معرفی فیلم آواز قو

شنبه، 17 مهر 1400 زمان مطالعه 9 دقیقه

آواز قو فیلمی به کارگردانی سعید اسدی، نویسندگی پیمان معادی و تهیه‌کنندگی حسین فرح‌بخش و عبدالله علیخانی محصول سال ۱۳۷۹ است

خلاصه داستان فیلم آواز قو

پیمان فدایی، ناراضی از تصمیم پدرش برای فرستادن او به خارج از کشور، مجلس جشنی را که برایش برپا کرده اند. ترک کرده و به سراغ دختر مورد علاقه اش پرستو آرین می رود. پیمان علیرغم مخالفت پدر پرستو، او را سوار اتومبیلش می کند، اما در یکی از پست های خیابانی نیروی انتظامی به دلیل نداشتن نسبت خانوادگی دستگیر می شوند در حالیکه سرگرد فتاح حیدری اعتقادی به جلب و دستگیری آن ها ندارد. درگیری پیمان و یکی از مأموران پاسگاه هنگام پر کردن ورقه تعهد، اوضاع را وخیم تر کرده و پیمان به جرم مضروب کردن پلیس، زندانی می شود. در مدت حبس، یکی از زندانیان او را به فرار از کشور ترغیب می کند. پیمان در فرصتی مناسب از دست مأموران می گریزد و با تماس با شماره تلفنی که از زندانی هم بندش گرفته بود، امکان خروج از کشور را برای خود و پرستو فراهم می کند. در مرز ایران و ترکیه جعلی بودن پاسپورت پیمان لو رفته و ماجرا به گروگان گیری خونین منجر می شود. سرگرد فتاح تمام تلاش خود را برای ختم این غائله بکار می گیرد اما موفق نمی شود سرانجام سر مرز ایران و ترکیه تیرباران می شوند

نکاتی درباره فیلم آواز قو

جشن تولد 22سالگی پرستو در كوه و در كنار دوستانش برگزار می شود، و پیمان رو به همه اعلام می كند كه او و پرستو قصد دارند با هم ازدواج كنند. كمیتة انضباطی دانشگاه هردو را به دلیل حضور در كوه و به جرم رفتار مغایر با شئونات اسلامی اخراج می كند. پیمان پسر یك نوكیسة بازاری است، كه می خواهد او را به كانادا بفرستد و به ازدواجش با پرستو رضایت نمی دهد. پرستو دختر یك پزشك است كه با خانوادة پیمان مخالفت می كند و آن ها را آدم های موجهی نمی داند. پیمان و پرستو عاشق یكدیگرند و می خواهند هرطور شده راه حلی برای مشكل ازدواج شان پیدا كنند. همة این ها را در پنج دقیقة ابتدای فیلم می بینیم، و فیلمساز با معرفی آدم ها و موقعیت شان، با تكیه بر همین مقدمه چینی مختصر و مفید، قهرمانش را درگیر بحران می كند تا داستان شكل بگیرد.پنج دقیقة اول« آواز قو» از نظر ساختار، چنگی به دل نمی زند و خیلی معمولی ــ و حتی ضعیف ــ است. طوری كه با توجه به دو فیلم قبلی سعید اسدی،« عشق گمشده» و« سیب سرخ حوا» تماشاگر حرفه ای مردد می ماند كه اصلاً فیلم را تحمل كند یا نه. ولی پس از آن، فیلم به اصطلاح راه می افتد و می بینیم كه قابل مقایسه با دو فیلم قبلی كارگردان نیست. شب نمایش« عشق گم شده» در سینمای مطبوعات در جشنوارة فجر چند سال پیش، همه آمده بودند تا فیلم یك ایرانی از خارج آمده را تماشا كنند و تقریباً همه انتظار داشتند فیلمی خوب ــ یا حداقل خوش ساخت ــ ببینند، اما حاصل كار روایتی سطحی از عاشقی غیرقابل باور بود كه دنبال عشق غیرقابل باورش می گشت، و پس زمینة داستان هم تصویرهای خوش آب ورنگی از ایران امروز بود كه از نگاهی توریستی ریشه می گرفت.« عشق گم شده» فیلم قابل دفاعی نبود و حتی اگر نگاه اغراق آمیز فیلمساز نسبت به «بهشت وطن» را به پای بازگشت او پس از سال ها، و غلیان احساسات نوستالژیكش می گذاشتیم، برای ضعف های دیگر توجیه مناسبی پیدا نمی كردیم.« سیب سرخ حوا» هم كه برمبنای فیلمنامه ای سال ها دست به دست شده ساخته شد، آن قدر بد بود كه حتی نشانی از بازیگران خوب آن ــ نیكی كریمی و محمود پاك نیت ــ در فیلم دیده نمی شد و اسدی بعدها اعلام كرد كه زیر فشار تهیه كننده بوده و اصلاً دلش نمی خواهد اسمش روی این فیلم باشد.وقتی خبر تولید« آواز قو» اعلام شد، پیشاپیش می شد حدس زد كه حاصل همكاری اسدی و مؤسسة «پویافیلم» یك فیلم به اصطلاح «هنری» نخواهد بود و قرار است با فیلمی سروكار داشته باشیم كه ــ حتماً ــ مؤلفه های سینمای تماشاچی پسند را در خود داشته باشد. زیرا وقتی فیلم های این دفتر تولید را می بینیم، امضای تهیه كننده پررنگ تر از امضای كارگردان است، و« آواز قو» هم هرچند اولین فیلم تهیه كننده است كه درجة «الف» گرفته، ولی به هرحال بیش از هر چیز، «فیلم تهیه كننده» است. فیلمی كه نام تهیه كننده/ مجری طرح به عنوان مشاور كارگردان هم در عنوان بندی ابتدایی اش ثبت شده و در پایان فیلم كه تصویر آخر ثابت می ماند، نام تهیه كنندگان تصویر را می پوشاند. درواقع، كارگردان برمبنای برداشتی هالیوودی در خدمت فیلم قرار گرفته است.در این جا جمشید اسماعیل خانی، همان كلیشة همیشگی ست و مثل همیشه بازی می كند. داریوش مؤدبیان همان حركت های موقرانه و همان لحن ادیبانة همیشگی اش را دارد. ثریا حكمت كم تر از یك دقیقه حضور دارد و اصلاً جایی برای بازی او نیست. قاسم زارع مثل« آژانس شیشه ای» و به ویژه« موج مرده» است. و بازی كلیشه ای را در گره كردن دست ها جلوی صورت، حركت ابرو و بازكردن چین های پیشانی، نوع تكان دادن دست ها و طرز بیان جمشید هاشم پور می بینیم. و چون هركس در جای خودش قرار گرفته، این بازی ها در كلیت فیلم، ناهمگون به نظر نمی رسد. البته بهرام رادان در مقایسه با نقش های قبلی اش بهتر است و می توان او را در نقش پیمان فدایی باور كرد. اما بازیگر نقش مقابلش ساره آرین، باورپذیر نیست و نشان از آدمی ندارد كه یك آدم دیگر، زندگی اش را در راه او فدا كند.اسدی تازه چند سال است به ایران آمده و سن و سالش هم با مشكلاتی كه برای قهرمان داستانش پیش آمده، همخوانی ندارد. پس قصة فیلم چیزی نیست كه برآمده از نگاهی حسی/ درونی و یا اعتقادی سیاسی باشد. فیلمنامة« آواز قو» كه توسط پیمان معادی نوشته شده، درواقع نسخة ایرانی/ امروزی فیلمنامه ای است كه اسدی سال ها پیش برای ساخت در آمریكا نوشته و ماجرای دزد جوانی است كه از دست پلیس آمریكا فرار می كند. درحقیقت آن چه در ساخت« آواز قو» اتفاق افتاده، تلقی «حرفه ای» كارگردانی است كه با یك «قصه» روبه رو بوده و تلاش كرده آن را به شكل باورپذیری روایت كند. اما این تلقی در نزد تماشاگر ایرانی/ امروزی متفاوت است. برای تماشاگر این جایی كه در فضای سال های اخیر تنفس كرده، پیمان فدایی شخصیتی دوست داشتنی به حساب می آید و حرف ها و حركت های فروخفتة خود را در وجود او می بیند. درحالی كه هیچ گاه درمورد یك دزد كه از دست پلیس ایران فرار می كند ــ هرچه قدر هم كه فیلم قالب ضدقهرمان دوست داشتنی به خود بگیرد ــ این نگاه حاصل نمی شود.با این كه اصل قصه ایرانی نیست، نسخة ایرانی شدة آن تصنعی و غیرقابل باور به نظر نمی رسد، و تصویر عینی و درستی از مناسبات روز جامعه ارائه می كند. طوری كه اصلاً ویژگی مثبت فیلم، فیلمنامة آن است. شكل گیری پله پلة بحران و فرو رفتن تدریجی پیمان فدایی در گرداب این بحران موجب می شود عصیان او در مقابل شرایط بپذیریم. درحالی كه هیچ رابطة عاشقانه ای میان پیمان و پرستو نمی بینیم و برخلاف عصیان به نمایش درآمده، چیزی از این عشق آتشین دیده نمی شود و هرجا بازیگر نقش پرستو حضور دارد، اصلاً حضور او به صحنه سرما می بخشد و فضاسازی خوب كارگردان را مخدوش می كند. درست مثل موسیقی فیلم در مقابل تدوین خوب آن. و به دلیل همین پله پله جلو رفتن و فضاسازی خوب است كه شخصیت پیمان فدایی تك بعدی نیست، از ابتدای فیلم كه به افسر نیروی انتظامی می گوید «سركار جون، تو رو به خدا یه جوری سروته قضیه را هم بیار! نوكرتم» تا آخر فیلم كه در میان سربازان ایران و تركیه قرار می گیرد و تن به گلوله می دهد، مسیری واقعی طی می شود. ضمن این كه اشاره های صریح آدم های فیلم به مسائل سیاسی هم به خوبی در دل داستان جا باز كرده ــ و جز آن جا كه پرستو به مأمورهای زن اعتراض می كند ــ رنگ شعار به خود نمی گیرد. فیلمنامه ای كه به رسم رایج آثار تماشاگرپسند، سروته ماجرا را با یك پایان خوش سنجاق شده هم نمی آورد و محبوبة قهرمانش مانند فیلم« دست های آلوده» نمی گوید به پایش می نشیند تا از زندان چندین ساله برگردد، خودش غنیمت است. ولی كاش حضور زائد و سؤال برانگیز جوانی كه تنها در ابتدای فیلم ــ و پیش از عنوان بندی ــ می بینیم و خواستگار پرستو معرفی می شود، نبود و یا بازهم او را می دیدیم و مثلاً در ردیابی مسیر فرار پیمان از حضورش استفاده می شد.وقتی می بینیم« آواز قو» به بهانة جوان پسندی و جوان گرایی یك مشت دختر و پسر را با قیافه های عجیب و غریب و خانه های اعیانی و ماشین های مدل بالا جلوی دوربین ردیف نمی كند، و وقتی می بینیم به شیوة برخی فیلم های به ظاهر سیاسی، سیاست را بهانه ای برای چیزهای دیگر قرار نمی دهد، می فهمیم با فیلمی دیدنی و قابل تحمل روبه روییم؛ فیلمی كه در چهارچوب یك كار تماشاگرپسند، و در حد و اندازة خودش قابل قبول و پذیرفتنی ست.

کارگردان فیلم آواز قو

سعید اسدی متولد 1332 تهران، فارغ التحصیل سینما از آمریكا است. وی فعالیت سینمایی را سال 1362 با كارگردانی فیلم «سراب» در سوئد آغاز كرد. از دیگر فعالیت های جنبی او میتوان به تدریس در دانشگاه اشاره كرد.اسدی کارگردانی فیلم های سینمایی خیابان بیست و چهارم، فرود در غربت، تلافی، مهمان، آواز قو و سیب سرخ حوا را برعهده داشته است.

سعید اسدی

بازیگران فیلم آواز قو

جمشید هاشم پور،بهرام رادان ،ساره آرین ،داریوش مؤدبیان ،جمشید اسماعیل خانی ،افسانه ناصری ،آذر مهدی قلی خانی ،قاسم زارع زاغه ،رامسین کبریتی ،احمدرضا رافعی ،گلایون شیرازی ،مجتبی بیطرفان ،انوشیروان نعیمی ،افشین نخعی ،اصغر آشوری