موارد دیگر اندازه بیضه طبیعی است اما اسپرم رشد ندارد. در بیشتر موارد، پس از درمان یک بیضه نزول نکرده، باروری طبیعی حاصل می گردد و احتمال پدر شدن کودک در آینده بالا خواهد بود. وقتی کودک نوجوان می شود، تداوم معاینات بدنی منظم لازم است و خودآزمایی بیضه باید به صورت ماهانه انجام شود. معاینات منظم به منظور بررسی علائم سرطان بیضه با احتمال وقوع بسیار کم، صورت می گیرد.
علل شب ادراری در کودکان
