تعریف حقوق :
حقوق علمی است که با افراد و حق و حقوق آنها سر و کار دارد. از این رو این علم بسیار پیچیده و حساس است به طوری که اندکی تغییر در کلمات و جملات ، می تواند اثری بزرگ بر حقوق و تکالیف افراد داشته باشد . به همین جهت آگاهی از نکات ریزی که در علم حقوق وجود دارد نیازمند سال ها مطالعه و تحقیق است اما چون همه مردم فرصت مطالعه حقوق را ندارند ، کسب اطلاعات کلی در این زمینه واجد اهمیت است . تاثیر علم حقوق بر روابط افراد و فراگیرتر شدن استفاده افراد از آن نسبت به گذشته ، دانستن یک سری نکات ابتدایی برای همه لازم است . یکی از این موارد صفاتی است که در حقوق بر افراد بار می شود .
جرم به چه معناست ؟
جرم عبارت از عملی که قانون را نقض کند و به بیان دیگر هر عملی که دارای دو شرط زیر باشد جرم است.
- رفتاری که بیش از حد قابل قبول و مخرب باشد.
- رفتاری که کنترل آن از طریق احکام غیر رسمی به تنهایی دشوار باشد.
انواع جرم:
انواع جرم را به سادگی می توان به چهار دسته گروه بندی کرد:
- جرمهای جانی
- جرمهای مالی
- جرمهای بدون قریانی
- جرمهای دولتمندان و قدرتمندان
متهم کیست؟
متهم به کسی گفته می شود که به عنوان فاعل یا انجام دهنده کاری که از نظر قانون جرم محسوب می شود، تحت پیگرد باشد ولی به طور قطع و یقین نتوان جرم را به وی نسبت داد. از این رو مرسوم است که می گویند هر متهمی لزوما مجرم نیست مگر این که جرم وی توسط دادگاه صالح ثابت شود. تا جایی که مقدور باشد، نباید به دستان متهم دستبند زده شود و اگر چاره ای نبود، باید بعد از این مرحله مراقب باشیم که بعد از تبرئه شدن (ولو این که پیش از این دستبند به دستانش زده شده بود) او را مجرم تلقی نکنیم و ما هم در کنار تمام اعضای جامعه، به دیده احترام به او بنگریم تا این تصور غلط از اذهان عوام خارج شود که هرکس که وارد دادگستری شد، الزاما متخلف و تبهکار است. هرچند در سال های اخیر، ورود یا احضار به دادگستری، معنای دیگری به خود گرفته است و کمتر بد جلوه می کند.
قوانین وضع شده درمورد حق دفاع و حقوق متهم از حقوق شهروندی:
طبق ماده 5 قانون آیین دادرسی کیفری : متهم باید در اسرع وقت، از موضوع و ادله اتهام انتسابی آگاه باشد و از حق دسترسی به وکیل و سایر حقوق دفاعی مذکور در این قانون بهره مند شود.
ماده 94 قانون مزبور نیز بر این مهم تأکید دارد. به موجب این ماده: تحقیقات مقدماتی باید به سرعت و به نحو مستمر انجام شود و ایام تعطیل مانع انجام آن نیست. به علاوه، به دستور اصل سی ودوم قانون اساسی، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل، بلافاصله، کتبا به متهم ابلاغ و تفهیم شود.
اصل سی وپنجم قانون اساسی نیز ناظر به حق انتخاب وکیل و برخورداری از آن است. برابر این اصل در همه دادگاه ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود.
مجرم کیست:
حال تصور کنید بازپرس پرونده دلایل کافی به دست بیاورد که بر اساس آن بتواند ثابت کند ، آن که متهم است ، واقعا جرمی را مرتکب شده است. در این حالت مدارک بازپرس شک و تردیدها را درباره اینکه آیا جرم واقعا توسط متهم رخ داده است یا نه، از بین می برد . به کسی که جرم را مرتکب شده است و دلایل کافی برای نسبت دادن جرم به او وجود دارد، مجرم میگویند .
البته همیشه اولین متهم، مجرم نیست . بعد از اینکه دادستان توانست مجرم را پیدا کند ، با صدور قرار جلب دادرس ، از دادستان میخواهد برای ارسال پرونده به دادگاه ، کیفرخواست صادر کند .
محکوم کیست:
محکوم یک مفهوم عام حقوقی است . محکوم هم در دعاوی حقوقی و هم در دعاوی کیفری به کار می رود. به این ترتیب که وقتی کسی در یک دعوای حقوقی ، مسئول جبران خسارت است در اصطلاح حقوقی محکوم به جبران خسارت است به همین دلیل او را محکوم مینامند . در دعوی کیفری هم کسی که بابت عمل خلافش ، باید طبق قانون مجازاتی را تحمل کند ، محکوم می گویند .