ریتوناویر (Ritonavir) با نام تجاری نورویر (Norvir) در ترکیب با دیگر عوامل ضد ویروسی برای درمان عفونتHIV به کار می رود . ریتوناویر یک دارو ضد ویروسی می باشد که مانع از تکثیر (HIV) ویروس نقص ایمنی انسانی در بدن شما می شود٬ این دارو یک مهار کننده پروتئاز HIV است که با مسدود کردن رشد HIV کار می کند. ریتوناویر برای درمان HIV ، که موجب سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) می شود استفاده می شود .
اشکال دارویی ریتوناویر: قرص، ساشه (پودر)، داروی محلول خوراکی
اطلاعات دارویی ریتوناویر
ریتوناویر یک داروی ضدویروسی است. این دارو برای ویروس نقص ایمنی اکتسابی انسانی (HIV) استفاده می شود و پیشرفت عفونت HIV را کند می کند اما ریتوناویر برای درمان HIV نیست. HIV سلول های CD4 سلول های T بدن را از بین می برد. این ها سلول های سفید و مهم خون هستند زیرا آن ها در محافظت از بدن در برابر عفونت نقش دارند. اگر HIV درمان نشود، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند، به طوری که بدن در برابر باکتری ها، ویروس ها و دیگر میکروب ها نمی تواند از خودش دفاع کند. داروی ریتوناویر متعلق به گروهی از داروهای ضد رترو ویروسی مهارکننده پروتئاز (PIS) می باشد. این دارو در کنار تعدادی از داروهای دیگر ضد ویروسی، به عنوان بخشی از درمان ترکیبی تجویز می شود. استفاده از سه یا تعداد بیشتری داروی ضد رترو ویروسی به طور همزمان، مؤثرتر از استفاده تکی دارو است. مصرف ترکیبی داروهای مختلف خطر ایجاد مقاومت در برابر هر یک از داروها را کاهش می دهد. یک نام تجاری ریتوناویر (Kaletra) حاوی داروی ضد رتروویروسی دیگری به نام لوپیناویر است، اطلاعات بیشتر در مورد این دارو در یک صفحه جداگانه ای به نام لوپیناویر/ریتوناویر وجود دارد. داروی ریتوناویر پیشرفت عفونت HIV را از طریق کاهش تعداد ویروس در بدن کند می کند. این دارو به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک می کند و خطر توسعه عوارض مرتبط با عفونت HIV را کاهش می دهد. ریتوناویر توسط پزشک متخصص برای شما تجویز خواهد شد.
روش مصرف داروی ریتوناویر
- قبل از شروع درمان با داروی ریتوناویر، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می کند تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید.
- دوز و مقدار داروی ریتوناویر، از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ دارو را دقیقاً همانطور که پزشک به شما تجویز کرده است، استفاده نمایید. معمولاً این دارو در دوزهای بالا به صورت 6 قرص دو بار در روز و در دوزهای پایین 2-1 قرص دو بار در روز تجویز می شود که باید به فاصله 12 ساعت مصرف می شود. اگر دوز بالای این دارو برای شما تجویز شده است باید در 3 روز اول، 3 قرص دو بار در روز و سپس تا دو هفته 6 قرص دو بار در روز استفاده نمایید.
- دوز این دارو برای کودکان با توجه به وزنشان تجویز می شود و باید برای استفاده از این دارو به تجویز پزشک توجه نمایید.
- برای کودکان پودر یا شربت ریتوناویر تجویز می شود.
- سعی کنید دوزهای داروی خود را در همان زمان هر روز و سر یک ساعت منظم مصرف کنید.
- قرص ریتوناویر را باید بعد از غذا یا یک میان وعده مصرف کنید. این قرص را با مقداری آب قورت دهید.
- اگر فراموش کردید که دوز داروی ریتوناویر روزانه خود را در زمان مشخص مصرف کنید اما به زودی یادتان افتاد، دارو را مصرف کنید؛ اما اگر زمانی به یاد آوردید که نزدیک به ساعت دوز بعدی دارو است، دوز از یاد رفته را مصرف نکنید. نباید به خاطر دوز از یاد برده شده، دو دوز از دارو را باهم مصرف کنید.
مکانیسم اثر ریتوناویر
ریتوناویر آنزیم پروتئیناز ویروس HIV را مهار می کند که موجب برش پروتئین های ساختاری و تکثیری حاصل از ژن های اصلی gag و pol می شود. ژن Gag پروتئین های هسته و نوکلئوکپسید و ژن pol آنزیم های ترانس کریپتاز معکوس، ریبونوکلئاز H، اینتگراز و پروتئاز را کد می کند. پروتئین هایی که توسط pol کد می شوند ابتدا به فرم پیش سازهای پلی پپتیدی gag-pol ترجمه می شوند و لازم است که توسط پروتئاز به پروتئین های نهایی تجزیه شوند.ریتوناویر موجب مهار برش پلی پروتئین gag-pol و در نتیجه تشکیل ذرات ویروسی نابالغ غیر عفونی می گردد.ریتوناویر مهارکننده قوی ایزوآنزیم های P450 CYP3A4 است که در کبد و لوله گوارش حضور دارند. این دارو یک لیگاند نوع دو است که کاملا مکمل حفره جایگاه فعال CYP3A4 است و به طور برگشت ناپذیر با نیتروژن تیازولی خود به آهن هم متصل می شود و موجب کاهش توانایی احیا پروتئین و ممانعت از احیا آن توسط احیاگر سیتوکروم P450 می شود. ریتوناویر احتمالا در کاهش انتقالات سلولی و بیرون راندن مهارکننده های پروتئازی دیگر از سلول توسط کانال های P-glycoprotein و MRP نقش دارد.
فارماکودینامیک ریتوناویر
ریتوناویر یک مهارکننده پروتئاز ویروس نقص ایمنی انسانی1(HIV-1) است.پروتئاز HIV-1 آنزیمی است برای برش پروتئولیتیک پیش ساز های پلی پروتئینی ویروسی به پروتئین فعال لازم است. ریتوناویر به جایگاه فعال آنزیم متصل می شود و فعالیت آن را مهار می کند. مهار برش پلی پروتئین ها موجب تشکیل ذرات ویروسی نابالغ می شود. مهارکننده های پروتئاز معمولا همیشه همراه با دو داروی ضد HIV-1 دیگر استفاده می شوند. ریتوناویر با دوز پایین موجب مهار آنزیم های سیتوکروم P450 3A4 و تقویت فارماکوکینتیکی داروهای مهارکننده پروتئاز دیگر می شود.
فارماکوکینتیک ریتوناویر
- جذب: متغیر
- حجم توزیع: 16-0.66 لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن(غلظت بالا در سرم و گره های لنفاوی)
- اتصال به پروتئین:98 -99%
- متابولیسم: کبدی، دارای 5 متابولیت
- زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی: 2 ساعت
- دفع: 11% ادرار و 86% مدفوع
توصیه های مصرف ریتوناویر
- ریتوناویر ممکن است با بسیاری از داروها تداخل داشته و عوارض خطرناک و جدی ایجاد کند.
- در بیماران مصرف کننده داروهای مهار کننده CYP3A4، القا کننده های متوسط تا شدید CYP3A4 و سوبستراهای این آنزیم با احتیاط مصرف شود.
- مصرف همزمان با فلوتیکازون، سالمترول و دوزهای بالا و طولانی مدت مپریدین توصیه نمی شود.
- در بیماران با اختلال کبدی یا کلیوی از مصرف همزمان کلشی سین خودداری شود.
- بروز پانکراتیت گزارش شده است
- در بیماران با تری گلیسیرید بالا با احتیاط مصرف شود.
- واکنش های حساسیتی با مهار کننده های پروتئاز دیده شده است. در صورت بروز راش شدید یا سایر واکنش ها بایستی دارو قطع شود.
- در بیماران مبتلا به کاردیومیوپاتی، بیماری ایسکمیک قلبی، اختلالات انتقال امواج قلبی یا بیماری ساختاری قلب مثل بلوک درجه دو یا سه AV با احتیاط مصرف شود.
- ریتوناویر می تواند با افزایش فاصله PR، بلوک AV ایجاد کند.
- در بیماران مبتلا به هموفیلی A یا B با احتیاط مصرف شود.
- می تواند دیابت را بدتر کند.
- می تواند تجمع چربی را افزایش دهد و باعث بروز علائم آن گردد.
- می تواند هپاتیت را ایجاد نموده یا آن را بدتر کند.
- قرص و کپسول از نظر وزن اکی والان با هم برابر نیستند و عوارض گوارشی یا بی حسی اندام ها در هنگام تغییر فرمولاسیون از کپسول به قرص می تواند رخ دهد.
- در کودکان کمتر از 1 ماه ایمنی و اثربخشی اثبات نشده است.
- بایستی با غذا مصرف شود.
- محلول خوراکی حاوی 43 % حجمی اتانول است. فرمولاسیون های مایع معمولا طعم مناسبی ندارند و می توان با شیر شکلات یا سایر نوشیدنی ها مخلوط نمود. محلول را قبل از استفاده تکان دهید.
- قرص ها را بایستی بطور کامل بلعید و از خرد کردن و جویدن آن خودداری نمود.
دارو های هم گروه ریتوناویر
- آمپرناویر
- آتازاناویر
- فوسامپرناویر
- ایندیناویر
- لوپیناویر+ریتوناویر
- نلفیناویر
- ساکویی ناویر
- تیپراناویر
- کلرلاولگاریس
میزان و نحوه مصرف ریتوناویر
