آبگرم طبیعی لیقوان در 10 کیلومتری جنوب لیقوان و در شرق رودخانه لیقوان چای واقع است. این آبگرم یکی از عوامل جذب گردشگران به این منطقه، بهویژه در فصل تابستان به شمار میرود و یکی از بهترین و غنیترین آبهای معدنی منطقه را دارد. ایستی سو از تغییرات زیرزمینی و بقایای آتشفشان خاموش کوههای سهند شکل گرفته و دارای ماده بیکربنات آهن است. از لیقوان تا آب گرم ایسی سو، از راه رودخانه با پای پیاده سه ساعت و از جادهای که از روستای سفیده خوان یا اسپرخون میگذرد، با اتومیبل حدود 30 دقیقه زمان میبرد. بنای اصلی آب گرم در دوره قاجار ساخته و در سالهای اخیر بازسازی شده است. آب گرم طبیعی لیقوان از جاذبه های گردشگری لیقوان است و استخر این آبگرم 30 متر مربع مساحت و دو متر عمق دارد.
آب گرم قلعهکندی در شهرستان کلیبر استان آذربایجان شرقی واقع شده است و گفته میشود که در درمان بیماری روماتیسم بسیار مفید و موثر است. این آبگرم در منطقه گردشگری و جنگلهای ارسباران و نزدیک به رودمرزی ارس و سد خداآفرین قرار دارد و از همین رو گردشگران زیادی از داخل و خارج از کشور از آن دیدن میکنند. دمای چشمهی اصلی آب گرم به حدود 75 تا 80 درجه و در استخرها به 65 الی 70 درجه سانتیگراد میرسد؛ هرچند گردشگرانی که بهدنبال استخری با دمای پایینتر هستند، میتوانند چشمه «یل سوئی» را امتحان کنند که خاصیت درمانی بیشتری نسبت به بقیه دارد. آبگرم قلعهکندی از مقاصد گردشگری و جاهای دیدنی کلیبر است که از تبریز دو مسیر دسترسی به آن وجود دارد. این دو مسیر شامل مسیر 190 کیلومتری تبریز، کلیبر و قلعهکندی و همین طور مسیر 180 کیلومتری تبریز، اهر، هوراند، آبش احمد و قلعهکندی میشود.
یکی از چشمههای اطراف تبریز که در بخش غربی روستای گرگه و بر روی جاده تبریز واقع شده است. آب این چشمه معروف در تبریز 22 درجه سانتیگراد است و در حال جوشیدن از درون زمین است. علت بوجود آمدن این چشمه طبیعی آبگرم گسل اصلی تبریز و چندین مورد گسل کوچک است که در این ناحیه وجود دارند. گسلهای اصلی تبریز با راستای شمال غرب – جنوب شرق از قسمت شمالی این چشمه میگذرد. آب موجود در چشمه گرگه دارای کلروسدیم و سولفات کلسیم میباشد که برای مصارف کشاورزی بسیار مناسب است.
از چشمههای دیدنی اطراف تبریز، چشمه طبیعی آبگرم شالقون است که در جنوب جاده اهر به سمت مشکین شهر واقع شده است و آب آن از درون شکاف سنگهای آتشفشانی و درون زمین بیرون میآید. در محل این چشمه، دو حوضچه طبیعی که توسط چشمه شالقون بوجود آمده است وجود دارد. آب چشمه شالقون دارای کلرورسدیم- سولفات کلسیم ولرم است و دمای آن32 درجه سانتیگراد میباشد.
از چشمههای اطراف تبریز که جزو مهمترین چشمههای تبریز به شمار میرود و در مسیر کلیبر به آبش احمد قرار گرفته است، چشمه متعلق میباشد، به این چشمه آبش احمد نیز گفته میشود. چشمه متعلق در قسمت شرقی جاده واقع شده است که آب آن توسط لولههای سیمانی به فاصله 200 متری غرب جاده تامین میشود. دمای آب این چشمه 60 درجه سانتیگراد است و از درون شکاف سنگهای آتشفشانی ائوسون از داخل زمین به بیرون میآید. چشمه متعلق به قدری معروف است که به عنوان یکی از مناطق گردشگری پرجاذبه در جنگلهای ارسباران در سازمان جهانی یونکسو ثبت شده است. بسیاری از مردم برای استفاده از خاصیت درمانی این چشمه به بازدید از آن میروند. آب معدنی این چشمه به دلیل تامین رفاه گردشگران و استفاده بهینه مسافران مکانیزه شده است و به عنوان بزرگترین مجتمع آب درمانی شهرستان کلیبر استفاده میشود.
از دیگر چشمههای طبیعی آب گرم تبریز، چشمه تاپ تاپان است که در مسیر تبریز به مراغه واقع شده است و در حدود 5 کیلومتری آذرشهر قرار دارد. آب چشمه تاپ تاپان از یک حوض طبیعی و کانالهای اطراف آن جمع میشود. در آب این چشمه مقدار زیادی گاز دی اکسیدکربن وجود دارد که نشاندهنده عمق زیاد آب و ارتباط آن با آتشفشان سهند میباشد. آب این چشمه در دسته آبهای معدنی بیکربناته کلسیک و منیزیم گازدار و آهندار سرد میباشد که از خواص درمانی آن میتوان به ازدیاد گلبولهای قرمز و تنظیم میزان هموگلوبین خون، سهولت کار دستگاه گوارش و کمک به تغذیه و رشد اشاره کرد. آب این چشمه در ردیف آبهای کربنات کلسیم ولرم قرار داشته و دمای آن نیز 23 درجه سانتی گراد میباشد.
چشمه آب گرم گشایش در 14 کیلومتری بخش جنوب شرقی مراغه و در جنوب غربی روستای گشایش واقع شده است. فاصله بین روستای گشایش تا چشمه 700 متر است. چشمه مورد نظر در دو طرف رودخانه موردی از درون زمین به سمت بیرون میجوشد. آب این چشمه طعمی گزنده دارد و در دسته آبهای بیکربناته کلسیک و منیزیم گازدار معتدل میباشد که از خواص درمانی آن میتوان به تاثیر آن در بهبود کار گوارش معده، کبد، پانکراس و روده اشاره کرد. دمای آب چشمه گشایش 25 درجه سانتی گراد بوده و از میزان زیاد سیلیس و گاز دی اکسیدکربنی که در آب وجود دارد، می توان به عمیق بودن منشا آن پی برد.
برای رسیدن به چشمه شورسویی نیاز است تا از تبریز به سمت مراغه حرکت کنید. تقریبا در 10 کیلومتری مراغه و در راه روستای ورجوی چهار باغ واقع شده است که از درون شکاف سنگهای آهکی از داخل زمین به سمت بیرون میآید. در محل چشمه آب گرم شورسویی حوضچهای طبیعی وجود دارد که دارای 2 متر طول و عمق 60 سانتیمتر میباشد. در نزدیکی این چشمه رسوبات متورق کربنات کلسیم (تراورتن) دیده میشود. آب چشمه شورسویی مطبوع و ترش مزه است. در این آب گاز CO2 وجود دارد که نشانگر عمیق بودن این چشمه میباشد. آب چشمه شورسویی برای درمان بیماریهای گوارش معده، کبد، پانکراس و روده مؤثر است. گاز کربنیک موجود در آب به هضم غذا کمک میکند. آب این چشمه در ردیف آبهای کربنات کلسیم سرد قرار دارد و دمایی برابر با 9 درجه سانتیگراد دارد.
این چشمه در 4 کیلومتری جنوب مراغه و در 800 متری شرق روستای ورجوی از شکاف سنگهای آهکی خارج میگردد. آب این چشمه از داخل یک حوضچه طبیعی دایرهای شکل به شعاع 2 متری و عمق 90 سانتیمتر خارج میشود. در اطراف چشمه نهشتههای تراورتن تشکیل میگردند. زیاد بودن مقدار سیلیس و گاز CO2 نشانگر عمیق بودن منشاء آب این چشمه است. آب این چشمه در ردیف آبهای کربنات کلسیم سرد، با دمای 15 درجه سانتیگراد میباشد.
چشمه ساری سو یکی از مشهورترین چشمههای مراغه است که از چشمانداز زیبایی نیز برخوردار است. ساری سو در لغت به معنای آب زرد است و علت نامگذاری چشمه به ساری سو نهشتههای زرد رنگ معدنی گوگرد در اطراف آن باز میگردد. چشمه ساری سو در چهار کیلومتری مراغه و همچنین سه کیلومتری روستای ورجوی در مسیر روستای خانقاه قرار دارد و در صورتی که با قطار مراغه به ارومیه سفر کنید، این چشمه را در 50 متری خط راه آهن خواهید دید. این چشمه دارای چشمههای متعدد آبمعدنی با قابلیتهای درمانی است. ساری سو بالای یک تپه در مسیر جاده مراغه - یوسفآباد در اطراف چشمههای تراورتن واقع شده است.آب این چشمه از داخل یک حوضچه طبیعی خارج و به بیرون سرازیر میشود. رنگ آب کمی مایل به سبز پسته ای و مزه آب کمی ترش است و آنیونهای آن سولفات، کلرور، بیکربنات و کاتیونهای آمن سدیم، پتاسیم و منیزیم است.
از چشمههای اطراف تبریز میتوان به چشمه گلهبان اشاره کرد که در مسیر جاده مرند به جلفا بعد از عبور از روستای یامچی بین روستای گله بان و گوش آغل در دامنه کوه واقع شده است. آب این چشمه از درون شکاف سنگهای آذرین از زمین خارج میشود. وجود چشمه گلهبان در امتداد گسلی در مسیر شمال خاوری – جنوب باختری است که به احتمال زیاد عامل تشکیل این چشمه در این محل شده است. زیاد بودن مقدار سیلیس و گاز دی اکسیدکربن نشانگر عمیق بودن منشاء چشمه گلهبان است. آب چشمه گلهبان گوارا و مزه آن ترش است و دمای آن 22 درجه سانتیگراد میباشد. این چشمه در ردیف آبهای کلرور سدیم و سولفات کلسیم ولرم میباشد.
چشمه آبگرم اللهحق در شمالشرقی آبگرم سراب واقع شده است. این ناحیه درهای تقریباً شمالی- جنوبی است که نهر آبی در ته آن به طرف شمال جاری است. آبگرم در دو نقطه دامنه شرقی دره به فاصله چند متر از یکدیگر از زمین خارج میشود. آب چشمه جزو دسته آبهای سولفاته سدیک گرم است. این چشمه در مسیر جاده سراب - هریس قرار دارد. چشمه از شکاف سنگهای آتشفشانی خارج میشود، عامل گرمی آن به احتمال زیاد منشاء آتشفشانی دارد. دمای آب چشمه 39 درجه سانتیگراد و در ردیف آبهای سولفات، کلروره همراه با کاتیونهای مختلف است.
این چشمه در مسیر جاده سراب- هریس قرار گرفته و فاصله آن تا روستای اسب فروشان سه کیلومتر جاده خاکی و حدود 300 متر جاده پیادهرو دارد. این چشمه از شکاف سنگهای آتشفشانی خارج میشود. عامل گرمی آب چشمه به احتمال زیاد منشاء آتشفشانی دارد. آب چشمه در ردیف آبهای سولفات، کلروره همراه با کاتیونهای مختلف میباشد و دمای آب این چشمه 42 درجه سانتیگراد است.
مجتمع آبگرم بستان آباد در شهر بستان آباد، در فاصله بسیار کمی از تبریز قرار دارد و از جاهای دیدنی تبریز و بستان آباد محسوب میشود. چشمههای آبگرم این شهر مانند گوزسوی و قوتورسوی از شهرت زیادی برخوردار هستند. آب این چشمه گرم، کلروسولفاته و گازدار است و در درمان انواع بیماریها نظیر ناراحتیهای پوستی، ناراحتیهای گوارشی، ناتوانیهای مربوط به فلج اعضا، آرتریت، بیماریهای عضلانی، دردهای استخوانی، یبوست و سوختگی مفید است. همچنین این آب در بهبود مشکلات روحی از جمله ناتوانی در خواب، افسردگی و سایر اختلالات روحی فایده دارد. در محل این مجتمع، نیم قرن پیش حمامی وجود داشت که توسط میرزا نائب السلطنه، فرزند فتحعلی شاه ساخته شده بود. امروزه این مجموعه آب گرم دارای سانسهای همزمان بانوان و آقایان است و در اطراف آن چند سوئیت اقامتی و چندین آلاچیق برای اقامت مسافرین تعبیه کردهاند.
این چشمه در مسیر جاده میانه به قره چمن و از قره چمن جاده فرعی بطرف روستای گوی دره 10 کیلومتر و از این روستا تا مظهر چشمه یک و نیم کیلومتر میباشد. این چشمه از شکاف سنگهای آتشفشانی خارج میشود. عامل گرمای آب چشمه به احتمال زیاد منشاء آتشفشانی دارد. دمای آب چشمه 33 درجه میباشد. آب این چشمه در ردیف آبهای کلروسدیم و سولفات کلسیم ولرم میباشد.