مراقبت های جسمی و روانی بعد از زایمان سزارین

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، مراقبت های بعد از سزارین شامل تمامی کارهایی است که یک مادر بعد از تولد نوزاد خود باید انجام دهد. برخی از موارد مراقبت های بعد از زایمان سزارین مربوط به محل بخیه ها، خونریزی و ... است درحالی که برخی دیگر از موارد مراقبتهای بعد از سزارین به نگه داری از نوزاد و در آغوش گرفتن او مربوط می شود.

گرچه عمل سزارین جزء عمل های رایج و معمولاً بدون پیچیدگی های خاص محسوب می شود، ولی با این وجود در اولین روزهای پس از زایمان نیاز به مراقبت های خاص و دقیق تحت عنوان مراقبت پس از سزارین دارد. در متن حاضر توصیه هایی در خصوص بازیابی هر چه سریع تر بدن پس از زایمان و مراقبت های پس از سزارین می خوانید.

در عمل جراحی سزارین یک برش در شکم مادر ایجاد شده و نوزاد از رحم خارج می شود. معمولاً به مادر بی حسی موضعی داده می شود و در بیشتر موارد در حین عمل بیدار است. در مواردی نیز بیهوشی کامل گریز ناپذیر است.

یکی از مهمترین موارد مراقبت های بعد از سزارین توجه به نحوه خوابیدن خصوصا در ساعات بعد از عمل است. پس از انجام عمل سزارین و انتقال به اتاق ریکاوری خیلی سریع هوشیاری خود را باز می یابید. در همان لحظه تمایل بسیاری دارید که به منظور جلوگیری از فشار وارده به محل بخیه ها با خم کردن کمر و جمع کردن زانوها در شکم بر روی تخت قرار بگیرید. گرچه از این شیوه می توان به منظور مطالعه و یا دیدن ملاقات کنندگان استفاده کرد، ولی انجام این کار به دلیل وارد آمدن فشار زیاد به کمر و جمع شدن جریان خون در زیر شکم بسیار مضر است. بهترین حالت استراحت در نخستین روزهای پس از سزارین این است که به پشت خوابیده و به تناوب یک پا را خم کرده و پای مخالف خود را بر روی تخت دراز کنید.

هنگام عوض کردن پاها زانوی خود را به حالت سُردادن به آرامی بر روی تخت پایین آورده و همزمان با این کار زانوی مخالف خود را به آهستگی بالا کشیده و کف پا را به زمین تکیه دهید. انجام این کار سبب می شود که فشار کمتری به ناحیه کمر و شکم شما وارد شود. در صورت شیردهی پستانی پزشک یا پرستار بخش در مورد نحوه در آغوش گرفتن نوزاد توضیحات لازم را به شما خواهد داد.

بعد از سزارین چگونه احساسی در مادر وجود دارد؟

سزارین مانند زایمان واژینال یک روند تعریف شده زایمان است و شوق و اشتیاقی که مادر هنگام زایمان طبیعی نوزاد تجربه می کند، در سزارین نیز وجود دارد.

اما ممکن است برخی از مادران به این دلیل که نتوانسته اند به طور طبیعی زایمان کنند احساس ناراحتی و افسردگی کنند، به خصوص مادرانی که سزارین از پیش برنامه ریزی شده و مشخصی نداشتند.

عمل سزارین بر وضعیت جسمی شما نیز تأثیر می گذارد. ممکن است بعضی از مادران درست بعد از عمل احساس تهوع کنند و این حالت تهوع تا ۴۸ ساعت ادامه داشته باشد. متاثر از داروهای مورد استفاده برای اپیدورال بسیاری از مادران احساس خارش هم خواهند داشت.

برای تسکین درد چه می توان کرد؟

طبیعی است که بعد از عمل درد داشته باشید. اگر درد غیرقابل تحمل باشد متخصصان بیهوشی ممکن است مورفین را پیشنهاد کنند، به خصوص اگر در حین عمل از اپیدورال یا اسپینال استفاده شده باشد. مورفین باعث تسکین درد پس از زایمان (که تا ۲۴ ساعت ادامه دارد) می شود و پس از آن از مسکنهای دیگری مانند ایبوپروفن برای تسکین درد استفاده می شود.

اگر از روش بیهوشی کلی استفاده شود برای تسکین فوری درد مادر مواد تسکین دهنده به صورت ممتد و هر سه یا چهار ساعت یک بار به او داده می شود.

این مهم است که مادر در صورت احساس ناراحتی و درد بیشتر به یک پرستار دسترسی فوری داشته باشد، زیرا وقفه طولانی به استفاده از دوزهای سنگین تر دارو برای تسکین درد نیاز پیدا خواهد کرد.

از کی می توانید به کودک خود شیر بدهید؟

برای درک اینکه پس از سزارین از کی می توانید به کودک خود شیر بدهید باید بدانید که بدن شما چگونه برای شیردهی آماده می شود. هنگام جدا شدن جفت از رحم یک تغییر هورمونی انجام می شود و این جدایی سیگنال اولیه تولید شیر است. البته ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که این سیگنال در هر دوی زایمان طبیعی و سزارین اتفاق می افتد.

به عبارت دیگر از نقطه نظر علمی می توانید کودک خود را بلافاصله بعد از عمل سزارین نیز شیردهی کنید، با این وجود ممکن است با مشکلاتی هم روبرو شوید و هنگام شیر دادن از ناحیه زخم احساس درد داشته باشید. برای راهنمایی در مورد موقعیت های بهتر شیردهی می توانید از نظرات یک پرستار استفاده کنید. پرستار ممکن است لم دادن به بغل یا موقعیتی موسوم به حالت فوتبالی را توصیه کند تا به جلوگیری از هرگونه فشار در بریدگی کمک نماید.

در بعضی موارد نوک سینه های مادر دردناک است. اگر با این مشکل روبرو شدید لازم است سریعاً با یک متخصص مشورت کنید.

به مادر داروهای زیادی برای تسکین درد داده می شود تا بتواند سریعتر بهبود یابد. این داروها با در نظر گرفتن این نکته که کیفیت شیر ​​مادر را تحت تأثیر قرار نمی دهد استفاده می شود. بنابراین توصیه می شود فقط داروهای تجویز شده توسط پزشک را مصرف کرده و به مقدار تجویز شده آن پایبند باشید.

معمولاً تولید شیر طی ۲ تا ۶ روز پس از زایمان شروع می شود. اگر مدت زمان بیشتری طول بکشد متخصصان توصیه می کنند که مادر به تلاش های خود برای تغذیه با شیر مادر ادامه دهد. این امر به این دلیل است که در روزهای اولیه سینه مادر به اندازه کافی آغوز (اولین شیر تولید شده در اواخر بارداری) برای تغذیه کودک تولید می کند ولی هنوز شیر اصلی موجود نیست.

اولین روزهای بعد از سزارین چگونه خواهد بود؟

بعد از عمل سزارین شما مراقبت های زیادی را پشت سر خواهید گذاشت. پزشک شما به مدت ۲۴ ساعت از نزدیک شما را تحت نظر قرار خواهد داد تا به دنبال هرگونه علائم ناراحتی یا مشکل در شما باشد و بررسی کند که آیا زخم شما به خوبی بهبود می یابد یا خیر. به شما داروهای تسکین دهنده درد داده می شود و از شما خواسته می شود که طی ۲۴ ساعت پس از عمل جراحی به منظور خروج گازهایی که در شکم ایجاد می شود راه رفتن را شروع کنید. پیاده روی در ابتدا کمی دشوار است اما درد به تدریج در عرض چند روز کاهش می یابد. همچنین می توانید در طی شش تا هشت ساعت پس از جراحی نوشیدن مایعات و غذای سبک را شروع کنید.

در صورت جذبی نبودن بخیه ها پزشک حداکثر در روز سوم یا چهارم بخیه ها را می کشد. توجه داشته باشید که این کار دردناک نیست و مانند یک نیش کوچک احساس می شود. در بیشتر موارد این کار قبل از مرخص شدن مادر انجام می شود.

خونریزی و ترشحات واژن به تدریج کاهش می یابد اما ممکن است تا شش هفته ادامه یابد. رنگ ترشحات از قرمز روشن به صورتی و سپس به زرد و سفید تبدیل می شود.

مراقبت های بدنی بعد از سزارین

برای مادر مهم است که بعد از سزارین مراقبت های زیادی را انجام دهد. یک مادر تازه کار هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی باید تقویت شود و نیاز به پشتیبانی و کمک دارد.

اغلب از شما خواسته می شود تا جایی که می توانید بیشتر ادرار کنید زیرا مثانه پر باعث انقباض رحم و به تبع آن افزایش فشار روی زخم می شود.

به طور معمول ۴ هفته طول می کشد تا محل بریدگی کاملاً بهبود یابد. با این وجود ممکن است در طی سال اول یک درد گاه به گاه در منطقه زخم ایجاد شود. جای زخم ممکن است احساس بی حسی و خارش داشته و کمی برآمده شود. همچنین رنگش کمی تیره تر از رنگ پوست اطرافش خواهد بود. با کارهای ساده ای مانند عطسه و سرفه نیز ممکن است درد جزئی را حس کنید.

مراقبت های بهداشتی پس از سزارین برای مادر ضروری است تا به وی در بهبودی سریع تر او کمک کند. سزارین یک عمل جراحی پیچیده است و بنابراین قبل از شروع فعالیت های روزمره و طبیعی، مادر به استراحت و مراقبت زیادی نیاز دارد.

قبل از ترک بیمارستان مراقب باشید:

• از شما خواسته می شود ظرف ۲۴ ساعت اول بعد از زایمان از رختخواب برخیزید و به دستشویی بروید. این کار به روند بهبودی کمک می کند. به آرامی راه بروید زیرا راه رفتن سریع ممکن است باعث سرگیجه شود.
• پس از برداشتن سوند ادرار کردن می تواند دردناک باشد. ممکن است برای استفاده از دستشویی به کمک نیاز داشته باشید.
• پس از زایمان رحم به اندازه قبل از بارداری کوچک می شود. این پدیده منجر به خونریزی شدید می شود کهلوکیا یا زچگی نام دارد و می تواند تا ۶ هفته ادامه یابد. بیمارستان پدهای قاعدگی غیر قابل جذب را برای این منظور برایتان فراهم می کند.
• ممکن است از شما خواسته شود تا پیاده روی های کوچک و آرام را در محیط بیمارستان انجام دهید. این پیاده روی ها به بهبودی و تخلیه گاز که بعد از عمل زیاد می شوند کمک می کند.

بعد از ترخیص و رفتن به خانه

مراقبت هایی که در بیمارستان انجام می شوند باید پس از مرخص شدن در خانه نیز ادامه یابد و همچنین :

• از انجام کارهای مشکل خانه اجتناب نموده و از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
• خونریزی واژن با تغییر در موقعیت و فعالیت می تواند افزایش یابد. در حالت عادی باید به رنگ صورتی کمرنگ بوده و سپس به رنگ زرد یا روشنتر تغییر کند. اگر این اتفاق نیفتد ممکن است به این دلیل باشد که شما زیاد کار می کنید.
• برای بازگشت انرژی خود باید مایعات زیادی مصرف کنید و غذای سالم میل نمایید.
• داشتن استراحت کافی برای شما خیلی مهم است.
• هرگونه تب یا درد می تواند نشانه عفونت باشد و به کمک فوری پزشک احتیاج دارد. در صورت وجود تب یا درد با پزشک خود مشورت کنید.

مراقبت های عاطفی بعد از سزارین

مادران جدیدی که سزارین شده اند ممکن است استرس عاطفی زیادی را پشت سر بگذارند. آنها ممکن است به دلایل مختلف احساس ناامیدی کنند. این امر می تواند به دلیل عدم توانایی زایمان طبیعی یا به دلیل برخی از عوارض زایمان باشد. طبیعی است که آنها درگیر احساسات و نوسانات رفتاری باشند.

این مهم است بدانید که نوسانهای اخلاقی پس از زایمان صرف نظر از این که زایمان طبیعی یا سزارین باشد بیشتر مادران جدید را تحت تأثیر قرار می دهد. این نوسانات خلقی معمولاً چند روز پس از زایمان شروع شده و تا چند روز ادامه دارد.

در حالی که این تغییرات خلقی پس از زایمان را می توان طبیعی انگاشت، اما نسبت به افسردگی پس از زایمان نباید چنین تلقی ای داشت. اگر نوسانات رفتاری شما حتی بعد از چند هفته ادامه داشته و بدتر می شوید، احتمالاً دچار افسردگی پس از زایمان هستید. بهتر است در چنین مواردی به متخصص مراجعه کنید.

از چه موقع رختخواب را ترک کنیم؟

در حالیکه از شما خواسته می شود که ۲۴ ساعت پس از زایمان راه رفتن را شروع کنید، معمولاً حداکثر بعد از ۳ روز از بیمارستان مرخص می شوید. در حالی که بسیاری از مادران سزارینی طی چند روز از رختخواب خارج می شوند، ممکن است شش هفته طول بکشد تا بدن شما پس از جراحی سزارین کاملاً بهبود یابد.

پزشکان مطمئناً بعد از سزارین مراقبت های بدنی زیادی را به شما توصیه می کنند و پرستار نیز برای بهبود سریع تر نکاتی را به شما گوشزد می کند. مراقبت پس از سزارین در خانه بسیار ضروری است زیرا به مادر کمک می کند تا انرژی خود را برای مراقبت از نوزاد ذخیره کند.

با زخم سزارین چه کار باید بکنید؟

جای زخم سزارین برای همیشه در کنار مادر خواهد ماند. البته به تدریج کمی محو می شود اما هرگز به طور کامل از بین نمی رود.

جای زخم در ابتدا برآمده و تیره تر از بقیه پوست است. با این حال شروع به کوچک شدن می کند و کمی به رنگ طبیعی پوست نزدیک می شود. معمولاً در طول پروسه بهبودی کمی خارش دارد. اثر برش روی شکم بسیار کم است و به مرور توسط موهای ناحیه شکم پنهان می شود.

این برش تقریباً ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر طول و عرضی جزئی دارد که با شروع بهبودی کوچکتر هم می شود.

برش سزارین به طور معمول به صورت افقی انجام می شود اما در موارد نادر ممکن است به صورت عمودی نیز باشد. جای برش مستعد عفونت های ناشی از باکتری ها است و علائم شایع عفونت عبارتند از:

• درد یا قرمزی
• تورم در محل برش
• تب شدید
• ترشح از زخم
• ناراحتی و درد غیرقابل تحمل شکم
• ترشحات ناخوشایند واژن و مشکلات ادراری
• ترشح لخته از واژن

در صورت بروز هر یک از این علائم توصیه می شود بلافاصله برای کمک گرفتن به بیمارستان مراجعه کنید.

سطح فعالیت بلافاصله بعد از سزارین چقدر باید باشد؟

بهتر است برای جلوگیری از بروز هرگونه عارضه آرام و مراقب باشید. احتمالاً پزشک به شما توصیه می کند که باید اقدامات احتیاطی را بعد از سزارین انجام دهید. در اینجا برخی موارد احتیاطی که باید در نظر داشته باشید ذکر شده است:

• استراحت کنید و به اندازه کافی بخوابید تا بهبودی سریع تر حاصل شود.
• هر روز راه بروید و به تدریج مقدار آن را افزایش دهید. پیاده روی مزایای بسیاری دارد و بهتر است هرچه سریعتر شروع شود. با این حال مراقب باشید که بدن بیش از حد فعال نباشد.
• از فعالیت هایی مانند دویدن، دوچرخه سواری و ورزش سخت باید حداقل برای ۶ الی ۸ هفته اجتناب شود. مادر نباید تمرینهایی مانند دراز و نشست و یا سایر فعالیت های دیگری را که می تواند به شکم فشار وارد کنند انجام دهد.
• مهم است که مادر اجسام سنگین را بلند نکند.
• هنگام سرفه و عطسه یک بالش روی زخم نگه داشته شود زیرا باعث کاهش درد می شود.
• استفاده از پدها و نوارهای بهداشتی پس از سزارین توصیه می شوند ولب باید از پنبه اجتناب کرد.
• خوردن سبزیجات و میوه های تازه در کنار یک رژیم عادی غذایی ضروری است. همچنین برای جلوگیری از یبوست باید در طول روز مقدار زیادی مایعات مصرف کنید.
• به جهت کمک به تحرک روده استفاده از غذاهای فیبری توصیه می شود.

اگر عارضه خاصی در روند بهبودی به وجود نیاید، فرد می تواند بعد از شش تا هشت هفته ورزش را شروع کند. در صورت احساس راحتی مادر و بعد از معاینه و تایید پزشک، مقاربت جنسی نیز می تواند بعد از شش هفته انجام شود. با این وجود بهتر است فرد برای انجام روشهای پیشگیری از بارداری مجدد با پزشک مشورت کند. این امر به این دلیل است که مواردی که قبل از زایمان اعمال شده است ممکن است در حال حاضر چندان مؤثر نباشد و برای اجتناب از یک بارداری ناخواسته اعمال تغییراتی لازم باشد.

نکاتی برای بازیابی سریعتر بعد از زایمان سزارین

برای بهبودی سریعتر می توانید این نکات را رعایت کنید:

• استراحت زیاد

سزارین یک عمل جراحی اساسی است و بدن برای بهبود سریعتر به استراحت زیادی احتیاج دارد. برای اطمینان از بهبودی کامل حداقل شش هفته به استراحت نیاز دارید. استراحت هنگام خواب کودک و درخواست کمک برای کارهای خانه و کودک می تواند به مادر فرصت دهد تا بیشتر استراحت کند و سریعتر بهبود یابد.

• مراقب از بدن

بعد از سزارین بدن نیاز به مراقبت های بیشتری دارد و نباید تحت فشار قرار گیرد. تا حد امکان از رفت و آمد روی پله ها خودداری کنید و شیء سنگین بلند نکنید. فقط بعد از اجازه پزشک می توانید شروع به ورزش کنید. با این حال می توانید تمرینات ملایم را شروع کنید.

• استفاده از داروهای مسکن

خوب است که برخی از داروهای تسکین دهنده را برای کاهش درد مصرف کنید. اما مهم است که قبل از مصرف هرگونه دارویی با پزشک مشورت کنید. شما همچنین باید بررسی کنید که آیا داروی فوق در هنگام شیردهی می تواند مصرف شود یا خیر.

• تغذیه سالم

خوردن مواد مغذی حائز اهمیت است و وجود مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه در رژیم غذایی ضروری است. این نه تنها برای شما مفید است بلکه این مواد مغذی از طریق شیر مادر به کودکتان نیز منتقل می شود.

• مصرف غذاهای فیبری

بروز یبوست بعد از سزارین یک مشکل بزرگ و رایج است. این بیماری ناراحت کننده است و زمان زیادی برای بازگشت به حالت طبیعی می برد. خوردن غذاهای فیبری مانند سبزیجات، جو دوسر، راگی و غیره و همچنین نوشیدن مایعات زیاد می تواند به حل یبوست کمک کند.

• مراقبت از ناحیه زخم

محل زخم باید هر روز تحت مراقبت ویژه قرار گیرد. می توان آن را با آب و صابون شستشو داد اما نباید آن را مالش داد. محل زخم به طور معمول طی یک هفته بهبود می یابد و در صورت وجود هرگونه چرک یا قرمزی اطراف برش ممکن است مشکل عفونت باشد که باید به پزشک نشان داده شود.

• کمک عاطفی

در بسیاری از مادران معمول است که پس از سزارین احساس غم و ناامیدی کنند. افسردگی پس از زایمان شایع است اما نباید به آن بی تفاوت بود. توصیه می شود برای کمک به مبارزه با افسردگی از پزشک کمک و پشتیبانی بخواهید.

• کمک گرفتن

مادر جدید باید بدون احساس خجالت از اطرافیانش درخواست کمک کند زیرا اگر خسته شود مدت بیشتری طول می کشد تا بدن وی بهبود یابد.

• اجتناب از مقاربت جنسی زودهنگام

مقاربت جنسی برای مادران سزارین شده می تواند بسیار دردناک باشد و فرد باید فقط بعد از مشورت با پزشک رابطه جنسی برقرار کند.

• اجتناب از استفاده از سرویس های بهداشتی عمومی

پس از عمل جراحی سزارین تا حد امکان باید از استفاده از حمام و توالت عمومی خودداری شود. این می تواند باعث عفونت هایی شود که زخم را بدتر می کند.

چه موقع باید با پزشک مشورت کنید؟

این مهم است که همه مادرانی که سزارین داشته اند بدانند که چگونه سریع تر بهبود یابند. دانستن درباره علائمی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند نیز حائز اهمیت است. چند نشانه رایج عبارتند از:

• احساس گیجی، مشکل در تنفس، درد قفسه سینه یا خون در سرفه و درد غیرقابل تحمل در شکم
• خونریزی زیاد و قرمز روشن طوریکه هر ساعت یا دو ساعت یک بار به یک نوار احتیاج داشته باشید
• خونریزی شدید واژن یا خونریزی قرمز روشن حتی بعد از چهار روز
• لخته های خون به اندازه یک توپ گلف
• ترشحات ناخوشایند واژن
• بخیه های شل یا باز شدن جای برش
• علائم عفونت مانند قرمزی، ترشح از ناحیه برش، گره های لنفاوی متورم، تب یا تورم
• مشکل در عبور ادرار از مجرای دفع

جمع بندی

زایمان به روش سزارین یک عمل جراحی است که در آن یک برش در شکم مادر انجام می شود. یک عمل جراحی معمولی که سه تا چهار ساعت طول می کشد. از این رو بهبودی آن سخت تر و همچنین کندتر از زایمان طبیعی است.

پس از انجام سزارین مادر باید قبل از بهبودی کامل، اقدامات احتیاط زیادی را دنبال کند. مهم است که مادر استراحت زیادی اعم از جسمی و روحی داشته باشد تا سریع تر بهبود یابد.