استان قزوین، یکی از قدیمی ترین استان های مرکزی کشور است که قدمت و ریشه آن به دوره ساسانی برمی شود. شهر قزوین برای حدود ۵۷ سال در دوره حکومت صفوی، پایتخت ایران بوده است و به همین دلیل، مکان های تاریخی بسیاری برای بازدید در این شهر وجود دارند. این استان به دلیل احاطه شدن توسط رشته کوه های البرز مرکزی از موقعیت جغرافیایی و آب و هوای منحصربه فردی برخوردار است و همین موضوع، علاوه بر تاریخ کهن این شهر، تاثیری بی نظیر روی غذاهای محلی قزوین گذاشته است.
بیشتر غذاهای قزوینی، طعمی شیرین و ملس دارند و با حبوبات، گوشت، انواع مغزهای خوراکی و خلال ها و ادویه های خوش عطر محلی درست می شوند. این استان در طبخ شیرینی نیز در کشور، حرف اول را می زند و با وجود انواع شیرینی از جمله شیرینی پادرازی، باقلوای پیچ، باقلوای پرچمی یا لوزی، نان نازک یا نازک پسته ای، نان چرخی، نان نخودی یا شیرینی نخودی، نان برنجی، شیرینی اتابکی یا شیرینی ولیعهدی و نان قندی، یکی از بهترین مقاصد گردشگری برای علاقه مندان به شیرینی به شمار می آید.
جالب است بدانید که بعضی از غذاهای سنتی استان قزوین در مناسبت های ویژه طبخ می شوند که در میان آن ها می توان به قیمه نثار و شیرین پلو برای مهمانی های رسمی و عروسی ها، خورش قیمه با زرشک در مجالس عزا، دَم کباب یا قیمه آبدار در مراسم بازگشت زوار از زیارت، دیماج برای روز پنجاه به در، خاگینه و رشته پلو با ماهی برای شب عید نوروز، سبزی پلو و ماهی دودی برای شب چهارشنبه سوری و روز سیزده به در، کله پاچه برای افطار روز بیست و هفتم ماه رمضان و آش امام یا شله قلمکار برای روز بیست و هشتم صفر اشاره کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با برخی از غذاهای سنتی قزوینی آشنا کنیم.
قیمه نثار قزوین
قیمه نثار بی تردید معروف ترین غذای شهر قزوین است. اگر به قزوین سفر کنید و مزه لذیذ این غذا را نچشید، لذت بزرگی را از دست داده اید. قیمه یعنی گوشت تکه شده و نثار یعنی چیزی که به کسی پیشکش کنند. این غذا از قدیم توسط بانوان برای مهمانان پخته می شد و امروزه نیز معمولاً در مراسم، مهمانی های رسمی و اعیاد سرو شده و در بین مردم قزوین بسیار محبوب است. قیمه نثار قزوین از برنج آبکش، گوشت گوسفندی، زرشک، خلال بادام، خلال پرتقال، پیاز داغ، زعفران، خلال پسته، رب گوجه فرنگی و ادویه های مخصوصی که ادویه ی قیمه نثار نام دارند، تهیه می شود. مواد اولیه این غذا جداگانه پخته شده و به صورت لایه ای در دیس سرو می شود. قزوینی ها قیمه نثار را معمولاً همراه با سبزی خوردن و ماست سرو می کنند.
کوکو شیرین قزوین
این غذای محلی مملو از ادویه ها و چاشنی های منحصر به فرد است. کوکو شیرین معمولا همراه با هویچ پلو سرو می شود. مردم استان قزوین علاقه خاصی به شیرینیجات دارند و تهیه این کوکو نشان دهنده علاقه وافر آنها به انواع مزه و طعم های شیرین است. این کوکو از سیب زمینی، زعفران، تخم مرغ، ماست، پودر هل، شکر و گلاب تهیه شده و بافت فوق العاده نرمی دارد. به دلیل مزه شیرینی که این کوکو دارد معمولا یک تکه کوچک با مقدار زیادی برنج سرو می گردد.
دیماج قزوینی
دیماج به عنوان وعده اصلی در قزوین شناخته نمی شود بلکه به عنوان میان وعده یا عصرانه سرو می شود. برای درست کردن دیماج از نان خشک، خیار، گردو، پیاز داغ، زرد چوبه، سبزی خوردن، پنیر کهنه و ... استفاده می کنند. فرق دیماج قزوین با شهرهای دیگر مثل تبریز، آن است که برای تهیه آن از نان لواش خشک معروف قزوینی استفاده می کنند. پس از مرطوب کردن نان مواد اصلی را با هم و سپس با نان مخلوط می کنند. برای خوردن دیماج یا آن را لقمه کرده یا مثل پشمک یزدی با استکان به صورت قالبی لقمه می کنند. خوردن دیماج در فصل تابستان آن هم با هندوانه در قزوین بسیار رایج است.
شیرین پلو
به طور کلی می توان گفت مردم قزوین از قدیم علاقه بسیاری به غذاها و تنقلات شیرین داشته اند و بیش تر دسرها و غذاهای معروف قزوین طعم شیرینی دارند. شیرین پلو که از برنج، خلال پرتقال شیرین شده، شربت قوام آمده، خلال بادام، خلال پسته، زعفران ساییده شده، کره، سیب زمینی و سینه ی مرغ تهیه و تزئین می شود نیز جزو غذاهای شیرین و محبوب میان مردم قزوین است. این غذای سنتی که در اکثر مناطق ایران پخت می شود به دلیل طعم شیرین آن معمولاً همراه با سبزی خوردن سرو می شود.
آش دوغ
این آش یکی از محبوب ترین آش های قزوین است، گرچه استان های دیگر، این آش را به عنوان غذای محلی خود طبخ می کنند، ولی طرز تهیه این آش در قزوین کمی متفاوت است. برخلاف سایر استان ها، طعم این آش ترش نیست و همانند آش رشته تهیه می شود. در تهیه آش دوغ از موادی مانند نخود، لوبیا قرمز، عدس، برنج، سبزی آش و پیاز داغ استفاده می شود. در آخر به هنگام سرو از دوغ چکیده مخصوص قزوین استفاده می کنند.
بادمجان پلو
اگر از طرفداران بادمجان هستید، حتما بادمجان پلو را امتحان کنید. این غذای خوشمزه و بسیار دلپذیر، دو نوع قزوینی و شیرازی دارد و با وجود اینکه به اندازه قیمه نثار یا شیرین پلو مشهور نیست؛ اما به هیچ وجه نباید از خوردن آن در سفر به قزوین غافل شد. بادمجان پلو بیشتر در روستایی به نام «بَرَک» در منطقه الموت قزوین طبخ می شود؛ روستایی از توابع دهستان الموت بالا که فندق، زالزالک و گیلاس های آن معروف هستند. بادمجان پلو معمولا همراه با سبزی خوردن تازه یا سالاد شیرازی به عنوان یک وعده اصلی غذایی برای ناهار یا شام سرو می شود. اگر از بادمجان تازه استفاده می کنید، بهتر است که کلاهک آن را نیز در غذا بریزید. جالب است بدانید که حتی پوست بادمجان نیز قابل خوردن است و شما می توانید از آن، برای تزئین این غذای خاص و خوشمزه استفاده کنید. بادمجان پلوی قزوینی با برنج، گوشت چرخ کرده یا مرغ، پیاز، سیر، بادمجان، رب گوجه فرنگی، گوجه فرنگی، نمک، ادویه پلویی و زردچوبه درست می شود.
آش آلو
آش آلو یکی از غذاهای خوشمزه و دلچسب قزوین است و برای تهیه آن از لپه، برنج، سبزی های معطر مثل نعنا، گشنیز و ...، آلو خشک، پیاز داغ و انواع ادویه ها و گاهی رشته آشی استفاده می کنند. برای تهیه آش، آلو را با ادویه جات مختلف سرخ کرده و لپه و برنج که از قبل خیس خورده را داخل قابلمه می پزند و بعد آلوهای سرخ شده را به آن اضافه می کنند. در آخر وقتی آش حرارت دید، سبزیجات خرد شده را به آن اضافه کرده و می گذارند آش حسابی جا بیفتد. از آن جا که ذائقه قزوینی ها شیرین پسند است گاهی به آش ترکیبی از آبلیمو و شکر اضافه می کنند تا آش ملس شود.
قیمه آبدار یا دم کباب
این خورش خوشمزه قزوینی شباهت بسیار زیادی به قیمه معمولی دارد و مواد و طرز تهیه آن کاملا مشابه قیمه است. تنها تفاوت آن ها در این است که در طبخ دم کباب از ادویه هایی مثل تخم گشنیز و دارچین استفاده می شود و آب خورش به نسبت قیمه معمولی کمی بیشتر است.
انار پلو قزوینی
انار پلو، یکی از لذیذترین پلوهای ایرانی است که معمولا برای شب یلدا سرو می شود و طبخ آن در شهرهای مختلف ایران رایج است. انار پلو قزوینی با ترکیب انار، برنج، کشمش، زعفران، گشنیز و خلال پسته، یکی از نسخه های فوق العاده این پلوی خوشمزه است که شما را با طعم و ظاهر خود شگفت زده خواهد کرد. انار پلو در قزوین با مرغ زعفرانی یا مرغ ریش ریش شده سرو می شود. این غذا در استان فارس نیز به همین شکل طبخ می شود؛ با این تفاوت که شیرازی ها، هویج را نیز به ترکیب برنج اضافه می کنند.
حلیم قزوینی
شاید فکر کنید حلیم غذای سنتی قزوین نیست اما قزوینی های مهارت بالایی در پخت حلیم دارند و حلیم یکی از غذاهای معروف قزوین است. آن ها حلیم را با گوشت فراوان به همراه گندم، جو، آرد و روغن می پزند. آشپز های قزوینی در تهیه حلیم بسیار ماهرند. همچنین جالب است بدانید که قزوینی ها معمولاً حلیم را با نمک می خورند.
آش ماش پیازو
آش ماش پیازو، یکی از لذیذترین آش های سنتی ایرانی است. با وجود اینکه نام این آش ممکن است شما را به یاد غذاهای شیرازی بیندازد؛ اما باید بدانید که آش ماش پیازو، یکی از آش های سنتی قزوین است که با گوشت ریش ریش، پیاز داغ، دارچین، نمک، فلفل و انواع حبوبات (ماش، لوبیا قرمز، عدس، لوبیا چشم بلبلی) درست می شود. طعم این آش به دلیل عدم استفاده از سبزی با دیگر آش ها متفاوت است و اگر به طعم آش علاقه دارید، به شما پیشنهاد می کنیم که آش ماش پیازو را در خانه درست کنید. آش ماش پیازو با بافتی لعاب دار و غلیظ، یک شام و عصرانه مقوی است و بیشتر در ماه رمضان در قزوین طبخ می شود. طبخ آش ماش پیازو همچنین به عنوان نذری در روز شهادت امام حسن (ع) در قزوین رایج است و به همین دلیل، به این آش، آش امام حسن نیز می گویند. آش ماش با کمی تفاوت در طرز تهیه و مواد لازم در کرمان نیز طبخ می شود.
کالجوش یا کله جوش
کالجوش یا کله جوش، یکی از غذاهای محلی و اصیل ایرانی است که اصالت و خاستگاه آن به استان اصفهان برمی شود؛ اما این غذای ساده و لذیذ در شهر های خراسان، یزد و دیگر مناطق کشور به روش های مختلف طبخ می شود. کالجوش را با نام های دیگری چون کالا جوش، کل جوش، دوغ گرمه، قروتی، کال جوش و کشک جوش نیز می شناسند. مواد اصلی تشکیل دهنده کالجوش کشک، گردو و نعنا هستند؛ اما در برخی از مناطق کشور، در تهیه کالجوش به جای کشک از ماست استفاده می کنند که طعمی فوق العاده به آن می دهد.
گوشت از مواد رایج استفاده شده در این غذا نیست و به ندرت در آن ریخته می شود؛ به همین علت، کالجوش غذایی مناسب برای گیاه خواران به شمار می آید. البته باید بدانید که در برخی شهرها مانند زنجان و تبریز از کوفته قلقلی گوشت چرخ کرده در طبخ کالجوش استفاده می کنند. کالجوش را با انواع نان داغ از جمله سنگک یا بربری و مخلفاتی چون سبزی خوردن و ترشی سرو می کنند. بهتر است بدانید که کالجوش غذایی آبکی است و معمولا در آن نان تیلیت می کنند. کالجوش را می توان به عنوان پیش غذا، میان وعده یا حتی یک غذای مجلسی برای مهمانی ها سرو کرد. کله جوش در قزوین با کشک، پودر گردو، لپه، برنج، پیاز داغ و نعنا داغ درست می شود و غذایی ساده و گیاهی به شمار می آید که به سرعت در منزل آماده می شود. برخی افراد در قزوین این غذا را به جای کشک با ماست یا ماست چکیده شده دوغ درست می کنند و علاوه بر نعنا در آن آویشن هم می ریزند.
در آخر بهتر است ذکر کنیم غذاهایی که معرفی کردیم، فقط بخشی از غذاهای محلی استان قزوین است و ممکن است برخی از غذاها در رستوران های به خصوصی سرو شوند. همان طور که گفتیم اکثر غذاهای قزوین طعمی شیرین و ملس دارند و بیش تر مواد تشکیل دهنده آن ها گوشت، حبوبات و ادویه های محلی است. این غذاها بسیار مقوی هستند و می توانید در رستوران های معروف و سنتی قزوین تجربه ای به یادماندنی از خوردن غذاهای معروف قزوین داشته باشید.
آشنایی با غذاهای سنتی زنجان
