معنی واژه بیت الله
- بیت الله (فرهنگ فارسی هوشیار): کعبه، بیت الحرام
- بیت الله (فرهنگ فارسی آزاد): بَیتٌ الله، در اصطلاح اسلامی به خانه کعبه می گویند،
معنای لغوی بیت الله
«الله» از ریشه «اله» به معنای معبود، پس از حذف همزه و درآمدن الف و لام بر آن، برای باری تعالی علم شده است. ترکیب اضافی «بیت الله»، بر پایه تقدیر لام اختصاص میان مضاف و مضاف الیه، به معنای خانه متعلق به خداوند و با توجه به غیر جسمانی و بی مکان بودن خداوند، اضافه تشریفیه و برای بزرگداشت خانه منسوب به الله است. پاره ای روایت ها مساجد را خانه های خدا بر زمین دانسته و همین را علت بزرگداشت آن ها معرفی کرده اند. بر این اساس، حرکت به سوی مسجد، حرکت به سوی خدا و زیارت او شمرده شده است. در برخی روایت ها «بیت الله» بر مسجد الاقصی اطلاق شده است. در منابع و فرهنگ اسلامی، «بیت الله» بیشتر به کعبه گفته می شود. برخی اطلاق یاد شده را علم بالغلبه و به دلیل کثرت کاربرد دانسته و گروهی دیگر، آن را علم جنس و به معنای کلی مسجد می دانند که کعبه بارزترین مصداق آن است. برخی اضافه تشریفیه «بیت الله» در اطلاق بر کعبه را نمایانگر برتری آن بر دیگر مساجد دانسته اند. «بیت الله» در بسیاری از کاربردها با الگوگیری از آیه ۲ مائده (آمین البیت الحرام) با وصف (الحرام) همراه است. برخی روایت ها علت این وصف را حرمت ورود مشرکان به خانه خدا دانسته اند. در بسیاری موارد، واژه «بیت» همراه الف و لام عهد و بدون افزوده شدن به «الله» به سبب کاربرد فراوان بر کعبه اطلاق می گردد.
نسبت دادن جایی به خدا
پیشینه نسبت دادن جایی به خدا و اطلاق تعابیری همانند «بیت الله» بر آن، به عهد عتیق می رسد. «بیت ایل» (شهری مرزی میان بیت المقدس یا اورشلیم و نابلس و «ایلیاء» (شهر بیت المقدس هر دو به معنای بیت الله هستند. بتان جاهلی خانه ای داشتند که به نام بت نسبت می یافت و عبادتگاه به شمار می رفت. با ظهور اسلام، آن خانه ها از میان رفتند و تنها کعبه به عنوان بیت الله و نماد یکتاپرستی باقی ماند. اشعار و گزارش های تاریخی گویای کاربرد ترکیب یاد شده و ترکیبات همانند آن در روزگار جاهلیت و آغاز ظهور اسلام درباره کعبه است. برای نمونه، قریش میان عرب به «اهل بیت الله» و «جیران بیت الله» مشهور بودند و در سفرهای تجاری مورد احترام قرار می شدند و در بسیاری از موارد کاروانشان غارت نمی شد و در نتیجه، تجارتی پر سود داشتند. عبدالمطلب در سخن مشهور خود به ابرهه، «البیت» را بر کعبه اطلاق کرده است: «انی انا رب الابل وان للبیت ربا سیمنعه». بر پایه روایتی از امام صادق علیه السّلام می توان دریافت که نسبت «بیت ربنا» میان اعراب پیش از اسلام پیشینه داشته است.