نگاهی به روستای شیب دراز قشم و زیبایی های آن! 

روستای شیب دراز در جنوب ایران در بخش شهاب دهستان سوزای شهرستان قشم قرار گرفته است. این روستا از جاهای دیدنی استان هرمزگان به شمار می‌آید که در 40 کیلومتری جنوب شهر قشم است و یکی از مهم‌ترین بندرگاه‌های مهم این استان محسوب می‌شود. جزیره قشم با طول 130 هکتار در دهانه تنگه هرمز بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس و دریای عمان محسوب می‌شود و جزیره هنگام و روستای شیب دراز در جنوبی‌ترین بخش این جزیره قرار گرفته‌اند. این جزیره برخلاف بسیاری جزیره‌های دیگر که مسطح هستند، دارای تنگه‌ها و بلندی‌های متعددی است. شرقی‌ترین بخش جزیره در فاصله 22 کیلومتری بندرعباس است. ویژگی‌های زمین‌شناختی همچون فرم‌های فرسایشی، خاک و پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری متفاوت این منطقه منجر به احداث و ثبت نخستین ژئوپارک خاورمیانه در سال 2007 در این منطقه شد که روستای شیب‌ دراز نیز تحت پوشش همین پارک است.

شیب دراز علاوه بر ویژگی‌های زمین‌شناختی و گردشگری منحصر‌به‌فرد خود به واسطه داشتن بندرگاه و قرار گرفتن در مسیر رسیدن به جزیره هنگام، بسیار پرتردد و نسبت به روستاهای اطراف خود متمایز است. یکی از مهم‌ترین خصوصیت‌های این روستا تنوع گونه‌های جانوری و آبزی آن از جمله تلال، خرچنگ،‌ هامور، شیر ماهی، سفره ماهی، گدیر، سنگ سر، صافی، ماهی مرکب، کرفه، یوبو و کوسه است که در زمستان و تابستان‌ها مهمان سواحل روستای شیب دراز هستند. روستای شیب دراز در سال 1390 در با حمایت محیط‌زیست جهانی و همکاری سازمان میراث فرهنگی به‌عنوان اثر طبیعی در فهرست آثار ملی قرار گرفته شد.

مسیر دسترسی به روستای شیب دراز

برای رسیدن به روستای شیب دراز باید خود را به جزیره قشم برسانید. از تهران تا قشم بیش از 1400 کیلومتر مسافت در پیش روی شما است. شاید طی کردن این مسافت با ماشین شخصی سخت به نظر برسد؛ اما به‌همراه داشتن ماشین در مقصد به شما کمک می‌کند. شما می‌توانید با ماشین شخصی از دو طریق خود را به قشم برسانید؛ در مسیر اول شما باید خود را به یزد و از آنجا به سیرجان برسانید و در ادامه از سیرجان راهی بندرعباس شوید. از بندرعباس با طی مسیری نیم ساعته به بندر پل می‌رسید که در آنجا می‌توانید ماشین را با شناورهای خودرو بر به جزیره ببرید.

در مسیر دوم شما بایداز تهران راهی اصفهان و شیراز شوید و از آنجا به جهرم و لار در جنوب استان فارس بروید. از این مسیر شما مستقیم به بندر پل می‌رسید. اگر به هر دلیلی تصمیم گرفتید که ماشین را با خود به قشم نبرید، می‌توانید آن را در بندرعباس بگذارید و از اسکله شهید حقانی به مقصد قشم سوار اتوبوس‌های دریایی شوید. فقط دقت داشته باشید که ساعات کاری اتوبوس‌های دریایی 6 صبح تا 11:30 دقیقه شب است و در صورت طوفانی بودن دریا اتوبوس دریایی حرکت نخواهد کرد. شما می‌توانید قبل از حرکت با اسکله شهید حقانی تماس بگیرید و از حرکت اتوبوس‌ها مطمئن شوید.

فاصله قشم تا روستای شیب دراز 32 کیلومتر است

شما برای رفتن به قشم می‌توانید از قطار هم استفاده کنید و از ایستگاه قطار تهران خود را به ایستگاه بندرعباس برسانید و آنجا از طریق اسکله شهید حقانی به جزیره قشم بروید. زمان تقریبی این سفر از تهران حدود 19 ساعت خواهد بود؛ اما بی‌شک سریع‌ترین راه برای رفتن به جزیره قشم، سفر هوایی است که شما را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به فرودگاه قشم می‌رساند. سفر هوایی شما از تهران به قشم یک ساعت و 50 دقیقه زمان می‌برد.

از قشم تا روستای شیب دراز 32 کیلومتر مسافت در پیش روی شما خواهد بود که می‌توانید در مدت 30 دقیقه با سواری و از طریق جاده شهرک کورزین جدید به جاده شیب دراز و از آنجا به مقصد یعنی روستای شیب دراز بروید.

• آدرس روستای شیب دراز: استان هرمزگان، جزیره قشم، روستای شیب دراز

علت شهرت روستای شیب دراز

روستای شیب دراز به جهت تنوع زیست جانوری از اهمیت زیادی برخوردار است و یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر از جمله انواع کاکایی، پرستوی دریایی، سلیم، آبچلیک، فلامینگو، کفچه نوک، عقاب ماهی‌گیر و سبزه قبا محسوب می‌شود؛ اما مهم‌ترین دلیل شهرت روستای شیب دراز اکوسیستم و خاک ماسه‌ای مناسب آن برای گونه‌ای از لاک‌پشت‌ها با نام پوزه عقابی (Hawksbill turtle) است. این لاک‌پشت‌ها هر ساله مسافتی طولانی را از هزاران کیلومتر آن‌طرف اقیانوس طی می‌کنند تا در سواحل ماسه‌ای روستای شیب دراز تخم‌گذاری کنند. سواحل روستای شیب دراز هر ساله از هفته دوم اسفند تا هفته دوم اردیبهشت در انتظار لاک‌پشت‌های پوزه عقابی هستند.

لاک‌پشت‌های پوزه عقابی یکی از هشت گونه لاک‌پشت شناخته شده موجود در جهان محسوب می‌شوند. از میان این هشت‌گونه، فقط پنج نوع آن‌ها در خلیج‌فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند و از این میان فقط دو گونه هستند که سواحل ایران را برای تخم‌گذاری انتخاب می‌کنند و لاک‌پشت پوزه عقابی یکی از آن‌ها است. این لاک‌پشت‌ها نسبت به لاک‌پشت‌هایی که در خشکی و برکه زندگی می‌کنند، جثه بزرگ‌تری دارند. طول متوسط این نوع خاص در حدود 70 سانتی‌متر و پهنای آن بین 60 تا 70 سانتی‌متر و وزن آن به‌طور میانگین 40 کیلوگرم است. علت شهرت این لاک‌پشت‎‌ها به پوزه عقابی شکل، آرواره‌های آن‌ها است؛ پوزه آن‌ها به واسطه نوع غذایی که مصرف می‌کنند یعنی مرجان‌های نرم و حلزون‌های دریایی فرمی شبیه به منقار عقاب دارد.

متاسفانه به‌دلایل گوناگون امروز این لاک‎‌پشت‌ها به‌شکل بحرانی در معرض انقراض قرار دارند. بی‌شک از جمله عوامل موثر، تغییر و تخریب زیستگاه طبیعی این‌گونه‌ها و آلودگی‌های محیط‌زیستی است؛ اما دلایل دیگری در گذشته همچون مصرف تخم‌های این جانور به‌عنوان ماده غذایی از سمت مردم محلی یا توسط روباه و سگ‌های جزیره نیز بی‌تاثیر نبوده است. در بسیاری از کشورهای دیگر هنوز لاک‌پشت‌ها به‌عنوان ماده غذایی استفاده یا لاک آن‌ها برای تولید وسایل تزئینی خریدوفروش می‌شوند. سواحل روستای شیب دراز هر ساله از هفته دوم اسفند تا هفته دوم اردیبهشت میزبان لاک‌پشت‌های پوزه عقابی هستند .

خوشبختانه با ثبت ژئوپارک قشم و زیر پوشش قرار گرفتن سواحل تخم‌گذاری لاک‌پشت پوزه عقابی، افزایش آگاهی و مشارکت مردم بومی در حفظ این‌گونه امروز شرایط بهتری برای آنان فراهم است. گروه‌هایی از جوانان با نام «محافظان لاک‌پشت» که در زبان محلی «ناتوران خمیس» خوانده می‌شوند، در زمان تخم‌گذاری کشیک می‌دهند و با انتقال تخم لاک‌پشت‌ها به جایی امن و شبیه‌سازی شده یه محل تولد آن‌ها شرایط را برای تداوم نسل این‌گونه فراهم می‌کنند. امروز صید و خریدوفروش این لاک‌پشت‌ها ممنوع است.

لاک‌پشت‌های پوزه عقابی برای تخم‌گذاری به‌دنبال محیطی آرام و امن می‌گردند. آن‌ها به‌طور معمول با بالا آمدن سطح آب و در شب‌ها به ساحل می‌آیند و اگر کوچک‌ترین خطری در اطراف خود حس کنند به اقیانوس برمی‌گردند. هر لاک‌پشت مادر در طول این چهار ماه (فصل تخم‌گذاری) سه بار برای تخم‌گذاری به ساحل می‌آید.

لاک‌پشت پوزه عقابی با پیدا کردن فضای امن خود چاله‌ای به عمق 40 تا 50 سانتی‌متر حفر می‌کند و معمولا بسته به سایز آن‌ها بین 70 تا 120 تخم می‌گذارد. تخم‌های آن‌ها برخلاف پوست شکننده تخم‌مرغ‌های عادی حالتی نرم و انعطاف‌پذیر دارند که با افتادن در چاله‌ای به آن عمق نمی‌شکنند. لاک‌پشت پوزه عقابی با ظرافت خاصی تمام آن چاله را پر می‌کند تا زمانی که به سطحی صاف بدل شود و دیگر اثری از آن نباشد. این لاک‌پشت برای محافظت از محل تخم‌گذاری خود، گاهی خاک را در جاهای دیگری از ساحل نیز به هم می‌ریزد تا رد گم کند.

لاک‌پشت‌های پوزه عقابی نر در طول زندگی هرگز پا به ساحل نمی‌گذارند؛ درست برخلاف آن‌ها لاک‌پشت‌های ماده با عبور از 30 سالگی هر سه تا چهار سال یک بار به همان ساحل محل تولد خود بازمی‌گردند تا تخم‌گذاری کنند. در روستای شیب دراز به تمام لاک‌پشت‌هایی که برای اولین بار به ساحل این روستا می‌آیند پلاکی شامل کد و نام جزیره زده می‌شود. سواحل جنوبی این روستا یکی از مهم‌ترین مکان‌های تخم‌گذاری لاک‌پشت پوزه عقابی در ایران محسوب می‌شود. پس از 45 تا 70 روز درست از نیمه‌های اردیبهشت تا تیر ماه باید در انتظار تولد و بیرون آمدن این لاک‌پشت‌ها بود. لاک‌پشت‌های پوزه عقابی ماده برای تخم‌گذاری به همان ساحل محل تولد خود بازمی‌گردند.

متاسفانه بر اساس تخمین‌ها تنها یک درصد نوزادان لاک‌پشت‌ها به سن بلوغ می‌رسند. نوزادان لاک‌پشت‌های پوزه عقابی وزنی کمتر از 20 گرم و طولی برابر با پنچ سانتی‌متر دارند. پرستو‌های دریایی، حواصیل‌ها، کاکایی‌ها و حتی خرچنگ‌ها جان نوزادان لاک‌پشت‌ها را تا پیش از رسیدن به دریا تهدید می‌کنند و آن‌ها فرصت کوتاهی دارند تا به‌صورت غریزی پیش از روشنایی و طعمه شدن، خود را به دریا برسانند. بیرون آمدن این نوزادان از تخم و حرکت آهسته آن‌ها به سوی دریا یکی از زیباترین منظره‌هایی است که می‌توان در سواحل دراز شیب به تماشای آن نشست.

سوغات و جاذبه های گردشگری شیب دراز

گلابتون دوزی، خوس دودوزی، شک بافی، برقع سازی، لچک سازی، تو بافی، گرگور بافی، سبد بافی، گلیم بافی، تزئینات بر روی انواع صدف ها، و تاکسی درمی از جمله صنایع دستی و سوغات روستای شیب دراز می باشند. از نظر پوشش جانوری این منطقه از اهمیت بسیاری برخوردار است و زیستگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر محسوب می شود. از پرندگان این منطقه می توان انواع کاکایی، پرستوی دریایی، سلیم، آبچلیک، فلامینگو، کفچه نوک، عقاب ماهیگیر و سبزه قبارا نام برد. لاک پشت های پوزه عقابی از جاذبه های گردشگری روستای شیب دراز شمرده می شوند. این جانوران زیبا و کم یاب که تنها در ایران و این روستا دیده می شوند به دلیل ماسه ای بودن ساحل این روستا، هر ساله از 10 تا 15 اردیبهشت ماه به مدت دو ماه در سواحل، زمانی که آب دریا بالا میاید روستا شروع به تخم ریزی می کنند. علاوه بر لاک پشتها، خرچنگ، شیر ماهی، سفره ماهی ها، کوسه ها، تلال، صافی و ماهی های مرکب نیز به ساحل می آیند. صخره های مرجانی و دلفین های بازیگوش نیز از دیگر جاذبه های روستا می باشند.