ماده سفید روی پوست جنین و نوزاد چیست؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، ورنیکس نوزاد یا چربی پنیر مانند روی بدن نوزاداساسا یک ماده ی ضخیم، سفید و موم مانند تمام بدن نوزاد را از سر تا پای او می پوشاند. نام رسمی این ماده ورنیکس کازئوزا (Vernix caseosa) است، عبارتی که ریشه ی لاتین دارد و به معنای «جلای پنیری» است. ورنیکس مخلوطی از سلول های بافت مرده ی لایه ی خارجی پوست نوزاد و آثار باقیمانده از مایع آمنیوتیک است.

کارشناسان فرضیه های متعددی در مورد این ماده دارند. برخی از دکترها معتقدند ورنیکس به عنوان یک نرم کننده عمل می کند تا از خشکی پوست حساس جنین که ممکن است در نتیجه ی زندگی در کیسه ی مایع آمنیوتیک حاصل شده باشد، محافظت کند. عده ای دیگر معتقدند ورنیکس به عنوان یک نرم کننده برای کمک به خروج بچه از مجرای زایمان عمل می کند. بعضی از نوزادان ورنیکس بیشتری نسبت به بقیه دارند، عده ای دیگر اصلا ندارند، مقدار آن قابل ملاحظه نیست.

در صورتی که فرزند شما در داخل رحم مکونیوم (اولین مدفوع نوزاد) دفع کند، ورنیکس ممکن است کمی سبز به نظر برسد. قطع نظر از آنچه به نظر می رسد، مقدار زیادی از ورنیکس هنگامی که پرستار بچه را خشک می کند قابل پاک شدن است. هیچ دلیلی برای باقی گذاشتن ورنیکس بر روی پوست بچه وجود ندارد. هر مقداری از ورنیکس که در طول خشک کردن بچه پاک نشود، احتمالا ظرف ۲۴ ساعت جذب می شود.

آیا مقدار ورنیکس روی پوست جنین همیشه یکسان است؟

نوزاد هر چه زودتر متولد شود، مقدار ورنیکس روی پوست او بیشتر است، اما اگر در زمان مقرر و یا دیرتر به دنیا بیاید، از مقدار این ماده روی پوست او کاسته خواهد شد. حال چرا این ماده به مرور از بین می رود، به این دلیل که با رشد کامل جنین، مایع آمنیوتیک ورنیکس را جذب می کند.

خواص و فواید ورنیکس برای نوزاد

ورنیکس بخش جدایی ناپذیر مادر و نوزاد است. مزایای آن تنها محدود به دوران جنینی و زمانی که جنین در رحم مادر به سر می برد، نمی شود. به موارد زیر توجه کنید:

1- خواص ضد میکروبی

سیستم ایمنی نوزاد بسیار آسیب پذیر است، لذا به راحتی می تواند در معرض انواع بیماریها قرار بگیرد. ورنیکس حاوی خواص ضد عفونی و ضد التهابی بوده و بعد از تولد نیز می تواند از نوزاد در مقابل عفونت ها محافظت کند.

2- خاصیت روغنی

از آنجا که ورنیکس خاصیت روغنی و چربی دارد همانند یک روان کننده عمل کرده و خروج کودک از مجرای زایمان را به هنگام تولد تسهیل می کند، لذا علاوه بر جنین برای مادر نیز مفید است.

3- تنظیم دمای بدن

در دوران بارداری، جنین برای تنظیم درجه حرارت بدن خود، به مادر وابسته است. پس از تولد کمی زمان می برد تا جنین قادر به تنظیم درجه حرارت بدن شود. ورنیکس به عنوان یک لایه اضافی عایق مانند عمل کرده و به طور طبیعی به تعادل دمای بدن نوزاد کمک می کند.

4- نرمی پوست نوزاد

همه پوست فوق العاده نرم نوزاد را دوست دارد. آیا می دانستید که ورنیکس نقش مهمی در نرمی پوست نوزاد دارد؟ ورنیکس به عنوان یک مرطوب کننده عمل کرده و قبل و بعد از زایمان مانع از خشکی و ترک خوردگی پوست نوزاد می شود.

5- صدا خفه کن

هنگامی که جنین در رحم است، ورنیکس گوش او مانند یک صدا خفه کن از بلندی صداهای محیطی کم می کند. اگرچه کودک قادر به شنیدن صداهاست اما ورنیکسِ گوش از بروز آسیب های احتمالی ناشی از صداهای بلند جلوگیری به عمل می آورد.

ورنیکس مزایای دیگری نیز دارد که بسیاری از آنها هنوز مشخص نشده اند. آنچه تا کنون به آن اشاره کردیم، مهمترین مزایای ورنیکس برای نوزاد و مادر است که البته به عقیده بسیاری صاحب نظران خواص ضد میکروبی این ماده چرب پنیری اهمیت به سزایی دارد.

علاوه بر مزایایی که به آنها اشاره کردیم، نکات جالبی درباره ورنیکس وجود دارد که بسیاری از افراد از آن بی اطلاع هستند:

• بوی کودک: بوی بدن نوزاد تازه متولد شده به دلیل وجود ورنیکس است. بنابراین اگر ورنیکس را پاک نکنید، مدت طولانی تری می توانید این بوی مطبوع دلپذیر را استشمام کنید.
• فقط انسان: ورنیکس در واقع مخصوص نوزاد انسان است و نوزاد هیچ یک از گونه های پستاندار چنین پوشش پنیری شکلی روی بدن ندارند.
• ترکیبات: ورنیکس از 80 درصد آب ساخته شده است. بقیه ساختار این ماده را چربی ها و پروتئین ها تشکیل می دهند.
• رنگ ورنیکس: رنگ ورنیکس گویای رویدادهایی است که در رحم رخ می دهد، تغییر رنگ این ماده می تواند نشان دهنده وجود زجر جنینی یا سایر بیماریهای دیگر باشد (مثلا اگر رنگ آن متمایل به سبز باشد، نشان دهنده ی دفع مدفوع و یا مکونیوم توسط جنین در شکم مادر است).
• دوام و ماندگاری: اگر بخواهید نوزاد را در همان روزهای اول حمام کنید، آثار ورنیکس در تمامی تاخوردگی های بدن به ویژه زیر بغل، پشت پا مشاهده می شود. برای از بردن این ماده از روی بدن باید به خوبی آن را پاک کرده و بشوئید.
• همیشگی نیست: در عین حال که در برخی نقاط بدن همه نوزادان ورنیکس مشاهده می شود ولی تمامی نوزادان با این ماده متولد نمی شوند. اگر نوزادی زودهنگام یعنی قبل از هفته بیست و هفت متولد شود، مقدار ورنیکس در او بیشتر خواهد بود. ورنیکس بدن در نوزادانی که پس از تاریخ مقرر به دنیا می آیند بسیار اندک یا فاقد ورنیکس است. البته این بدان معنا نیست که پوست بدن از ابتدای امر فاقد این ماده بوده است.

آیا باید ورنیکس را شست یا پاک کرد؟

در این خصوص که آیا باید ورنیکس را بعد از تولد شستشو داد یا از روی پوست پاک کرد، نظرات متفاوت است. ورنیکس خطری برای نوزاد ندارد، اما اکثر بیمارستان ها برای تمیز کردن این ماده از روی پوست نوزاد، او را حمام می کنند. حتی ظاهرا بسیاری بیمارستان ها قبل از اندازه گیری وزن و قد کودک، در همان ابتدای امر او را شستشو می دهند. حال می توانید دریابید که چرا این ماده از پوست کودک می شویند، راستی اگر ورنیکس برای بدن نوزاد مفید است چرا باید زدوده شود؟

نوزاد به هنگام تولد کثیف نیست، بلکه آثار خون، مایع آمنیوتیک و ورنیکس روی پوست او مشاهده می شود. لذا والدین به طور معمول تمایل به شستشوی نوزاد دارند. اما از آنجا که نوزاد واقعا کثیف و آلوده نیست، شستشوی او بلافاصله بعد از تولد ضرورت ندارد. اما اگر نوزاد با مکونیوم روی پوست متولد شود، قضیه فرق می کند. مکونیوم اولین مدفوع نوزاد است که گاهی اوقات در رحم دفع شده و می تواند در مواردی برای نوزاد مضر باشد لذا باید در اولین فرصت به طور کامل پوست او را تمیز کرد.