پرورش مامیران کبیر
نام انگلیسی : CHELIDONIUM MAJUS
خانواده : PAPAVERACEAE – papaveraceae
بومی : اروپا و غرب آسیا
- مامیران کبیر یک گیاه چندساله با قامتی راست است که ارتفاع آن بین ۳۰ الی ۱۲۰ سانتی متر می باشد. برگ های این گیاه در هر دو طرف ساقه رشد کرده و دارای شکل چنگالی با لبه های موج دار هستند که ارتفاعشان به ۳۰ سانتی متر نیز می رسد. هنگامی که بدنه ی این گیاه زخمی شود، از خود شیرابه ای با رنگ زرد متمایل به نارنجی خارج می کند.
- هر گل از چهار گلبرگ زرد به درازای ۱ سانتی متر و دو کاسبرگ تشکیل می شود. گونه ای از این گیاه که دارای دو ساقه ی گل است، بیشتر در طبیعت یافت می شود. از اواخر بهار تا فصل تابستان می توان گونه هایی از این گیاه را مشاهده کرد که در آن ها از یک ساقه، ۴ گل بیرون آمده باشد.
- بذرهای آن سیاه و کوچک هستند که در یک کپسول استوانه ای و بلند حمل می شوند. هر یک از این بذرها دارای یک برجستگی در لایه ی بیرونی شان (گوشتاله) هستند که موجب جذب مورچه ها در حین بذرافشانی می شود.
- گل های این گیاه به رنگ زرد بوده، که در گل آذین های چتری قرار دارند. هر کدام از آنها دارای دو کاسبرگ، چهار گلبرگ، پرچم های زرد رنگ متعدد و یک تخمدان هستند. از بخش های هوایی گل دار و خشک شده، ساقه های زیر زمینی تازه و ریشه خشک جمع آوری شده در پاییز، به عنوان مصارف دارویی استفاده می شود.
- اندام دارویی ماميران قسمت هوایی گياه است كه در هنگام گل دادن جمع آوری می شوند. از ماميران کبیر به صورت خوراكی به عنوان صفراآور، ضداسپاسم، مسكن (ضعيف) و مدر و به صورت موضعی در درمان زگيل استفاده می شود.
- در طب گذشته از تمام قسمت های گياه ماميران به ويژه شيرابه و ريشه آن در درمان ناراحتی های پوستی به ويژه درد دندان و نيز به عنوان صفراآور استفاده می كردند. اين گياه در زمين های باير به صورت خودرو رشد می كند و به صورت وسيعی در اروپا و آسیا می رويد.
مسمومیت با اجزای این گیاه دیده شده است و حتی دیده شده است که باعث مرگ گردیده است.
ترکیبات اندام های هوایی گیاه مامیران :
ترکیبات شامل آلکالوییدهای ایزوکینولینی متعلق به دسته پروتوبر برین شامل کوپتیزین (آلکالویید اصلی) و بربرین. آلکالوییدهای ایزوکینولینی متعلق به دسته بنزوفنانتریدین شامل کلیدونین کلریترین و سانگوینارین. آلکالوییدهای ایزوکینولینی متعلق به دسته پروتوپین شامل پروتوپین و کریپتوپین. مشتقات کافئیک اسید، کوفئويل، گلیسریک اسید، کوفئويل و مالیک اسید می باشد.
ترکیبات ریشه مامیران :
ترکیبات شامل آلکالوییدهای ایزوکینولینی متعلق به دسته پروتوبر برین شامل کوپتیزین (آلکالویید اصلی) و بربرین. آلکالوییدهای ایزوکینولینی متعلق به دسته بنزوفنانتریدین شامل کلیدونین، سانگوینارین، کلریترین. آلکالوییدهای ایزوکینولینی متعلق به دسته پروتوپین شامل پروتوپین و کریپتوپین مشتقات کافئیک اسید می باشد.
خواص داروئی گیاه مامیران کبیر :
تمام قسمت های این گیاه و شیره آن مصرف دارویی دارند البته ریشه آن قوی تر از بقیه قسمت های آن است :
- جوشانده و یا دم کرده مامیران برای درمان سرطان معده بکار می رود.
- در معالجه آسم اثر مفید درد.
- تشنج را برطرف می کند.
- فشار خون را پائین می آورد.
- ادرار آور و ملین است.
- درمان کننده تصلب شرائین است.
- دردهای سرطانی را ساکت می کند.
- برای معالجه آنژین دپواترین از آن استفاده می کنند.
- برای درمان آب آوردن بدن مفید است.
- سنگ کلیه را خرد کرده و دفع می کند.
- برای معالجه نقرس مفید است.
- داروی خوبی برای برطرف کردن بیماریهای کبدی است.
- برای درمان زخم ها ی چرکین ، ریشه له شده مامیران را مانند ضماد روی اینگونه زخم ها بگذارید.
- شیره مامیران داروی موثری برای از بین بردن زگیل و یا میخچه است .
- جوشانده ریشه مامیران ،تصلب شرائین وفشار خون را درمان نموده و از بروز سکته قلبی جلوگیری می نماید.
- جوشانده ریشه مامیران،تسکین دهنده دردهای عصبی ،خواب آور وآرام بخش است.
- عصاره مامیران ،زخمها ،زوائد گوشتی و زگیل و دیگر اختلالات پوستی را برطرف می سازد.
- جوشانده مامیران،محرک کلیه،فزونی دهنده حجم ادرار،دفع کننده سموم بدن و درمان کننده عفونتهای کلیه و مثانه ومجاری ادرار است.
شرایط پرورش گیاه مامیران کبیر :
پرورش این گیاه از طریق دانه صورت می گیرد و زمین زراعتی باید سایه دار و نسبتاً مرطوب, ماسه ای و نرم با خاک پوسیده باشد. بذر آنرا در گلخانه در اویل اسفند و یا مستقیماً در زمین شخم خورده در ردیفهایی به عرض ۵۰ سانتی متر در طول فروردین ماه می کارند میزان بذر مورد نیاز گلخانه هر هکتار ۲۰۰ گرم و میزان آن در زمین اصلی ۲ کیلو گرم د رهکتار می باشد.
ماههای اردیبهشت و خرداد نهالها را در کرتهای ۲۰*۵۰ سانتی متر نشاء می کنند.
جهت تقویت زمین مقدار ۱۵۰ تا ۷۵ کیلو گرم کود ازت خالص ( نیترات آمونیوم و کلسیم سیانید ) در هر هکتار اضافه می کنند. برای مبارزه با علفهای هرز یک تا دوبار چنگک با دیسک ماشینی زده می شود.
برداشت گیاه مامیران کبیر :
قسمت هوایی گیاه را در فروردین تا شهریور و ریشه ها را از مهر تا آبان یا اسفند تا فروردین قبل از جوانه زدن محصول برداری می کنند ( از دومین سال کشت چین اول گیاه را در ماه اسفند و فروردین و چین دوم آنرا در شهریور یا مهر با علف چین و ریشه ها را در مهر و آبان و اسفند و یا فروردین برداشت می نمایند).
پس از برداشت محصول و تمیز کردن آن قسمت هوایی را در حرارت ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی گراد و ریشه را در حرارت ۶۰تا ۸۰ درجه سانتی گراد خشک می نمایند. با شرایط فوق الذکر بازدهی هر هکتار ۶/۳ تن محصول خشک به صورت گیاه کامل و ۸/۲ تن ریشه است.
