نحوه پرورش و نگهداری گیاه گزنه

مشخصات ظاهری و گیاه شناسی گزنه

• گزنه گیاهی علفی، چند ساله، پایا با ساقه ای راست، چهار گوش و منشعب است که ساقه آن به طور راست تا ارتفاع یک متر بالا می رود و برگهای آن پوشیده از کرک های گزنده است.
• برگها بیضی شکل، نوک تیز و دندانه دار بوده، گلهای این گیاه به رنگ سبز روشن بر رو دو پایه جداگانه قرار دارند. از مشخصات پایه ماده این گیاه، این است که خوشه گل آذین آن پس از آمیزش و تشکیل میوه از حالت یستاده به وضعیت خمیده در می آید.
• ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده است که در صورت لمس کردن به دست می چسبد و موجب خارش و سوزش می شود و به همین دلیل آن را گزنه نامیده اند.
• ریشه گیاه خزنده بوده و از آن پاجوشهایی در جهات مختلف خارج میگردد و به مرور در ناحیه ای که سبز میشود، تمام منطقه را در بر میگیرد. بذرهای این گیاه نرم، ریز و تیره رنگ است.
• قسمت های مورد استفاده دارویی این گیاه برگها، سرشاخه های گلدار، ریشه و دانه آن است. جلوگیری از ریزش مو، تقویت سیستم گوارش، زیاد شدن ادرار، کمک به درمان بیماری قند، درمان کم خونی، کمک به درمان بزرگ شدن غده پروستات و بواسیر از خواص درمانی گیاه گزنه است. برای آگاهی از خواص گزنه به لینک زیر مراجعه نمایید.

ترکیبات شیمیایی

گزنه حاوی ترکیباتی مانند تانن ، لسیتین ، اسید فرمیک ، نیترات پتاسیم و کلسیم ، آهن است و دارای ویتامین c و نوعی گلوکوزید می باشد که سبب قرمز شدن پوست می شود . ماده قرمز رنگی به نام اورتی سین از سرشاخه های این گیاه استخراج می گردد.

طرز استفاده گزنه :

دم کرده گزنه:

در یک لیتر آبجوش 40 گرم برگ گزنه ریخته و می گذاریم 10 دقیقه دم بکشد . سپس بعد از هر غذا یک فنجان از آن مصرف می کنیم.

جوشانده گزنه:

30 گرم گزنه را در یک لیتر آب ریخته و به مدت 10 دقیقه آنرامی جوشانیم و بین غذاها یک فنجان در روز مصرف می کنیم.

نحوه تکثیر و کاشت گیاه گزنه در باغچه

کاشت و پرورش گیاه دارویی گزنه از طریق کاشتن دانه در طول شیارهائی در آغاز فصل بهار انجام می گیرد و یا آنکه از طریق کاشتن قطعات پاجوش گیاه اقدام به این کار می شود. فاصله کاشت هر گیاه بایستی 40 سانتی متر بوده، به نحوی که هر پایه گیاه با گیاه دیگر 15 تا 20 سانتیمتر فاصله داشته باشد.

شرایط محیطی مورد نیاز گیاه گزنه

خاک: خاک مناسب برای کاشت این گیاه خاک سبک و غنی از نیتروژن است. همچنین غنی بودن از مواد آلی به رشد بهتر گیاه کمک میکند. بهترین محصول در زمانی بدست می آید که در خاکهایی عمیق و حاصلخیز کشت شده باشد.

آبیاری: نیاز آبی گیاه نسبتا کم است. زمان آبیاری گزنه زمانیست که خاک آن کاملا خشک شده باشد. 1 یا 2 هفته یکبار مناسب است و به طور کلی به آب زیادی نیاز ندارد.

نور: گیاه گزنه نمی تواند در سایه رشد کند و برای رشد به نور کافی نیاز دارد. به ویژه اینکه یکی از کاربردهای دارویی مهم آن، استخراج کلروفیل از برگهای گیاه است.

دما: این گیاه به سرما حساس بوده و در دماهای زیر 15 درجه سانتی گراد کاملا از بین می رود.

آفات و بیماریها:

از آفات این گیاه می توان به شته اشاره کرد. همچنین در صورت نبود زهکش مناسب، رشد بیماری های قارچی از دیگر بیماری های گیاه محسوب میشود.

خواص گیاه گزنه و چای گزنه

۱. سم زدایی از بدن

وجود انواع مواد مغذی مفید در گیاه گزنه سبب می شود تا این گیاه به یک سم زدای ایده آل برای بدن تبدیل شود و آن را به عنوان گیاهی بشناسند که به طور کامل بدن را از مواد سمی پاکسازی می کند. به گفته ی مجله ی اتنوفارماکولوژی (Ethnopharmacology)، گیاه گزنه به دلیل خاصیت ادرارآوری (مُدِر بودن) سبب می شود تا مواد سمی خنثی شده در بدن به سرعت دفع شوند. این گیاه کمک می کند تا مواد مغذی به خوبی در روده جذب شوند و روند هضم به آرامی انجام شود، بنابراین از انباشت مواد سمی خطرناک جلوگیری می کند. همچنین با تحریک دستگاه لنفاوی در بدن کمک می کند تا بدن از شر مواد سمی موجود در کلیه خلاص شود.

۲. کمک به بارداری

اغلب به خانم هایی که زایمان دردناکی دارند چای گزنه پیشنهاد می شود. از آنجا که گزنه در انعقاد خون نقش دارد، از خونریزی زیاد در این افراد جلوگیری می کند. علاوه بر این در تحریک تولید شیر و شیردهی راحت تر مؤثر است. در یکی از مطالعات، از گیاه گزنه به عنوان گیاهی دارویی برای بارداری و زایمان نام برده شده است.

۳. افزایش سلامت زنان

یکی از مهمترین خواص گزنه کمک به سلامت زنان است. این گیاه می تواند علائم پیش از قاعدگیِ دردناکی مانند گرفتگی و نفخ شکم را کاهش دهد. همچنین به دلیل ایجاد انقباض در عروق می تواند خونریزی دوران قاعدگی را کم کند. این گیاه حالت های گذار را برای خانم هایی که در معرض یائسگی هستند راحت تر می کند و به عنوان ماده ای نیروبخش عمل می نماید، بنابراین تغییرات هورمونی در این دوره ناراحت کننده نخواهد بود

۴. بهبود سیستم گردش خون

ترکیب ویتامین C و آهن موجود در گزنه آن را به یک محرک مناسب برای تولید سلول های قرمز تبدیل کرده است. ویتامین C جذب آهن در روده را افزایش می دهد و آهن یکی از ترکیبات مهم هموگلوبین است. با افزایش تعداد گلبول قرمز (RBC) و افزایش گردش خون، زخم ها سریع تر بهبود می یابند و اندام های بدن اکسیژن ضروری برای تقویت سطح انرژی را راحت تر دریافت می کنند. به همین دلیل گزنه اغلب برای رفع خستگی یا نوعی کم خونی که با ضعف عمومی عضلات، خستگی، مشکلات شناختی و سردرد تشخیص داده می شود، توصیه می شود.

۵. تقویت سلامت کلیه و مجاری ادراری

گزنه به عنوان دارویی طبیعی برای درمان عفونت ادراری و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه استفاده می شود. همچنین گیاه گزنه ماهیت کلیوی دارد، به این معنی که به شکستن سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا کمک می کند. براساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، گیاه گزنه ساخت بلور های اگزالات کلسیم در کلیه ها را کاهش می دهد. این بلور ها در تشکیل انواع سنگ های کلیه نقش دارند.

این ویژگی گزنه از بدتر شدن شرایط دردناک جلوگیری می کند یا نیاز به دفع سنگ یا برداشتن سنگ با جراحی را از بین می برد. همچنین گزنه به عنوان ماده ای مُدِر به دفع سریع مواد سمی از بدن کمک می کند. بنابراین از عفونت مثانه و احتباس مایع اضافی (اِدِم) جلوگیری می کند. علاوه بر این، مطالعات نشان داده اند که گزنه مانع از التهاب مجاری ادراری می شود.

۶. ویژگی ضدالتهابی

ویژگی محرک گزنه سبب می شود که برای درمان انواع التهابات مؤثر باشد. یکی از مطالعاتی که در آلمان انجام شد، نشان داد که گیاه گزنه می تواند آرتریت روماتوئید و درد مزمن عضلانی را درمان کند. علاوه بر این چای گزنه یا مکمل گیاهی آن می توانند سبب درمان نقرس شوند.

۷. تقویت استخوان

چای گزنه مقدار زیادی از کلسیم، منیزیم و آهن موردنیاز استخوان را تأمین می کند. همچنین دارای مقدار زیادی ویتامین D و ویتامین K است که به جذب کلسیم کمک می کنند. همان طور که می دانید کلسیم برای حفظ تراکم و تقویت استخوان لازم است. از طرفی منیزیمی که در استخوان ذخیره شده است، از استخوان دربرابر کشش حمایت می کند و سبب جذب کلسیم می شود. کاهش منیزیم با پوکی استخوان در ارتباط است. پوکی استخوان نوعی بیماری مزمن است که سبب ضعف و شکنندگی استخوان می شود. همچنین کمبود آهن سبب از دست رفتن استخوان می شود.

نحوه پرورش و نگهداری گیاه ناوک