معرفی فیلم عروس آتش

یکشنبه، 07 آذر 1400 زمان مطالعه 7 دقیقه

فیلم به کارگردانی خسرو سینایی در سال 1378 ساخته شده است. این فیلم محصول کشور ایران و در ژانر خانوادگی و عاشقانه می‌باشد. در این فیلم سعید پورصمیمی، حمید فرخ نژاد، مهدی احمدی، سلیمه رنگزن و غزل صارمی به هنرمندی پرداخته‌اند.

خلاصه داستان عروس آتش

«عروس آتش» فیلمی به کارگردانی خسرو سینایی در سال ۱۳۷۸ است. فیلم نامه آن را خسرو سینایی و حمید فرخ نژاد نوشتند و در جنوب ایران فیلمبرداری شد. عروس آتش جایزه های سینمایی بسیاری کسب کرد. عروس آتش به سنت های عشیره ای در جنوب ایران، ازدواج اجباری و خودسوزی می پردازد که نام فیلم نیز برگرفته از همین صحنه است. داستان دباره احلام (با بازی غزل صارمی) است، دختری عرب خوزستانی که از کودکی زادگاهش را ترک کرده و به اهواز آمده، اکنون سال آخر پزشکی را در دانشگاه سپری می کند. او که به حکم قوانین عشیره اش باید به همسری پسر عمویش فـَرحان (با بازی حمید فرخ نژاد)درآید، عاشق استادش پرویز (با بازی مهدی احمدی)ـ است و استاد نیز دل در گرو عشق او دارد. احلام گرچه تفکر عشیره ای را مقدس و غیرقابل انکار می شمارد، نمی خواهد با پسرعموی ماهیگیر و بی سوادش که به قاچاق کالا مشغول است ازدواج کند. اما فشارهای عشیره باعث می شود تا احلام به اجبار با ازدواج موافقت کند. در شب عروسی آن دو ...

نکاتی درباره فیلم عروس آتش

هنوز زمان آن فرا نرسیده است که با دیدن فیلم هایی هم چون عروس آتش و خانه ی پدری (کیانوش عیاری) با تعجب به فکر فرو برویم و با خود بیندیشیم که آیا حقیقتاً زمانی چنین رسوم و چنین افکاری وجود داشته است؟ از سویی خوش بختانه و شاید از زاویه ای دیگر شوربختانه این فیلم ها همچنان که همچنان است زبان روز احوال ما هستند.از گذشته سخن می گویند اما گویی باب روز هستند! هم چنان وجود دارد عقایدی که برخی رفتارها را خطا می دانند و جزای آن خطا را کشتن. این چه عقاید، باورها و رسومی است که از زن مقتول می سازد و از مرد قاتل؟ آیا تعاریف انسان امروز از واژگانِ انتزاعی آبرو، رابطه و تعصب هیچ تفاوتی با گذشته نکرده است؟ درست در همین نقطه است که می توانیم عروس آتش را یک تراژدی مدرن به شمار آوریم. اما چه ویژگی هایی در فیلم وجود دارد که امکان این خوانش را از آن می دهد؟تراژدی را ورای تقسیم بندی ارسطو در فن شعر (بوطیقا) از منظر کیفی و عناصر ساختاری می توان در سه دسته ی کلی تراژدی دوران کهن، تراژدی سده ی میانی و تراژدی مدرن درنظر گرفت. مبنای این دسته بندی هامارتیا یا خطایی است که قهرمان تراژدی مرتکب آن می شود. در تراژدی های یونان باستان تقدیری از سوی خدایان رقم خورده که حامل جبر برای قهرمان است.به عنوان مثال در نمایشنامه ی “ادیپ شهریار” (اثر سوفکل)، ادیپ ناخواسته مرتکب خطایی تراژیک یا هامارتیا می شود. او پدر خود را از پای در می آورد، با مادرش هم بستر می شود. این تقدیری است که از سوی خدایان برای ادیپ رقم خورده است و او در این جبر چشمانش را کور می کند و تبدیل به قهرمان تراژدی می شود.در نمایش نامه های سده ی میانی هم چون “هملت” (اثر ویلیام شکسپیر)، قهرمان بر اثر ضعف خود مرتکب هامارتیا می شود. فاجعه یا کتستروفی رخ می دهد و سرنوشتی تراژیک برای او رقم می خورد. هملت به دلیل ضعف روحی در گردباد تردید به دام می افتد و تصمیم نادرست موجب می شود که در دربار پادشاه اسکاتلند، خون به پا شود. اما در تراژدی مدرن قهرمان مقابل اجتماع قرار می گیرد.خطای او مقابله با جامعه و هنجارهای غلط آن است. هم چون نمایشنامه ی “اشباح” (اثر هنریک ایبسن)؛ پسر خانواده دل در گرو دختر کلفت خانه می بندد در حالی که او خواهرش است. آنها قربانی خطای جامعه و گذشتگان خود هستند. هم چون احلام (غزل صارمی)، فرحان (حمید فرخ نژاد) و دکتر (مهدی احمدی) در عروس آتش.تراژدی اساساً زمانی پدید می آید که قهرمان بر سر دو راهی قرار می گیرد که هر سوی آن به یک میزان خطر دارد و او ناگزیر از تصمیم گیری است. قهرمان تراژدی کنش گر است و خود به سوی سرنوشت می رود. احلام در فیلم عروس آتش، برای حل مشکل ازدواجش با دکتر و جلب رضایت پسرعمویش فرحان و اهل عشیره از اهواز راهی دهِ زادگاهش می شود. تلاش او برای متقاعد ساختن اهالی ده راه به جایی نمی برد. او تصمیم می گیرد که با نوشتن نامه ای برای دکتر، مقدمات فرارشان را فراهم سازد.این فرار بی نتیجه می ماند و احلام در شب عروسی اجباری اش با فرحان، خود را آتش می زند. احلام و دکتر مقابل هنجارهای غلط اجتماع می ایستند و سعی می کنند با آن مبارزه کنند. اما سرانجام فاجعه رخ می دهد و قهرمان تراژیک به مرگ محکوم می شود. خطای آنها مقابله با سنت های غلط عشیره است. یا به عبارتی دیگر خطای آنها عشق است و قدم گذاشتن در این راه سرانجامی به جز تباهی ندارد.هنر شخصیت پردازی سینایی در فیلم عروس آتش بیش از همه با شخصیت فرحان، نمودار می شود. سینایی به عنوان نویسنده و کارگردان کوشیده است تا از فرحان شخصیتی چند بعدی بسازد و آن را از سطح شخصیت تیپیکال و تک صداییِ یک مرد متعصب عشیره ای به شخصیت ویژه ی مردی بدل سازد که پای صحبت های دخترعمویش می نشیند و علی رغم مخالفت، در خلوت خود به آنها فکر می کند.او می کوشد علیه شایعات و حرف های قبیله و عشیره بایستد، اما پا را از این فراتر نمی گذارد. شخصیت ها در عروس آتش دارای خلوت هستند. آنها با خود خلوت می کنند و درونیاتشان را بیرون می ریزند. با این شگرد است که بیننده در فرآیند تماشای فیلم با همه ی شخصیت ها هم دلی می کند. ممکن است فرحان را دوست نداشته باشد، اما نسبت به او حس هم دلی دارد. ممکن است خاله را دوست نداشته باشد، اما او را درک می کند.به این ترتیب جهت گیری تماشاگر در فرآیند همذات پنداری مسیر صحیحی را می پیماید. این مسیر صحیح و مواجهه با شخصیت های چندبعدی او را در دریافت مضمون یاری می کند. او می داند که خطا نه از فرد بلکه ناشی از هنجارهای کهنه و ناروای یک اجتماع است. خواه جمعی کوچک به اندازه ی عشیره ی یک ده و خواه در مقیاسی بزرگ تر. به این ترتیب تجربه ی تماشای فیلم عروس آتش برای هر بیننده ای دل پذیر و به یاد ماندنی می شود.خلق این آثار ارزشمند و تجاربی که تماشاگر در مواجهه با آن ها از سر می گذراند، چه میزان نمود بیرونی می یابد؟ جایگاه و میزان اثرگذاری این فیلم ها چگونه سنجیده می شود؟ عروس آتش در سال ۱۳۷۸ دیده شد؛ چه درمیان مردم و چه در نظر منتقدان. فیلم جوایز ملی و بین الملل دریافت کرد و رقم فروش گیشه ی آن با توجه به جمعیت و قیمت بلیت در آن زمان، قابل توجه بود.امروز بیست و یک سال از ساخت و اکران این فیلم می گذرد. سینایی چند روزی است که دیگر میان ما نیست. گذشت این ۲۱ سال، پرسش هایی را پیرامون اکران و یا عدم اکران فیلم های مشابهی همچون «خانه پدری» کیانوش عیاری در ذهن متبادر می کند که پاسخ به این پرسش ها می تواند تا حدوی بیان گر آن باشد که چرا هم چنان ما با مسائل قتل های ناموسی و خشونت علیه زنان دست وپنجه نرم می کنیم و چرا هنوز که هنوز است «خشک می آید کشتگاه ما در جوار کشت همسایه…»*

کارگردان فیلم عروس آتش

خسرو سینایی زادهٔ ۲۹ دی ۱۳۱۹ در ساری کارگردان و فیلمنامه نویس ایرانی است. آثار او معمولاً بر پایه مستندهای اجتماعی استوار هستند. سینایی در سال ۱۳۸۷ موفق به دریافت نشان ویژه کشور لهستان از سوی رییس جمهور این کشور شد. او این نشان را به خاطر ساخت فیلم مستند مرثیه گمشده که روایت گر مهاجرت هزاران لهستانی به ایران در سال های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ است، دریافت کرد. او بیشتر به خاطر ساخت فیلم های عروس آتش، گفتگو با سایه، جزیره رنگین، در کوچه های عشق، یار در خانه و مثل یک قصه شناخته می شود. سینایی سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را از هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر، برای فیلم «عروس آتش» به دست آورده است.

خسرو سینایی