موثرترین روش پرورش و نگهداری از پیاز زرد

معرفی پیاز

پیاز با نام علمی Allium cepa گیاهی از خانواده نرگسیان یکی از سبزیجات پرمصرف در جهان بوده، پیاز قدمت بسیار طولانی ای دارد، اسناد به جا مانده از اهرام مصر نشان می دهد چند هزار سال قبل از میلاد مسیح در مصر کاشته می شده است و به عنوان غذای اصلی مصرف می شده است. پیاز گیاهی دو یا سه ساله می باشد که قسمت زیرزمینی آن قابل مصرف می باشد و ساقه ی هوایی آن آبدار و توخالی بوده که کمتر مورد مصرف قرار می گیرد، در سال اول و با انجام غذاسازی گیاه پیاز زیر زمین تشکیل می شود و در سال دوم ساقه های آن ظاهر شده و برداشت بذر پیاز سفید آغاز می شود. پیاز معمولاً به سه دسته روزبلند، روزمتوسط و روز کوتاه تقسیم می شود این ویژگی مشخص می کند که پیاز باید در چه فصلی کاشته شود به این صورت که پیاز های روز بلند در بهار که طول روز بلند بوده کاشته می شود و پیازهای روز کوتاه در اواخر تابستان و پاییز که طول روز کوتاه است کاشته می شود، رعایت این موضوع به تشکیل پیازهای با کیفیت تر می انجامد، طول روز کوتاه یعنی پیاز به نور کمتر و حرارت کمتر برای تشکیل سوخ (bulb) و غذاسازی دارد. ساقه های پیاز معمولاً ۱۵ تا ۴۵ سانتی متر ارتفاع می گیرند، کشاورزان ساقه ها را هنگامی که بلند می شوند از ارتفاع حدوداً ۱۰ سانتی متری زمین قطع می کنند یا می شکنند تا انرژی گیاه صرف رشد قسمت های زیرزمینی شود و پیازهای درشت تری را تولید کند البته به طور کلی هنگامیکه پیاز بالغ می شود، ذخایر غذایی شروع به انباشته شدن در ته برگ و برجستگی پیاز می کنند. پیاز به سادگی تکثیر می یابد و می توان آن را در فضای کوچک باغچه یا گلدان های سایز متوسط پرورش داد، البته پیاز به فراوانی یافت می شود و شاید انتخاب ایده آلی برای کاشت خانگی نباشد ولی همیشه به این نکته توجه داشته باشید که گیاهی که در منزل پرورش می دهید و از سلامت آبیاری و خاک و رشد آن اطمینان دارید با ارزش تر است. در جهان سه کشور چین، هند، ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولید کنندگان پیاز می باشند، در ایران متوسط برداشت پیاز در هر هکتار زمین تحت کشت ۱۰۰ تن است که در آذربایجان شرقی، اصفهان، مرکزی، فارس، خراسان، زنجان و جیرفت به طور تجاری و وسیع کاشته می شود.

چگونه بهترین عمق را برای کاشت پیاز زرد گیاه تشخیص دهیم؟

عمقی که پیاز خود را در آن می کارید، نقشی بسیار اساسی در زندگی آن ایفا می کند. در حقیقت، این عمق تعیین کننده ی میزان حفاظت گیاه در برابر تغییرات شدید اقلیمی بوده و بیانگر حداقل فاصله ای است که پیاز باید گیاه خود را از آنجا به سطح خاک برساند. بهترین عمق، به اندازه هر پیاز بستگی دارد. به طور کلی، پیاز باید در عمق 4-3 برابری ارتفاع خود کاشته شود. برای مثال اگر ارتفاع پیاز شما 10 سانتی متر است، آن را طوری بکارید که پایین ترین نقطه پیاز 40-30 سانتی متر پایین تر از سطح خاک باشد.اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود! وقتی مشکل عمق پیاز است، ما معمولا 2 سوال اصلی برای حل آن مطرح می کنیم:

آموزش کاشت پیاز زرد

مرحله ی اول انتخاب نوع و رقم پیاز با توجه به نیازهای شما و فصل کاشت است در ادامه به طور کامل دسته بندی های پیاز و ویژگی های آنان آورده شده است تا بتوانید به راحتی پیاز مورد کاشت خود را انتخاب کنید. برای کاشت پیاز می توانید بذر پیاز یا پیازهای کوچک (پیازچه) را تهیه کنید و اقدام به کاشت نمایید، تکثیر پیاز از طریق کاشت پیازهای کوچک به سادگی انجام میشه فقط خاک رو به عمق ۱۰ سانتی متر گود کنید و پیازها رو در گودی قرار بدید و با خاک پر کنید و منتظر رشدشون بشید.

کاشت بذر پیاز زرد

برای کاشت در باغچه منزل بذر پیاز را به صورت مستقیم بعد از رفع سرما و در فصل مناسب که در بالا توضیح دادیم در ردیف هایی (خطوطی) به فاصله ی ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر و بذرها را به فاصله ی ۲ تا ۶ سانتی متر از هم بکارید. در هر گود دو تا سه عدد بذر به عمق ۲ سانتی متر قرار می دهیم یا اینکه بذرها را در سینی نشاء یا گلدانی دیگر میکاریم و بعد از رشد و رسیدن به حداقل ۵ سانتی متر به زمین و باغچه به فواصلی که در بالا گفته شد انتقال می دهیم. روش دیگر برای کاشت بذر به صورت ردیفی و دست پاش است به این صورت که به فواصل ۲۰ سانتی متر از یکدیگر شیارهای به عمق ۵ سانتی متر ایجاد می کنیم و بذر ها را در سرتاسر کف شیارها می ریزیم و سپس با خاک نرم بر روی بذر ها را به ارتفاع ۲ سانتی متر پر می کنیم، بعد از رشد پیاز ها گیاهان را به فواصل ۵ سانتی متر از هم تنک می کنیم. بذر پیاز را می توان به صورت دست پاش نیز در باغچه همانند بذر سبزی و پیازچه کاشت ولی باید توجه داشت که برای اینکه پیازهای درشت تری داشته باشیم بعد از رشد بذرها گیاهان را به فواصل حداقل ۵ سانتی متر از یکدیگر تنک کنیم و گیاهان اضافی را به آرامی از خاک خارج کنیم. برای کاشت بذر در گلدان نیز ابتدا گلدان را با خاک مناسب پر کنید و سپس بذرها را به صورت مستقیم به فواصل ۱ تا ۲ سانتی متر از یکدیگر در عمق ۲ تا ۳ سانتی متر بکارید، بعد از رشد پیازها گیاهان را به فواصل ۵ سانتی متر از یکدیگر تنک کنید و چند گیاه قوی تر را نگه دارید.

پیاز یکی از واجب ترین مواد غذایی در آشپزخانه است که در اکثر غذاها استفاده می شود. بسیاری از خانم های خانه دار برای اینکه مجبور به خرید روزانه پیاز نباشند و به دلیل استفاده زیادشان، معمولاً تمایل دارند که به مقدار زیادی پیاز بخرند اما متأسفانه گاهی پیازهای خریداری شده قبل از استفاده جوانه زده و نرم می شوند. برای جلوگیری از اسراف و کاهش هزینه ها شما باید طریقه صحیح نگهداری پیاز را بدانید و با اصول ذخیره و نگهداری پیاز آشنا باشید. در ادامه این بخش به معرفی اصول و نکات ذخیره و نگهداری پیاز می پردازیم. تهیه پیاز کار ساده ای است. کافی است به فروشگاه سر بزنید و پیاز دلخواهتان را بخرید اما این روشی هزینه بر و گران است. خوشبختانه بسیاری از پیازها می توانند خود را تکثیر کنند که باعث می شود شما بتوانید با راحتی و با هزینه بسیار کمتری گیاه بیشتری داشته باشید.

تکثیر از طریق کورم پیاز زرد:

در حالی که بعضی پیازها پاگیاه تولید میکنند، بعضی دیگر به شکل کورم رشد می کنند. این کورم ها می توانند در کنار خود کورم های کوچک تر یا بچه کورم تولید کنند. شما می توانید پس از پایان فصل رشد گیاه زمین را بکنید و این کورم های کوچک را پیدا کنید. این بچه کورم ها را از مادر جدا کنید و آن ها را قبل از کاشتن در خاک برای چند ساعت در آبی ولرم قرار دهید. این کار باعث می شود پوسته سخت این بچه کورم ها نرم شود و بتواند به راحتی ریشه دهد.

تکثیر از طریق بذر پیاز زرد:

پیازها فقط به طریق پاگیاه و کورم تکثیر نمی شوند. بعضی از پیازها برای تکثیر خود بذر تولید می کنند و معروف ترین آن ها زعفران است.
بذرهای این گیاهان شبیه به یک علف بسیار کوچک است. این نوع پیازها بسیار ظریف هستند و اگر مزاحم آن ها شویم ممکن است به راحتی بمیرند. برای تکثیر این گونه پیازها بهتر است صبر کنید تا گیاه چند سالی را زندگی کرده باشد تا برای جا به جایی آماده باشد.

تکثیر از روش پاگیاه پیاز زرد:

به عنوان مثال نرگس به راحتی تکثیر می شود. این گیاه پیازی دارد که در کنار خود چیزی به اسم پاگیاه تولید می کند. این بچه گیاه از گیاه مادر تغذیه می کند تا رشد کند. در طول زمان این پاگیاه به جایی می رسد که می تواند به صورت مستقل زندگی کند. این رشد تا جایی ادامه پیدا می کند که بین گیاه مادر و پاگیاه رقابت بر سر استفاده از منابع خاک آغاز می شود. در این مرحله میزان رشد گیاه کمتر می شود و اینجا جایی است که شما باید مداخله کنید و مادر و فرزند را از یکدیگر جدا کنید. برگ ها کماکان در حال رشد هستند. زمانی که پیاز هنوز برگ دارد پیدا کردن آن راحت است و اگر برگ ها بریزند دیگر پیدا کردن پیاز در باغچه سخت می شود. باید بدانید که پاگیاه در واقع یک گیاه فعال و در حال رشد است و با پیاز که در حال استراحت است تفاوت دارد. برای جدا کردن آن ها باید زمین را بکنید و پاگیاه را از گیاه مادر یک باره جدا کنید. این کار احتمال خشک شدن ریشه را کم می کند.

برای کاشت پاگیاه پیاز زرد مراحل زیر را دنبال کنید:

یاز خاک سبک، ماسه ای، خاک گلدان، زهکشی مناسب و نور کامل را ترجیح می دهد. همچنین در خاک های دیگری مثل رس نیز رشد می کند. پیاز سبز در مکان نیمه سایه نیز به عمل می آید. کاشت بذر پیاز را در داخل خانه و حدود شش هفته قبل از پایان فصل سرما آغاز کنید. به صورت یکنواخت کاشته، سپس با فاصله یک تا دو اینچ از هم نشا کنید. برای جلوگیری از آفتاب سوختگی قبل از نشا کردن، جوانه ها باید محکم شوند. در ادامه کاشت پاگیاه را بررسی میکنیم.

• اگر پیاز جدید را در مکانی جدید می کارید ابتدا باید خاک مناسب را آماده کنید. مواد ارگانیک و کود مناسب را در محل زندگی گیاه جوان بریزید. می توانید همین کار را برای گیاه مادر نیز می توانید انجام دهید.
• تا زمانی که محل جدید را آماده می کنید پاگیاه را در روزنامه ای خیس قرار دهید تا خشک نشود. برای جدا کردن پاگیاه ها از یکدیگر آن ها را به آرامی بپیچانید و عقب و جلو کنید.
• گیاهان کاشته شده جدید را به صورت منظم آب بدهید، این اقدام مهمی است زیرا این گیاه جدید به ریشه های قوی نیاز دارد تا بتواند منابع را از خاک دریافت کند. این کار باعث می شود که گیاه بتواند مواد بیشتری ذخیره کند.
• سطح خاک را مالچ بپاشید تا خاک خنک بماند و رطوبت را در خود نگه دارد

شرایط نگهداری از پیاز زرد

پیاز برای کسانی که می خواهند تازه باغبانی را شروع کنند عالی است زیرا نیاز به تکنیک یا دانش خاصی ندارد. از آنجایی که تمام مواد مغذی لازم، در خود همین پیاز وجود دارد دیگر احتیاجی نیست تا خاک خاصی را برای آن فراهم کنیم و مراقبت از پیاز کار آسانی است. تنها مشکلی که در زمان کاشت آن ممکن است پیش بیاید این است که سر و ته پیاز کجاست و باید از کدام سمت کاشته شود! برای حل این مشکل می توانید به سراغ گیاهانی بروید که پیاز بزرگی دارند مانند لاله یا نرگس. هرچقدر پیازها بزرگتر باشد ریشه ها نیز واضح تر است و تشخیص بالا یا پایین آن راحت تر می شود.اگر کماکان نمی توانید بالا یا پایین گیاه را تشخیص دهید بهتر است آن را به بغل بکارید تا گیاه خودش راهش را پیدا کند.پیازهای یک ساله به هیچ مراقبتی نیاز ندارند ولی پیازهای چند ساله تنها به کمی کود نیاز دارند. به همین خاطر است که پیازها، گیاهی عالی برای باغچه محسوب می شوند. حال در ادامه روش نگهداری از پیاز را شرح میدهیم.

کوددهی پیاز زرد:

پیاز یک ساله نیاز به کود ندارند. این پیازها تمام مواد مغذی مورد نیازشان را در خود ذخیره کرده اند. اما پیازهای چند ساله مقداری از مواد مغذی خود را در خاک رها کرده اند و برای جبران آن به کود نیاز دارند. بهتر است در طول فصل رشد از کود غیر معدنی برای این پیازها استفاده کنید. این کودها حاوی نسبت دقیقی از غلظت مواد مغذی هستند و به آرامی حل می شوند به همین خاطر اثربخشی بیشتری دارند.کود غیر معدنی باید تنها در فصل رشد استفاده شود اگر این کود در زمان دیگری استفاده شود اثربخشی ندارد و بی مصرف می ماند. همچنین باید مراقب بود تا بیش از حد کود ندهید زیرا گیاه را مستعد به پذیرفتن بیماری یا آفت می کند. کود دهی زیاد همچنین باعث سوختن گیاه می شود.

آب دهی پیاز زرد:

بعد از کاشت پیاز باید به آن آب داد. این کار باعث می شود که ریشه گیاه رشد کند و خاک در اطراف ریشه محکم شود و هوای اضافه از بین برود. زمانی که پیاز را در عمق خاک می کارید نباید طوری آب دهید که فقط سطح خاک خیس شود بلکه باید آب دهی عمیقی انجام دهید.
بعد از رشد پیاز هفته ای یک بار به صورت منظم حدود سه سانت بالایی خاک را خیس کنید. اگر پیازها را در عمق کمی کاشته باشید آب دادن زیاد باعث پوسیدن آن می شود. بعد از کاشت بذرها بلافاصله زمین یا گلدان را به خوبی آبیاری کنید تا رطوبت به بذرهای زیر خاک برسد و تا قبل از جوانه زنی خاک مرطوب باشد تا بذرها تلف نشود و نشاء های قوی تری تولید شود، بعد از رشد گیاهان آبیاری را هر ۲ تا ۳ روز یک بار انجام دهید، البته بستگی به گرمای هوا دارد هنگامی که احساس کردید خاک خشک شده و گیاه نیاز به آبیاری دارد آبیاری کنید، آبیاری زیاد برای پیاز و ریشه های ان خوب نیست. توجه داشته باشید که اگر پیاز خشکی نبیند و آبیاری منظم و مناسب داشته باشد کمتر تند می شود و پیاز شیرین تری را برداشت می کنید.

دما مناسب برای نگهداری پیاز زرد:

پیازها باید با توجه به روز بلند یا روز کوتاه بودنشان در فصل مناسب کاشته شود تا رشد ایده آل داشته باشد، کاشت بذر در آّب و هوای سرد امکان پذیر نیست، دمای کاشت بذر پیاز باید حداقل ۱۲ درجه باشد، بذرها را می توان چند هفته قبل از بهار در خزانه یا محیطی گرم نشاء نمود و بهار به زمین اصلی منتقل کرد، برای کاشت خانگی در بهار یا پاییز بذرها را به صورت مستقیم بکارید. آب و هوای سرد باعث تندی پیاز می شود در نتیجه پیازهایی که در جنوب ایران کاشته می شود معمولاً شیرین تر و ترد تر است. پیاز در کل تحمل سرمای نسبی خوبی دارد ولی یخ بندان را تحمل نمی کند، بهترین دما برای رشد گیاه پیاز حدوداً ۲۵ درجه می باشد ولی در دماهای پایین تر و بالاتر را نیز رشد دارد. پیاز برای رشد نیاز به نور مستقیم دارد و کاشت پیاز در سایه و نیم سایه نتیجه مطلوبی ندارد.

خاک مناسب پیاز زرد:

خاکی که پیاز در آن کاشته می شود باید نیمه سبک باشد، ترکیبی از ماسه و رس و کود حیوانی که در پاییز به خاک اصلی اضافه نموده اید برای کاشت پیاز مناسب است، PH خاک تحت کشت پیاز بهتر است ۶ تا ۶٫۸ در نظر گرفته شود. در فصل پاییز خاک باغچه را به عمق ۲۰ سانتی متر بیل بزنید و زیر و رو کنید و با کود حیوانی یا کمپوست مخلوط نمایید، برای کاشت در گلدان نیز از ترکیب خاک باغچه و کمپوست پوسیده می توانید برای کاشت بهره ببرید. پیاز در خاک رسی و نیمه سنگین رشد بهتری نسبت به خاک های سبک دارد، خاکی با رس بالا برای کاشت پیاز مناسب است.

هرس کردن برگ های پیاز زرد:

وقتی زمان رشد پیازها تمام شد ممکن است وسوسه شوید تا برگ های باقی مانده را از آن جدا کنید زیرا منظره زیبایی ندارد. اما باید سعی کنید با این وسوسه مقابله کنید و برگ ها را فقط زمانی که خشک، پژمرده یا زرد شده باشد، بکنید. نباید اجازه دهید پیازهایی که در زیر زمین به سرعت چند خوشه می شوند در کنار یکدیگر بمانند. اگر این پیازها در تعداد زیاد در کنار هم قرار بگیرند سرعت رشد پیاز را کم می کنند. زمانی که برگ های پیاز ریخت باید آن را از خاک خارج کرده و خوشه های مختلف را از یکدیگر جدا کنید و دوباره به صورت مجزا آن ها را بکارید.

کاشت مجدد پیاز زرد

در فصل های سرد که احتمال یخ زدن پیاز وجود دارد بهتر است مراقبت از پیاز را فراموش نکنیم و آن را از ریشه بیرون بیاوریم و زمانی که هوا دوباره گرم تر شد بکاریم. پیازهای بهاره در تابستان وارد دوره استراحت می شوند. می توان در این زمان پیاز را در مکانی خنک و دارای تهویه نگه داری کرد و در پاییز دوباره آن را کاشت. این کار باعث می شود تا پیاز بیش از حد خوشه ندهد و شلوغ نشود. پیازهای تابستانه نیز اصلا از سرما خوششان نمی آید و باید پیش از شروع سرما آن ها را خارج کرد. با ابزار مناسب پیاز را از خاک خارج کنید و خاک چسبیده به آن را تمیز کنید مگر اینکه گیاه شما آشیمینس، بگونیا، اختریان، کالادیوم یا کوکب باشد. در این حالت بهتر است اجازه دهیم کمی خاک مرطوب همراه پیاز بماند. بعد از خارج کردن پیاز از خاک آن را به سایه منتقل کنید تا خشک شود سپس محیطی با تهویه بسیار مناسب و خنک را برای پیاز فراهم کنید و آن را در این محل نگهداری کنید. اگر بر روی آن لکه یا نقطه جدیدی مشاهده کردید ممکن است نشانه بیماری باشد.

داشت پیاز زرد

حذف علف های هرز از همان ابتدا برای پیاز ضروری است، ریش های علف هرز به پیاز آسیب می زنند، هنگام حذف علف های هرز مراقب باشید ریشه های پیاز آسیب نبیند. به محض اینکه پیازتان شروع به رشد کرد، وقت چیدن آن رسیده است. این موضوع نشان می دهد که رشد پیاز متوقف شده است. چنین پیازهایی برای انبار کردن مناسب نیستند و باید در طول چند روز مصرف شوند. هنگامی که رشد پیاز کامل می شود، قسمت بالایی آن شروع به زرد شدن و ریختن می کند. در این زمان می توانید این قسمت ها را جدا کنید تا آخرین مراحل رسیدن پیاز صورت بگیرد. خاک اطراف پیاز را اندکی کنار بزنید تا از گندیدگی جلوگیری شود. زمانی که قسمت بالایی پیاز قهوه ای شد می توانید گیاه را برداشت کنید. حتماً در اواخر تابستان و پیش از فصل سرما پیازها را برداشت کنید. اگر پیازها رسیده باشند، هوای پاییز می تواند سبب فساد آن ها شود. پیازها را در بیاورید و قسمت بالایی آن ها را به قدری که حدود ۲ سانتی متر از آن ها باقی بماند کوتاه کنید (اگر می خواهید پیازها را نگهداری کنید قسمت بالایی را نبرید). چند روزی پیازها را بر روی زمین خشک بگذارید تا هوا بخورند. با دقت پیازها را جابجا کنید چون کوچک ترین ضربه و آسیبی سبب فساد آن ها می شود. اجازه بدهید تا پیش از آنکه پیازها را در انباری یا جای دیگری ذخیره کنید، به مدت چند هفته خشک شوند. برای این کار آن ها را بر روی سطحی خشک بر روی زمین در فضای باز پهن کنید. می توانید پیازها را در دمای ۴۰ تا ۵۰ درجه فارنهایت (۴ تا ۱۰ درجه سانتی گراد) نگهداری کنید. برای این کار می توانید ساقه های بالایی پیازها را در هم بتنید و یا آن ها را در کیسه های نایلونی یا توری قرار دهید. پیازهای رسیده ای که پوست آن ها خشک شده است را در جای خنک و تاریک نگهداری کنید. توجه کنید که پیازها را به همراه سیب و گلابی در یک جا نگهداری نکنید، چراکه گاز اتیلنی که به واسطه ی میوه ها تولید می شود باعث خراب شدن پیاز می شود. همچنین ممکن است پیاز باعث بدطعم شدن این میوه ها و یا سیب زمینی های موجود در انبار شود. پیازهای تند دوام بیشتری نسبت به پیازهای شیرین دارند. به همین جهت سعی کنید پیازهای شیرین را زودتر از پیازهای تند مصرف کنید.

بیماری و قارچ ها پیاز زرد

با وجود مراقبت از پیاز ، عوامل بیماری زا در خاک و ارگانیسم های زنده خاک می توانند پروسه رشد را متوقف کنند. با انتخاب مواد کاشت صحیح، جای کاشت صحیح و نگه داری صحیح از گیاه می توانید گیاهی سالم و زیبا داشته باشید در غیر اینصورت باید منتظر بیماری یا قارچ هایی باشید که به سراغ آن می آیند. همچنین مراقب حشرات و بیماری ها باشید. شما باید خاک یا اطراف گیاه را بررسی کنید تا وجود هرگونه حشره یا بیماری را تشخیص دهید. بهتر است ماهی یک بار گیاه را کامل بررسی کنید زیرا زمانی که حشرات یا بیماری ها بیش از حد تکثیر شوند دیگر به راحتی قابل از بین رفتن نیستند.

موثرترین روش پرورش و نگهداری از زردآلو نصیری