معرفی فیلم خانه

"خانه" را از این جهت می توان اثری متفاوت نامید که تنها تجربه کیومرث مرادی و گروهش در حوزه تئاتر پست مدرن است. هر چند اصطلاح پست مدرن این روزها مقداری شبهه برانگیز و حتی تا حدودی و به غلط دارای بار منفی باشد. اما این رویکرد در اجرای مرادی نه تنها جنبه ای منفی نیست بلکه به دلایلی که در پی خواهد آمد دارای جنبه های مثبت فراوانی است . مثبت از آن رو که رویکرد پست مدرنیستی مرادی نه تنها باعث اغتشاش و ابهام بی مورد در اجرا نشده است ـ آن چنان که به غلط اصطلاح پست مدرن بسیاری از ما مخاطبان ایرانی را به یاد آن می اندازد ـ بلکه حتی باعث شفافیت و یک دستی اثر نیز شده است.در این جا سعی خواهیم کرد با بررسی دو جنبه از رویکرد پست مدرنی این اجرا در حوزه نمایشنامه و کارگردانی دلایل این که"خانه" را اثری پست مدرن نامیده ایم بررسی کنیم.یکی از ویژگی های عمده آثار پست مدرن که خود از نظریه های فلسفی لیوتار فیلسوف برجسته فرانسوی و ژاک دریدا دیگر نظریه پرداز بزرگ فرانسوی برخاسته است، پرهیز از روایت های کلان و به تبع آن مرکزیت در این آثار است. آثار پست مدرن آثاری مرکز زدا هستند، آثاری که نه یک روایت محوری پاره های آن را گرد هم می آورد و نه یک شخصیت محوری آن را به هم گره می زند.یکی از راه های مرکززدایی در آثار پست مدرن ایجاد مرکزیت های متعدد و متفاوت است. با تعدد مراکز در واقع مرکز از میان می رود و از همین رو شاید ساختار اپیزودیک مناسب ترین ساختار برای یک روایت پست مدرن باشد؛ چرا که در دل خود و به شکل بالقوه قابلیت مرکززدایی را دارد و بی دلیل نیست که بهترین آثار داستانی پست مدرن همچون"اگر شبی از شب های زمستان مسافری" اثر ایتالو کالوینو از چنین ساختاری در روایت بهره می گیرد.ثمینی در نمایشنامه اش به چنین ساختاری رو می آورد، ساختاری که در آن نه با یک داستان واحد بلکه با داستان هایی متفاوت روبه رو می شویم. هر کدام از شخصیت های نمایشنامه روایت مستقلی از دیگر شخصیت ها دارد و در عین حال هیچ کدام از روایت ها را نمی توان به عنوان روایت محوری اثر در نظر گرفت، بلکه هر کدام تکه هایی از یک پازل هستند که قرار نیست تمام تکه های آن نیز کامل شود، هر چند شخصیت هامون در جاهایی می رود که تبدیل به محور اثر شود اما حضور او در نمایش چنان حضوری سایه وار و شبح گونه است که تنها سایه ای از یک قهرمان و شخصیت محوری ارائه می دهد.از دیگر سو ثمینی برای هر کدام از شخصیت ها کاراکتر زبانیِ ویژه ای خلق کرده است و به وسیله چند صدایی کردن متن با تونالیته های زبانی بر مرکززدایی اثرش تاکیدی مضاعف می نهد. در نمایشنامه"خانه" ما با سه لایه زبانی کاملاً متفاوت روبه رو می شویم. از یک سو زبانی امروزین، آمیخته ای از اصطلاحات نسل امروز و اصطلاحات مربوط به اینترنت و فیزیک و... که مربوط به دو شخصیت پسر و دختر خانواده است. از یک سو با زبانی وهم آمیز، نمادین و تا حدودی شاعرانه در سه شخصیت هامون، زن پشت پنجره و مرد غریبه و در لایه سوم با زبان پدر و مادر که زبانی نزدیک به زبان معیار و متعلق به نسل گذشته است. نکته مهم در حضور این سه لایه زبانی در آن است که به تناوب از آن ها در متن بهره گرفته می شود و هیچ کدام بر دیگری ارجحیت یا سنگینی ندارد.در حوزه کارگردانی نمایش"خانه" می توان دومین مولفه پست مدرن آن را جست وجو کرد. مرادی در پی دستیابی به بیانی پست مدرن به اجرایی مبتنی بر نشانه های بصری رومی آورد. اما نکته مهم آن جاست که این نشانه ها نزد وی نه کارکردی معناگرایانه بلکه کارکردی زیبایی شناسانه دارد؛ چرا که هنر به شکلی آگاهانه نه در ژرفا بلکه در سطح حرکت می کند و از همین رو به اشکال عامیانه و کلیشه ای رو می آورد. هنر پست مدرن از کلیشه ها برای خلق هنری متفاوت سود می جوید. هنر پاپ آرت را در حوزه هنرهای تجسمی می توان یکی از نمودهای این نوع نگرش دانست. به لحاظ بصری مرادی بیشترین بهره را در کارگردانی اثرش از هنر پاپ آرت برده و این بالاخص در دو اپیزود نمایش به شکلی برجسته خود را آشکار می کند، نخست در اپیزود مربوط به دختر و علائم خاص مربوط به چت که به شکلی بزرگ بر پرده ظاهر می شود و همچنین در اپیزود مادر و تاکید بصری کارگردان و عناصر فیلم هندی در این اپیزود. هر چند در دیگر اپیزودها نیز به راحتی می توان رد پای این رویکرد را پیدا کرد.همچنین بهره گیری وی از رسانه های گوناگون و تبدیل اجرایش به یک اثر مالتی مدیا در راستای مرکز گریزی و چند صدایی شدن متن قرار می گیرد و مخاطب را بیش از پیش در فضای پست مدرن اثر قرار می دهد هر چند اصرار مرادی بر استفاده بیش از حد از تصاویر پروجکشن و اسلاید جذابیت آن ها را بسیار زود نزد مخاطب از بین می برد.در کنار تمامی ویژگی هایی که به عنوان ویژگی های پست مدرن در این اثر ذکر شد نمی توان به راحتی از کنار طراحی صحنه پیام فروتن در این اثر گذشت چرا که وی نیز در طراحی دکورهای نمایش از مولفه های کانسپچوال آرت یا هنر مفهومی بهره می گیرد. هنری که خود یکی از مهمترین سرچشمه ها و آبشخوری ها هنر پست مدرن است.اما آن چه به طراحی فروتن در این اجرا اهمیتی دو چندان می بخشد در این نکته مهم نهفته است که وی در عین آن که در هماهنگی و هم سویی کامل با اجرا دست به خلق دکورهای نمایش زده در عین حال آثاری کاملاً مستقل به لحاظ هنری خلق کرده است؛ یعنی آثاری که خود به تنهایی دارای ارزش هنری هستند و قابلیت عرضه مستقل از اثر را دارند و این در طراحی صحنه ما که همیشه در زیر سایه اجرا و کارگردانی باقی مانده تلاشی کم نظیر و قابل تقدیر به شمار می آید، تلاشی که به جز در نزد کسانی چون خسرو خورشیدی و بالاخص در اجرای"بینوایان" به کارگردانی بهروز غریب پور کمتر در میان طراحان صحنه در ایران دیده شده است.

کارگردان فیلم خانه

کارگردان تئاتر واستاد دانشگاه تئاتر در تهران، ایران به دنیا آمده است. از سال ۱۳۷۲ شروع به کارگردانی تئاتر کرده و تا کنون بیش از بیست نمایش را کارگردانی کرده است. او در سال ۱۳۷۹ در رشته کارگردانی تئاتر از دانشگاه سینما و تئاتر، دانشگاه هنر فارغ التحصیل شده است. همچنین فارغ التحصیل رشته ادبیات نمایشی در سال ۱۳۷۷ از دانشگاه هنر و معماری تهران، دانشگاه آزاد است. او نمایش هایی همچون شهر بدون آسمان، خانه ، رویای نیمه شب پاییز، رومئو و ژولیت، الکترا ، مرگ و شاعر ، ژولیوس سزار به روایت کابوس، شکلک و ... را در سالهای متمادی در ایران اجرا کرده است.

بازیگران فیلم خانه

پیام دهکردی، نگار عابدی، هدایت هاشمی، محمدمهدی سلطانی سروستانی، ستاره پسیانی، نازگل نادریان، محسن رستگار

سایر عوامل فیلم خانه

• نویسنده: نغمه ثمینی
• کارگردان: کیومرث مرادی
• آهنگساز:آنکیدو دارش

​​​​مشخصات فیلم خانه