معرفی کتاب اصفهان نصف جهان اثر صادق هدایت

صادق هدایت

صادق هدایت (۲۸ بهمن ۱۲۸۱ – ۱۹ فروردین ۱۳۳۰) نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی بود. او را همراهِ محمدعلی جمال زاده، بزرگ علوی و صادق چوبک یکی از پدران داستان نویسی نوین ایرانی می دانند. هدایت از پیشگامان داستان نویسی نوین ایران و نیز، روشنفکری برجسته بود. بسیاری از پژوهشگران، رمانِ بوف کور او را مشهورترین و درخشان ترین اثر ادبیات داستانی معاصر ایران دانسته اند. هرچند آوازهٔ هدایت در داستان نویسی است، امّا آثاری از متون کهن ایرانی مانند زند وهومن یسن و نیز از نویسندگانی مانندِ آنتون چخوف و فرانتس کافکا و آرتور شنیتسلر و ژان پل سارتر را نیز ترجمه کرده است. او همچنین نخستین فرد ایرانی است که متونی از زبان پارسی میانه (پهلوی) به فارسی امروزی ترجمه کرده است. حجم آثار و مقالات نوشته شده دربارهٔ نوشته ها، زندگی و خودکشی صادق هدایت گواهِ تأثیر ژرف او بر جریان روشنفکری ایران است. شمار بسیاری از سخنوران ایرانی نسل های بعدی، از غلامحسین ساعدی و هوشنگ گلشیری و بهرام بیضایی تا رضا قاسمی و عباس معروفی و دیگران، هر یک به نوعی کمتر یا بیشتر تحت تأثیر کار و زندگی هدایت واقع شده و درباره اش سخن گفته اند. صادق هدایت در ۱۹ فروردین سال ۱۳۳۰ در پاریس در ۴۸ سالگی خودکشی کرد و چند روز بعد در قطعهٔ ۸۵ گورستان پر-لاشز به خاک سپرده شد. جایزه ادبی صادق هدایت که توسط بنیاد صادق هدایت برگزار می شود، سالانه تندیس هدایت را برای داستان برتر به یک اثر داستانی کوتاه به زبان فارسی اعطا می کند.

معرفی کتاب اصفهان نصف جهان

اصفهان نصف جهان اثری است «آزمایشی» و در آن نویسنده قصه سفر خود را به شهری رنگین و افسانه آمیز باز می گوید، شهری که به تعبیر نویسنده مانند حکایتهای هزار و یک شب است. امتیاز این کتاب در کیفیت شخصی و درونی نگاه هدایت است؛ به طوری که ما صدای نویسنده را از لابه لای متن سفرنامه می شنویم. این کتاب براساس نسخه چاپ اول اصفهان نصف جهان فراهم شده است، با یادداشتی که حسن رضوی، میزبان هدایت در اصفهان، درباره این سفر نوشته است. در این کتاب، چهار نوشته از صادق هدایت به چاپ رسیده است. نخستین، «اصفهان نصف جهان» نام دارد که شرح سفر و مشاهدات صادق هدایت از اصفهان است. او در ایام تحصیل سفری چهار روزه به اصفهان می کند و گزارش این سفر را در قالب تکلیف درسی عرضه می نماید. سفرنامه با نقل خاطره ای از دوره تحصیل نویسنده آغاز می شود؛ سپس از ماجراهای بین راه سخن می رود. مشاهدات هدایت از خیابان چهارباغ، چهل ستون، میدان شاه، مسجد شاه، عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، پل خواجو، مسجد جامع، مدرسه هارونیه، امامزاده اسماعیل، دارالبتی یا دارالبطیخ، محله جلفا و کلیسای آن، به طور کلی مردم و آداب معاشرت و مناظر دیگر شهر مطلب بعدی را تشکیل می دهند. دومین مطلب با عنوان «مرگ»، نوشته کوتاهی است دربارهٔ مرگ از نویسنده بلژیکی به نام «گان» که ظاهرا صادق هدایت ترجمه کرده است. دو نوشته دیگر، دو داستان کوتاه است به نام های «سامپینگه» و «هوس باز» کتاب با یک خاطره از دوران دبستان نویسنده آغاز می شود و نگارنده به شرح سفر خود به اصفهان می پردازد. هدایت در نگارش خاطرات این سفر از قلم توانایش برای توصیف صحنه ها استفاده کرده است. سفر چند روزه ی هدایت به اصفهان مصادف با ایام تعطیلی تاسوعا و عاشورا بوده که در چند جای کتاب به آن اشاره شده است. وی پس از رسیدن به اصفهان در خانه ی یکی از دوستانش اسکان می یابد و به بازدید از آثار و بناهای تاریخی شهر زیبای اصفهان می رود و به توصیف عظمت و شکوه هنرهای مختلفی که در این اماکن مشاهده می کند، می پردازد.

این کتاب یکی از آثار اولیه ی هدایت است، وی سعی کرده است تا در طول سفر کوتاهی که به اصفهان داشته است و یادداشت هایی که از این سفر برداشته، خود را بیشتر بشناسد. البته هدایت در چند جای کتاب علت سفر خود به اصفهان را نمی داند و در همان آغاز کتاب علت سفرش را گفته ها و شنیده هایش از اصفهان و زیبایی های آن محتمل می داند.

بخش از کتاب اصفهان نصف جهان

یادم است در مدرسه ابتدایى که بودم، براى سه ماه تعطیل تابستان علاوه بر تکلیف هاى گوناگون، از طرف مدیر اخطار شد که باید روزنامه خودمان را بنویسیم. من اگرچه شاگرد کارکنى نبودم ولى این پیشنهاد را پسندیدم و بر سایر تکلیف ها مقدم دانستم، یکى دو روز آن را نوشتم و بعد فورمولى به نظرم آمد که با اندک تغییر در روز سوم هشتاد و هشت روز دیگرش را قبلا تهیه کردم و آن فورمول این بود : «صبح زود برخاسته وضو ساختم، نماز صبح را خواندم و پس از دعا به وجود مدیر محترم و ناظم معظم صرف چاشت کرده، ظهر پس از صرف ناهار چهار رکعت نماز بجاى آوردم. بعدازظهر قدرى علم الاشیاء و تاریخ انبیاء خواندم، شب نماز عشا را بجا آوردم و دعا به وجود مدیر محترم کرده، خوابیدم.» اگرچه بجز خوردن و خوابیدن در باقیش جاى تردید بود ولى روى هم رفته از همین قرار بیشتر روزها، سال ها، و شاید یک عمر را مانند تقویم حاجى نجم الدوله مى شود پیش بینى کرد. از این رو پس از یک سال زندگى یکنواخت، چهار روز تعطیل را غنیمت شمرده تصمیم گرفتم بروم به اصفهان و به خیالم رسید که این چهار روز تغییر و تنوع غیرمعمولى را یادداشت بکنم. ــ چرا تصمیم گرفتم که بروم به اصفهان؟ آن را هم نمى دانم. ولى دیرزمانى بود که آنچه عکس از اصفهان دیده بودم و وصفى که از آن شنیده یا خوانده بودم، این شهر را به طرز افسانه آمیزى به نظرم جلوه داده بود؛ مانند حکایت هاى هزار و یک شب. با مسجدها، پل ها، کوشک ها، مناره ها، کاشى کارى ها، قلم کارها، نقاشى ها و بالاخره شهر پراستعداد هنرمندان که گذشته تاریخى دارد و در زمان صفویه بزرگترین شهر دنیا به شمار مى آمده و هنوز شکوه و عظمت دیرین خود را از دست نداده است. همه اینها کافى بود که اصفهان مرا به سوى خود بکشاند و نیز باید اقرار بکنم که پشیمان هم نشدم. ولى مسافرت به این آسانى انجام نمى گیرد. اولا چهار نفر از رفقا حاضر شدند که با من بیایند ولى جز مایه دردسر چیز دیگرى نبودند و خرده خرده تحلیل رفتند. از آن گذشته دوندگى براى گرفتن جواز و از همه بدتر اشکال پیدا کردن اتومبیل بود که سر ساعت حرکت بکند، مسافر به اندازه معین پیدا بشود، شوفر صلاح بداند و بالاخره همه استخاره ها خوب بیاید، به طورى که تا آن دقیقه آخر معلوم نبود حرکت مى کنم یا نه. تا این که، گوش شیطان کر بعد از شش ساعت معطلى در گاراژ سوار شدیم. با شوفر و شاگردش شش نفر بودیم: من و یکى از آشنایان که به دیدن خویشانش مى رفت و یک نفر کلیمىِ سرخ آبله رو که بینىِ مانند قرقى داشت و به بوشهر مى رفت تا مال التجاره بیاورد، عقب اتومبیل نشستیم. شوفر و شاگردش و یک نفر ارباب زرتشتى با گردن کلفت و سبیل هاى آویزان جلو نشستند. اتومبیل بوق کشید و میان گرد و غبار طلایى رنگ به راه افتاد، ساعت پنج و نیم بود که در شاه عبدالعظیم براى مرتبه دوم از ما جواز خواستند. ارباب که از آن کهنه سفرکرده ها بود، موقع را مناسب دید و خودش را مانند بهِ اصفهان لاى پوستین پیچید و یک دستمال ابریشمى هم دور کلاهش بست. من فلسفه دستمال را نفهمیدم. ولى به طور کلى کسانى هستند که چه در خانه و چه در سفر جاى خودشان را خوب درست مى کنند، اگرچه یک وجب هم باشد. ارباب ما از آن تکه ها بود، با پوستینى که آستینش از اتومبیل آویزان بود، هرچند ناراحت و جا برایش تنگ بود ولى به نظر مى آمد که اینجا را قبلا براى او آماده کرده بودند؛ برعکس ما سه نفر که به هر تکان اتومبیل از جایمان مى پریدیم. اتومبیل دوباره به راه افتاد، چشم انداز دو طرف جاده بیابان بود با تپه هاى پست و بلند، گاهى درخت کوچک و سبزه هاى تنگ رنگ پریده از دور دیده مى شد. دو رج تیر تلگراف دو طرف جاده بود و یک طرف آهنى و یک طرف چوبى. اتومبیل خیز برمى داشت، مى لغزید، جست مى زد. ارباب از جاى خودش تکان نمى خورد. کهریزک با درخت هاى مرتب و دودکش کارخانه قندسازى پدیدار شد. باز هم جواز خواستند. من دیگر تکلیف خودم را فهمیدم و دانستم هرجا یک درخت ببینم باید جوازم را قبلا حاضر بکنم. آنجا زیر درخت دو شتر خوابیده بودند، ساربان به صورت یکى از آنها مشت زد و افسارش را کشید. حیوان نگاه پر از کینه اى به او انداخت و لوچه آویزانش را باز کرد، فریاد کشید، مثل این بود که به او و نژادش نفرین فرستاد. وقتى که اتومبیل راه افتاد، هوا کم کم تاریک مى شد، کوه هاى کبود با رنگ فولادىِ زمینه آسمان مخلوط مى گشت. پایینِ کوه یک نوار سبز مغز پسته اى و یک شیار نمکزار بود که از دور برق مى زد حسن آباد پیاده شدیم، شکم ها مالش مى رفت. ما جلو قهوه خانه اى نشستیم، نسیم ملایمى مى وزید. شاگرد قهوه چى روى سکو نشسته بود تره خرد مى کرد، چقدر خوشبو بود! گویا تره اینجا میکرب حصبه نداشت ولى بدتر از حصبه رودربایستى بود که مانع از خوردن آن شد. یک زن کولى با لباس بلندِ سرخ، روى پله سنگى عمارت روبرویمان نشسته بود. برایم فال گرفت و از همان حرف هایى که حفظ هستند تکرار کرد که یک دختر بلندبالاى سیاه چشم برایم مى میرد ولى زن قدکوتاه زاغ چشمى برایم جادو کرده، دوایش هم به دست اوست باید مهرگیاه بخرم، اگرچه به سایرین یک تومان مى فروشد ولى به من پنج ریال هم مى دهد. من خندیدم و آدرس آن دختر بلندبالا را خواستم، او هم دیگر باقیش را نگفت. کمى دورتر یک الاغ زخمى سر بزرگش را پایین گرفته بود، مثل این که مرگ را مانند پیش آمد گوارایى آرزو مى کرد. پهلویش یک کره الاغ سفید با چشم هاى درشت سیاه، گوشِ دراز و پیشانىِ پف کرده ایستاده بود، مى خواستم سر او را نوازش بکنم و اگر سقّم سیاه باشد دعا بکنم که هرچه زودتر بمیرد تا به روز مادرش نیفتد.

شناسنامه کتاب اصفهان نصف جهان اثر صادق هدایت

• نویسنده: صادق هدایت
• زبان: فارسی
• ناشر چاپی: جاویدان
• تعداد صفحات:94
• موضوع کتاب: سفرنامه
• نسخه الکتریکی:دارد
• نسخه صوتی : دارد

امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

معرفی کتاب آبجی خانوم اثر صادق هدایت