درباره کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه
همانطور که از عنوان کتاب "داستان های شاهنامه و فلسفه برای کودکان" مشخص است، این کتاب داستانهای شاهنامه را به طرزی قابل فهم برای کودکان روایت می کند. این اثر از این حیث حائز اهمیت است که کودکان را از سنین پایین با ادبیات کلاسیک کشورمان آشنا می کند. نویسنده و تدوین کننده این اثر یعنی، "یحیی قائدی" تمام تلاش خود را در این راستا انجام داده است. او تلاش کرده است بار دیگر داستانهای فراموش شده شاهنامه را برای کودکان بازگو کند که این خود به تنهایی بسیار با ارزش است. این داستانها جنبه تعلیمی دارند که علاوه بر اینکه کودکان را سرگرم می کنند، آموزه هایی تربیتی نیز به انها منتقل میکند. فلسفه برای کودکان، هزارسال پس از فردوسی، اهمیت داستان و اسطوره را بازمی یابد و کشف می کند که به فراموشی سپردن نقش داستان و اسطوره، همان چیزی است که با آن می توان بخشی از شکست های نظام آموزشی را توضیح داد. از این رو محتوای آموزشی را بر داستان استوار می کند و در آن داستان ها از اسطوره ها مدد می گیرد و امیدوار است از رهگذر اندیشیدن و گفت وگو به شاگردان کمک کند تا آرام آرام خود را در اسطوره جا کنند و نظم های خیالی خود را بسازند و از این راه جهان را ساخته و متحدتر کنند. فرهنگ و تمدن ایران باستان مجموعه ای از هنر، فرزانگی، عادات، رسوم، سنن و اخلاق نیاکان ماست که در گذر زمان پدید آمده است. یکی از گرانبها ترین این آثار، کتاب شاهنامه ی فردوسی است که نشات گرفته از فرهنگ کهن و گسترده ای ست که مضامینی اسطوره ای دارند. اسطوره ها به عنوان قصه های ریشه دار دربردارنده ی اندیشه ها، آرزو ها، تجربه ها، هنر و روحیه ی یک قوم یا ملت هستند و انتقال این ها به نسل آینده به منزله ی پیوند این نسل با گذشته ی قومی و ملی و با سرچشمه های فرهنگ و هویت خویش است. در شاهنامه علاوه بر اشعار ادبی و حماسی که به هویت فرهنگی و تاریخی مربوط می شوند، ابیات دیگری نیز وجود دارند که از مبانی تربیتی و اخلاقی سرشار شده اند و ارزش ها و باورهای فرهنگی ایران و ادبیات کهن را متجلی می سازند. از این رو به نظر می رسد پژوهش درباره شاهنامه فردوسی با تاکید بر نسبت آن با انواع تربیت در حوزه ی تعلیم و تربیت می تواند تاثیرگذار باشد. سیده زهره افتخار افضلی و دکتر مسعود اخلاقی بناری از نگاهی دیگر ضرورت این پژوهش در راستای بست ابعاد ساحت های شش گانه ی تربیت در سند تحول آموزش و پرورش را سنجیده و بر همین اساس کتاب فلسفه ی تربیتی اساطیر شاهنامه را تالیف نموده اند. در سند تحول از ساحت های اعتقادی، اخلاقی و عبادی، سیاسی-اجتماعی، زیستی-بدنی، زیبایی شناختی و هنری، اقتصادی و حرفه ای، علمی و فناوری نام برده شده و این پژوهش در راستای تقویت و ترویج مولفه های اعتقادی، اخلاقی-عبادی و سیاسی-اجتماعی انجام گرفته است.
در بخشی از کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه می خوانیم
اسطوره سازی و اسطوره شناسی خصوصاً برای کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد. زیرا نسل جدید به وجود آورنده جامعه آینده هستند. اگر فرهنگ و میراث گذشته به خوبی به آنان انتقال پیدا کند بقای فرهنگی جامعه نیز تضمین شده است. کودکان داستان های اسطوره ای را دوست داشتنی می دانند و با خواند آن ها به میراث ادبی پربار خود علاقه مند می شوند. اسطوره ها ادبیاتی قدرتمند هستند که باید از سوی هرکسی خوانده و فهمیده شوند. افسانه ها و روایات موجود در اساطیر به دو دلیل اهمیت یافته و دست مایه کار نویسندگان علاقه مند به قصه های شفاهی ادبیات جادویی و بخشی از ادبیات تخیلی قرار گرفته است. اول آنکه این اسطوره ها پاسخی جمعی به پرسش های هستی شناختی بشر بوده اند. در افسانه ها، آدمی خود خدایان و شیاطین را می آفریند و با سرگردان ساختن قهرمان، میان هر نیروی کلان خیر و شر سرگردانی پس از تنزیل یا هبوط خود را یادآور می شود و در تلاش برای یافتن مبدا و مقصد آفرینش و چیستی و چگونگی جهان قبل و بعد از خود برمی آید. البته در این رهگذر نبایست نقش کتب مقدس و آموزه های آنان و به خصوص نقش قصص موجود در کتاب ادیان ابراهیمی را در شکل گیری و تکوین بسیاری از این اسطوره ها نادیده گرفت. پس چنان چه بپذیریم که این روایات مجموعه ای از گذرواژه های موجود در نزد آدمی برای تبیین هستی اش باشد، نویسنده می کوشد تا سرگذشت غم انگیز آدمی را روایت کند و با اسطوره های نیاکان، تصویری از وضعیت انسان زمانه خویش به دست دهد. دومین دلیل در کارکرد این روایت ها نهفته است. در نفس روایت درباره اسطوره ها، تلاش آدمی برای یافتن مرهم دردهایی که مستأصلش نموده پنهان است. نویسنده ای که بن مایه اثرش را از یک یا چند افسانه می گیرد، تلاش می کند تا با کشف و نمایش ارتباطی ماهوی میان رنج ها و واکنش های بی نهایت بشر این زمانه، با کنش ها و اقدامات قهرمانان افسانه ها، در مناقشات میان خدایان و شیاطین یا مرافعات میان نمایندگان زمینی آن ها، چراغی را در این کوره راه روشن کند.
فهرست مطالب کتاب
- پیشگفتار
- درآمد
- فصل اول: اسطوره
- تعریف اسطوره
- دیدگاه های گوناگون راجع به اسطوره شناسی
- دیدگاه تمثیلی–نمادین
- دیدگاه رمانتیک
- دیدگاه کارکرد گرایی
- دیدگاه روانکاوی
- دیدگاه پدیدارشناختی
- انواع اسطوره
- اساطیر مربوط به آفرینش و ریشه و بن
- آفرینش در اساطیر گوناگون 3 مرحله دارد
- اساطیر رستاخیزی
- اساطیر جهان پس از مرگ
- اسطوره های ایزدان
- اساطیر مربوط به پیامبران و روحانیان و قدیسان
- اساطیر پهلوانان (حماسی و ملی)
- اساطیر نوزایی و نوشدگی
- اساطیر نجات بخشی
- اساطیر یاد و فراموشی
- اساطیر بخت و تقدیر
- اساطیر کاهنان و شهریاران
- اساطیر جانوران و گیاهان
- اساطیر عصر نوین
- منابع اساطیری ایران
- کارکرد اسطوره از دیدگاه های مختلف
- کارکردهای اسطوره
- تایید یا ارزش گذاری
- توصیف
- درمان، بهبود و الهام
- فصل دوم: تربیت و تربیت اخلاقی
- معنای تربیت
- تربیت در اصطلاح
- اخلاق
- اخلاق در لغت
- معنای اخلاق در اصطلاح
- معنای علم اخلاق
- معانی تربیت اخلاقی و قلمرو آن
- تعاریفی کوتاه از تربیت اخلاقی از زبان فلاسفه ایران و جهان
- تربیت اخلاقی از دیدگاه سقراط
- تربیت اخلاقی از دیدگاه افلاطون
- تربیت اخلاقی از دیدگاه ارسطو
- تربیت اخلاقی از دیدگاه شیخ اشراق
- تربیت اخلاقی ملاصدرا
- تربیت اخلاقی خواجه نصیر طوسی
- تربیت اخلاقی امام محمد غزالی
- تربیت اجتماعی
- مولفه های تربیت اجتماعی
- فرهنگ
- هویت فرهنگی
- کارکردهای هویتی شاهنامه
- تربیت اجتماعی از دیدگاه فلاسفه ی ایران و جهان
- ابن سینا
- فارابی
- آیت الله خمینی
- اهداف تربیت اجتماعی از دید اسلام
- فصل سوم: رابطه اسطوره و تربیت اخلاقی
- خلاصه ای کوتاه از داستان های اساطیر شاهنامه
- کیومرث
- هوشنگ
- ایرج
- منوچهر
- اندر زادن زال
- رستم
- کیقباد
- پادشاهی کیکاووس
- هفتخوان رستم
- داستان سهراب
- روایت داستان
- سیاووش
- کیخسرو
- فرود
- رستم و اسفندیار
- داستان رستم و شغاد
- فصل چهارم: مؤلفه های اخلاقی و اجتماعی داستان های شاهنامه
- خداباوری
- توحید
- دیدگاه شیعی در شاهنامه
- عبادت و عبودیت
- هویت فردی
- ادب و نزاکت
- پرهیزکاری و پارسایی
- خرد و فرزانگی
- ارتباط خرد و شادی
- شجاعت
- شجاعت اخلاقی
- عدالت
- دادخواهی
- دادجویی
- دین و دادگری
- ایثار و فداکاری
- وفای به عهد
- تدبیر و کاردانی
- نیک صفتی یا خصال نیک بزرگان و نقش تربیتی آن
- خودپسندی
- زشت خویی یا اهریمن صفتی و نتیجه آن
- فصل پنجم: رابطه اسطوره و تربیت اجتماعی
- کارکردهای اساطیر شاهنامه در تربیت اجتماعی
- کارکرد نژادی، قومی، سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی
- کارکرد حفظ هویت زبانی
- کارکرد حفظ هویت فرهنگی
- کارکرد تحکیم هویت دینی
- کارکرد حفظ هویت تاریخی
- ایجاد نگرش مثبت به سرزمین خود
- وطن دوستی
- جانفشانی در راه وطن
- جوانمردی
- آزادگی و نیکنامی
- نامداری و آزادگی
- برآمد
- منابع و مآخذ
شناسنامه کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه
- نویسنده: سیده زهره افتخار افضلی، مسعود اخلاقی بناری
- زبان: فارسی
- ناشر چاپی: نشر بوتیا
- تعداد صفحات: 347
- موضوع کتاب:کتاب ادبیات پارسی
- نسخه الکترونیکی:دارد
- نسخه صوتی : ندارد
بنابراین اساتید و پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت و ادبیات پارسی از آموزه های این کتاب استفاده می کنند و گزیده ای ارزشمند از نکات اخلاقی شاهنامه را در اختیار خواهند داشت. امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید و برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. همچنین شما نیز بهترین کتابی که تا حال مطالعه کرده اید، برای ما معرفی نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.
معرفی کتاب فلسفه زندگی اثر کریستوفر همیلتون
