معرفی فیلم نیاز

خلاصه داستان فیلم نیاز

داستان فیلم در مورد نوجوانی به نام علی است که پس از مرگ پدرش، تصمیم می گیرد نان آور خانه شود. علی پس از چند روز در چاپخانه ای مشغول به کار می شود. همزمان نوجوان دیگری به نام رضا نیز برای همان کار وارد چاپخانه می شود. با وجود درگیری های اولیه بین آن دو، به تدریج بین آنها پیوند عاطفی برقرار می شود.

نکاتی درباره فیلم نیاز

نیاز، چه در نظرگاهی کلی و چه در تحلیلی ریزبینانه، اثری است زیبا، دلنشین، اصیل و بی تصنع؛ ولو ساده و بی تکلف. اهل تظاهر نیست. خودش است و خود دارد: خود هنرمند و کلام او و دغدغه ی او و نیاز او. مسئله اش هم درونی است و هم بیرونی؛ هم مسئله ی خالق اثر است و هم مسئله ی مخلوق آن. ممکن است ابتدایی به نظر آید اما هر چه باشد ادا و تظاهر نیست؛ دغدغه است و نیاز و از این رو، مسئله ی روز است و نه مسئله ی مد روز. اقتضای سخن را می فهمد و پرگو و پرادعا نیست و البته کم ادعا است و نه بی ادعا. قصه ی کوچک و بی آلایش خود را بدون سکته و بی خلأ روایت می کند و تم و موقعیت مرکزی اش را ساده اما درست و دقیق می آفریند. همان را می پروراند و منتج به تحول آدم هایش می کند: تحولی اصیل به سوی نیاز. از نیاز آدم ها به بخشش و گذشت گرفته تا نیاز آدم ها به دوستی و مهر؛ از نیاز آدم ها به ایثار و جوانمردی گرفته تا نیاز آدم ها به انسانیت. و از نیاز آدم ها به ایثار و کمک به هم نوع گرفته تا نیاز آدم ها به یکدیگر. هم جان مایه اش نهفته در نیاز است و هم علت اصلی کنش ها، واکنش ها و رویدادهای کلیدی اش. اصرار علی بر کار کردن در حین تحصیل (نیاز به حفظ سلامتی مادر و نان آوری برای خانواده)، تقابل علی و رضا (نیاز به تصاحب شغل)، اصرار رضا برای دعوا با علی (نیاز به خارج کردن رقیب از میدان رقابت)، تبدیل رابطه ی علی و رضا از دشمنی به دوستی (تنهایی علی و رضا و نیاز به دوستی با یکدیگر)، تلاش منصور جهت تخریب موقعیت علی (دلسوزی منصور برای رضا و نیاز رضا به تصاحب شغل) و رفتن علی به خانه ی رضا (نیاز به آشنایی بیشتر با رضا و دریافتن علت حقیقی غیبت او) جملگی نهفته در نیاز اند و شاید همین نیاز انسان های نیازمند درون نیاز است که علاوه بر روایت بی طرفانه ی فیلمساز و عدم قضاوت او درباره ی شخصیت ها و پرهیز وی از شکل گیری دو قطبی مثبت و منفی، حس همذات پنداری مخاطب را نسبت به اکثریت قریب به اتفاق آدم های نیاز برمی انگیزاند تا جایی که حتی منصور نیز با کنش های ناجوانمردانه اش، پس از افشای حقیقت و روشن شدن انگیزه ی کنش هایش – نه در قامت یک بدمن، بلکه به مثابه شخصیتی دلسوز و فداکار- در نزد مخاطب شناخته می شود.نیاز اما، علیرغم بهره گیری از برخی فرمول های متداول سینمای گلخانه ای (انتخاب کودک به عنوان شخصیت اصلی، قرار گرفتن شخصیت اصلی در موقعیتی دشوار در قالب یتیمی و فقر و ساده زیستی، تلاش شخصیت اصلی برای دست یابی به موقعیتی بهتر اما دشوارتر و فقدان تعریض های تند و گزنده ی سیاسی-اجتماعی) برخلاف اغلب تولیدات این سینما، نه خنثی، بلکه تاثیرگذار است و دارای دغدغه و پیشنهاد. آری! نیاز اگرچه به درستی از فضای تلطیف شده ی مرسوم دهه ی شصت سینمای ایران به دور است اما موهبت بزرگترش، در پیشنهاد جامعه ای آرمانی نهفته است و داودنژاد، همین پیشنهاد را در قالب گذشت و ایثار شخصیتی مطرح می کند که سمپاتیک بودنش، از همان سکانس تعقیب مشت یدالله تا پایان فیلم ادامه می یابد. شخصیتی که محور و بستر درام است، در سیر قصه ی کوچک فیلم تعریف و شناخته می شود و هم می توان از طریق قصه ی نیازمندی او، قصه ی نیازمندی های هم نوعانش همچون رضا را رصد کرد. ایثار علی اما، فقط منحصر در انصراف از کار در چاپ خانه به نفع رضا نیست و نشانه های آن را می توان از همان ابتدا، چه در قالب کنش های بزرگی همچون تن دادن به کارگری برای حفظ سلامت مادر و چه در قالب کنش هایی کوچک تر همچون تلاش برای فراری دادن رضا پس از دعوا با او یافت. ایثاری که از قضا، ظاهراً فقط منحصر در علی نیست و آن را می توان – البته با شدت و حدت به مراتب کمتر و در قالب کمک به همنوع – در منصور (تخریب کار علی برای کمک به رضا) و حسین آقای کفاش (یافتن کار برای علی) و حتی مشت یدالله نیز یافت، گویی که آدم های نیاز ناخواسته و در چرخه ای غیر قابل پیش بینی هم که شده، در گره گشایی امور به یاری یکدیگر می شتابند. راه درست را اما علی برمی گزیند؛ چرا که ایثار او برخلاف منصور، مبتنی بر جوانمردی است و با عنایت به مشی و منش پدرش (همان پدری که ولو به بهای زیر آوار ماندن و جان دادن، جان هم نوع خود را نجات داد) علاوه بر هویت شخصیتی، ریشه در هویت خانوادگی او نیز دارد. نشان به آن نشان که ایثار علی، درست از جنس ایثار پدر است: یعنی گذشت از نیاز حیاتی خود برای کمک به هم نوع. در این میان اما شاهکار داودنژاد آن جایی نمایان می شود که علی پس از رفتن از چاپخانه نیز همچنان در مقام فاعل و نان آور خانواده است و ایثار او، به درستی با انفعال و عزلت نشینی مترادف دانسته نمی شود تا داودنژاد، هرگز غلط مصطلحی که بسیاری از آثار سینمای گلخانه ای کشورمان دچارش شده اند را تکرار نکند.مسلماً نباید از یاد برد که نیاز بدون بهره مندی از خالقی همچون داودنژاد، تا این میزان موهبت نمی یافت. سوای فیلمنامه ی علی اکبر قاضی نظام و علیرضا داودنژاد که چه به لحاظ قصه گویی و سیر داستانی و چه به لحاظ شخصیت پردازی و میزان فاصله گذاری میان هر شخصیت با مخاطب متناسب با اقتضای درام و چه به لحاظ طراحی رویدادها و توالی میان آن ها و کنش و واکنش های شخصیتی و انگیزه ی حرکتی شخصیت ها، از روندی متعادل و قابل قبول برخوردار است، ساده انگارانه است اگر هنر داودنژاد را فقط و فقط منحصر در دیالوگ نویسی زیبا و بکارگیری موفق نابازیگران بدانیم. داودنژاد که فیلمنامه را با یک رویداد در قالب مرگ پدر علی آغاز می کند (رویدادی که شکل دهنده ی تنهایی و نیاز شخصیت اصلی فیلم است و پنجره ای برای تماشای تنهایی و نیاز سایرین) در میزانسن و دکوپاژ نیز خصوصاً در نمایش رویدادهای کلیدی و نقاط عطف، فیلم را که اساساً فیلم کلوزآپ و مدیوم کلوزآپ است، به خوبی مدیریت می کند. افتتاحیه ی خارق العاده ی فیلم که در مقام تبیین وضعیت و معرفی اولیه ی مادر و علی است و چه در فیلمنامه و چه در میزانسن به کلوزآپی از مادر و علی تبدیل می گردد، یکی از نمونه های کارگردانی موثر داودنژاد است. سکانسی که با میزانسنی دو نفره در مدیوم شات آغاز می شود، در اتاقی تاریک و دارای چراغی کوچک و نوری کم سو. هر لحظه که مخاطب، مادر و علی و وضعیت پیرامونی شان را بیشتر می شناسد، گویی که دوربین نیز به این دو نزدیک تر می شود. نما، تدریجا به مدیوم کلوزآپ و کلوزآپ تبدیل می شود و پس از تکمیل معرفی اولیه و تبیین وضعیت، تاریکی از میان می رود. نمونه ی دیگر، سکانس دعوای رضا و علی است که بارزترین نمود تبدیل دشمنی ها به دوستی ها است. داودنژاد برای تعلیق این سکانس از الگوی آگاهی مخاطب بهره می گیرد؛ به گونه ای که فردی که دوربین از زاویه ی او دعوا را تعقیب می کند، از اصل قضیه بی اطلاع است اما مخاطب که می داند در همان گوشه و کنارها باید علی و رضا را در حال دعوا با یکدیگر بیابد، نگران پیشامد ناگوار این دعوا است. مدیوم کلوزآپ ماندگاری که داودنژاد از رفاقت شکل گرفته میان علی و رضا می گیرد نیز بی شک از مواهب این سکانس است و یکی از نماهای مرکزی فیلم. سکانس رفتن علی به خانه ی رضا نیز از جمله سکانس هایی است که در آن، میزانسن و دکوپاژ در هماهنگی کامل با یکدیگر قرار دارند. داودنژاد که به خوبی از اهمیت بالای این سکانس به عنوان یکی از نقطه عطف های فیلم و علت اصلی ایثار علی به نفع رضا آگاه است، ابتدا با نمایش درختان خشکیده و فضای سرد و بی روح خانه، مخاطب را برای تماشای تصویری تکان دهنده آماده می کند و پس از ورود علی به خانه ی رضا، با طواف دوربین به دور خانه و نمایش تصاویری از فانوس خاموش و بطری خالی و کفش های کهنه و دوچرخه ی از کار افتاده و… فضاسازی خانه را تکمیل می کند. پس از تکمیل طواف دوربین و رسیدن آن به علی، صدای پدر رضا که در پس زمینه شنیده می شد، بلندتر از پیش به گوش مخاطب می رسد و نمایش تصویر جانکاه پدر رضا با پخش صدایی مهیب همزمان می شود تا شوک تصویر دو برابر شود. داودنژاد اگرچه برای این سکانس از الگوی تعلیقی بهره برده که در آن، هم مخاطب و هم شخصیت اصلی از آنچه در انتظارشان است ناآگاهند، اما از طریق فضاسازی پیرامونی برای حساس ترین لحظه ی این سکانس زمینه سازی کرده است تا از سویی، هیچ چیزی را بدون زمینه سازی قبلی به خورد مخاطب ندهد و از سویی دیگر، نقطه ی عطف پایانی فیلم را قدرتمندانه رقم زده باشد. به این همه اضافه کنید کلوزآپ هایی ماندگار از شسته شدن خون دست علی با جوی آب و بوسه ی مادر بر آن دست زخمی را که حداقل به لحظاتی از نیاز وجهی شاعرانه می بخشند و این همه، تنها نمونه هایی هستند از ترجمان این اصل فراموش شده در سینمای ایران که: فرم یعنی محتوا و محتوا یعنی فرم.صدالبته که نیاز کمبودهایی نیز دارد که از بارزترین آن ها کم پرداختن به روند تقابل میان علی و رضا است و شاید یکی-دو نمونه ی مشابه دیگر. با این همه نیاز به مثابه ی یک کلیت سینمایی، منسجم است و سرپا و از بهترین های داودنژاد و همچنین از بهترین های سینمای ایران.

کارگردان فیلم نیاز

علیرضا داوودنژاد کارگردان، نویسنده و تهیه کننده اهل ایران متولد ۱۷ اردیبهشت ۱۳۳۲ در تهران است. علیرضا داوودنژاد در جشنواره های داخلی و خارجی بسیاری شرکت کرده است که توانسته جوایز سیمرغ بلورین در دومین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش بهترین فیلمنامه و جایزه ویژه هیئت داوران در سی و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم کلاس هنرپیشگی را دریافت کند.مادر وی احترام السادات حبیبیان و برادر بزرگتر محمدرضا داوودنژاد است. او همچنین پدر رضا داوودنژاد و زهرا داوودنژاد است. از جمله آثار او می توان به شنای پروانه، نیاز، روغن مار، کلاس هنرپیشگی، سینه سرخ، طوطیا و فراری اشاره کرد.

بازیگران فیلم نیاز

• ژانر :درام
• زبان : فارسی​​​​​​
• امتیاز IMDb: امتیاز 6.3 از 10
  معرفی فیلم هوو