معرفی کتاب ورق پاره های زندان اثر بزرگ علوی

درباره بزرگ علوی

سید مجتبی آقابزرگ علوی (زاده ۱۳ بهمن ۱۲۸۳، تهران – درگذشته ۲۸ بهمن ۱۳۷۵ برلین) شهرت یافته به آقا بزرگ علوی و بزرگ علوی نویسندهٔ واقع گرا، سیاست مدار چپ گرا، روزنامه نگار نوگرا و استاد زبان فارسی ایرانی بود که بیش از چهار دهه از نیمهٔ دوم سدهٔ بیستم را در آلمان زیست و به ترجمه، نقد و فرهنگ نامه نویسی نیز پرداخت. او را همراه با صادق هدایت و صادق چوبک، پدران داستان نویسی نوین ایرانی می دانند.

درباره کتاب ورق پاره های زندان

کتاب ورق پاره های زندان، بیشتر به روایت زندگی، سرگذشت و علت محکومیت زندانیان می پردازد و کمتر به وقایع و جزئیات زندان اشاره می کند. «پادنگ»، «ستاره دنباله دار»، «انتظار»، «عفو عمومی» و «رقص مرگ» عنوان داستان های این مجموعه است. در دل این روایت ها، عشق ها و زندگی هایی هستند که در نهایت فداکاری به فراق و زندانی شدن یکی از معشوقه ها کشیده شده اند، داستان های ایرج و روشن، آقای م و دختر خاله اش، ببولی، مرتضی و مارگریتا و چند داستان دیگر که در گفتگوی مستقیم با خود علوی نوشته شده اند و مابقی هم مکاتبات و یادداشت های بجا مانده اند.

بزرگ علوی در مقدمه ی کتاب ورق پاره های زندان بیان می کند:

«ورق پاره های زندان اسم بی مسمایی برای این یادداشت هایی که اغلب آن در زندان تهیه شده، نیست. در واقع اغلب آن ها روی ورق پاره، روی کاغذ قند، کاغذ سیگار اشنو و با پاکت هایی که در آن برای ما میوه و شیرینی می آوردند، نوشته شده است و این کار بدون مخاطره نبوده است. در زندان اگر مداد و پاره کاغذی، مامورین زندان، در دست ما می دیدند جنایت بزرگی به شمار می رفت. امان از آن وقت که اولیای زندان پی می بردند که کسی یادداشت هایی برای تشریح اوضاع ایران در آن دوره تهیه می کند. خانباباخان اسعد در زندان به سخت ترین و وقیح ترین وجهی مرد، فقط برای آنکه یادداشت های او به دست مأمورین افتاد. محمد فرخی یزدی به دست جنایتکارانی بی شرم و رو کشته شد، فقط برای آنکه شعر می گفت و با اشعارش اوضاع ایران را در دوره استبداد سیاه برای نسل های آینده به یادگار می گذاشت.» بزرگ علوی (Bozorg Alavi) نامی درخشان در ادبیات داستانی ایران است که در 13 بهمن سال 1282 در تهران چشم به جهان گشود. او یکی از برجسته ترین نویسندگان چپ گرای ایرانی در قرن 20 به شمار می آید. معروف ترین اثر او چشم هایش است. او، در سال 1309 با صادق هدایت آشنا شد و همراه با او و چند تن دیگر گروه اربعه را تشکیل داد. این گروه درباره ی هجوم های تاریخی که به ایران شده داستان می نوشتند. وی در سال 1315 و پس از آشنایی با دکتر تقی ارانی و تحقیق و مطالعه کتاب ها، مقالات و تفکرات مارکسیستی، فعالیت سیاسی خود را شروع کرد و پس از مدتی به همراه 52 نفر دیگر دستگیر شد و به زندان افتاد و در آنجا کتاب 53 نفر و داستان های کوتاه ورق پاره های زندان را نوشت. او پس از کودتای 28 مرداد به آلمان سفر کرد و در برلین شرقی زندگی کرد. او در سال 1375 به علت سکته ی قلبی دار فانی را وداع گفت.

در قسمت هایی از کتاب ورق پاره های زندان می خوانیم:

«همه ماها وقتی زیر یوغ شکنجه زندگی افتادیم، مجبور هستیم دست و پا بزنیم، فریاد کنیم و همین وسیله بروز احساسات ماست، همین لخته های خونی است که از جگر ما ریخته می شود، همین پاره هایی از روح ماست که به این شکل تجلی می کند. موضوع این است که دردها و شادمانی های خودمان را به هر راهی که هست بیان کنیم. اما درد کشیده بهتر پی به درد دیگران می برد.» «زندان؟ که می فهمد یعنی چه؟ برای بیشتر مردم این کلمه مفهومی گنگ دارد. ولی یک مرتبه باید از پشت میله های آهنی لب های خشک و ترکیده، دماغ تیرکشیده و گونه های استخوانی ایرج را تماشا می کرد و آن وقت حدس زد، سعی کرد حدس زد، که این کلمه یعنی چه؟» «فقط کسی که باقی می ماند خود غلامحسین است. رفیق دزد من که خیلی بیشتر از من مردم این روزگار را می شناسد و قاتل و آدم کش بیش از من سروکاری دارد و داشته است حاضر بود دستش را توی آتش بگذارد که این کار از غلامحسین سر نزده است برای اینکه غلامحسین آن قدر آدم بی حالی بود که وقتی مستنطق بهش گفت بیا اقرار کن و چون این قتل برای حفظ عفت و عصمت تو بوده است زیاد حبس نخواهی شد ولا خواهر و عمویت را 15 سال حبس می کنیم فوری گفت بله من خودم کشته ام و حتی نشان داد که با کدام کارد کشته است در صورتی که بعد معلوم شد که با کارد او را نکشته اند و سرش را زیر پادنگ داغون کرده اند»

نقد و بررسی کتاب ورق پاره های زندان

زندان یکی از مکان های تلخ و تاریک دنیاست که به افکار فرصت هجوم می دهد. گاهی این هجوم افکار از جنس برداشتن دیده ها و شنیدن از زندانیان دیگر است و گاه امکان نوشتن خاطرات و تخلیه افکار خود نویسنده است. در دنیای ادبیات چه بسا در ادبیات فارسی نویسندگان زیادی بودند که در طول سال هایی که در زندان بودند دست به قلم شدند و از این فضا برای نوشتن استفاده کردند. یکی از نویسندگانی که در طول چهار سالی که در زندان بود دست به قلم شد، بزرگ علوی است. او در این برهه ازهر شی که می توانست برای نوشتن استفاده می کرد تا نوشته هایش به دست حکومت پهلوی نیفتد. گاهی روی پاکت سیگار، گاهی روی ورق های پاره و ... که حاصل این نوشته ها کتاب مجموعه داستان کوتاه به نام ورق پاره های زندان است.

شناسنامه کتاب ورق پاره های زندان

• نویسنده: بزرگ علوی
• زبان: فارسی
• ناشر چاپی: نشر نگاه
• تعداد صفحات: 161
• موضوع کتاب:کتاب های داستان و رمان ایرانی
• نسخه الکترونیکی:دارد
• نسخه صوتی : دارد

امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

معرفی کتاب رقص مرگ اثر بزرگ علوی