نحوه پرورش و نگهداری سیب

پرورش سیب

سیب از تیره گلسرخیان و از تیره پوموایده می باشد. این گیاه از درختان میوه مناطق معتدل سرد بشمار می آید و می تواند سرمای ۳۵- الی ۴۰- درجه سانتی گراد را تحمل کند. نیاز سرمایی جوانه های سیب در حدود ۱۶۰۰-۱۰۰۰ ساعت زیر ۷ درجه سانتی گراد بوده و در مناطقی که دارای زمستان های گرم می باشند، خوب به عمل نمی آید. در مناطقی که پرورش سیب معمول است، بویژه در دو ماه آخر رسیدن میوه، شب های خنک برای این درخت مناسب بوده و در غیر این صورت در میوه ها طعم و مزه مطلوب حاصل نشده، میوه ها از رنگ کدر و بافت سست برخوردار می شوند و در ضمن قدرت انباری آنها کاهش می یابد. اکثر ارقام سیب خود نابارور بوده و نیاز به ارقام گرده زا یا گرده دهنده دارند. از ارقام بومی سیب می توان سیب های گلاب اصفهان، مشهد و شفیع آباد، سیب زنوز مرند، سیب طالقانی اصفهان و سیب شیخ احمد تبریز را نام برد. از ارقام خارجی که در ایران پرورش داده می شوند می توان به سیب لبنانی زرد، سیب لبنانی قرمز، مک اینتاش، جوناتان، استای من، رم بیوتی، نورسرن اسپی، وین ساپ اشاره نمود. رقم گلدن اسموتی مقاوم به زنگار و رقم یوسکوپ از ارقام تریپلوئید سیب بشمار می آیند.

جوانه های سیب شامل جوانه های رویشی یا ساده که تولید شاخه می کنند و جوانه های بارور آن از نوع جوانه های زایشی مخلوط است و هنگام بیدار شدن پنج عدد گل و در حدود ۸-۷ عدد برگ حاصل می کنند. تمایزیابی گل برای محصول سال آتی در خرداد و تیر ماه صورت می گیرد. گل های سیب روی گل آذین کرزن که از نوع گل آذین های رشد محدود است، تشکیل می شوند. سیب به طور کلی دارای چهار نوع شاخه است که شامل نرک، لامبورد، برندی و سیخک می باشد. نرک ها شاخه های رویشی هستند که در قسمت بالای تاج درخت حاصل می شوند و همه ساله این شاخه ها از ارتفاع ۴۰-۳۰ سانتی متر هرس می شوند. لامبورد شاخه بارور می باشد و در نوک آن جوانه زایشی تشکیل می شود و طول این شاخه ها معمولاً ۱۲-۱۰ سانتی متر می باشد. برندی نیز از شاخه های زایشی بوده و طول آن در حدود ۲۰-۱۵ سانتی متر می باشد. اگر در نوک برندی جوانه زایشی باشد آن را برندی تاج دار و اگر جوانه رویشی باشد آن را برندی ساده می نامند. سیخک ها شاخه های کوتاهی هستند که طول آنها معمولاً بین ۷-۳ سانتی متر بوده و در سال دوم شروع به تولید جوانه های زایشی در نوک شاخه می کنند. قسمت اعظم محصول سیب روی سیخک ها تولید می شود، امروزه در کشت متراکم باغات سیب از ارقام سیخک زا که سیخک فراوان تولید می کنند، استفاده به عمل می آید.

هرس تابستانه در درختان پاکوتاه سیب، موجب تحریک رشد سیخک ها بر روی شاخساره های سال جاری می گردد. تربیت درختان سیب در ارقامی که شاخه های افقی دارند به شکل جامی می باشد. در ارقام پاکوتاه از روش داربستی استفاده می شود. بعد از تربیت نهال های سیب میزان هرس به حداقل می رسد و در دوره باروری درختان، هرس سبک انجام می گیرد. زیرا اکثر جوانه های بارور درختان سیب روی شاخه های کوتاه که سیخک نام دارند، قرار می گیرند. هرس سبک و منظم که همه ساله انجام می گیرد از سال آوری درختان سیب جلوگیری می کند. در سال های پر محصول، استفاده از مواد تنک کننده از قبیل سوین، دی نیترو ارتوکرسیلیت که به الگاتول نیز معروف است و نفتالین استیک اسید استفاده می شود.

سوین موجب عدم انتقال مواد غذایی از آوندهای مجاور به گل ها گردیده و سبب ریزش آنها می شود. سال آوری در درختان سیب ناشی از ویژگی های ژنتیکی بوده و در ضمن تدابیر غلط زراعی از جمله هرس شدید، کود دهی بی رویه و آبیاری نامنظم این پدیده را تشدید می کند. در سال پرمحصول تولید اسید جیبرلیک بیش از حد توسط دانه های در حال رشد میوه موجب عدم تمایز گل های سال آینده می شود. در برخی از ارقام سیب تناوب میوه دهی (سال آوری) شدید می باشد در سال بعد مقدار آن کاهش می یابد. درختان جوان سیب معمولاً سال آوری نشان نمی دهند اما با افزایش سن درخت پدیده سال آوری در آنها ظاهر می شود. معمولاً در ارقامی از سیب که تناوب میوه دهی نشان می دهند بیش از ۹۰ درصد از جوانه های انتهایی قادر به تشکیل گل می باشند اما در ارقامی که همه ساله محصول می دهند این نسبت به ۲۰ درصد کاهش می یابد.

در ضمن برخی از ارقام سیب که همه ساله محصول می دهند معمولاً قسمت اعظم گل ها روی شاخه ها تشکیل می شوند مثل رم بیوتی اما ارقامی که سال آوری نشان می دهند، قسمت بیشتر جوانه های گل روی سیخک تشکیل می شوند مثل رقم ویلشی. در ارقام پرسیخک از قبیل دلیشیز سال آوری در اثر عدم وجود محل کافی برای تشکیل جوانه گل در سال پرمحصول می باشد. در ارقامی که تناوب میوه دهی نشان می دهند در سال های پرمحصول میزان رشد شاخه ها کاهش می یابد اما در سال های کم محصول شاخه های جانبی نسبت به شاخه های اصلی رشد زیاد دارند.

در حدود ۹۵ درصد از گل های سیب توسط حشرات و بویژه بوسیله زنبور عسل گرده افشانی می شوند. زنبورهای عسل در دمای بالاتر از ۲۱ درجه سانتی گراد و هوای صاف و آفتابی فعالیت زیادی دارند و روزانه ۵۰۰۰ گل را بازدیده نموده و در حدود ۱۰۰ هزار دانه گرده جمع آوری و روی گل ها پخش می کنند. برای افزایش باروری سیب در هر هکتار ۴-۳ عدد کندو در نظر گرفته می شود. کندوها را ۳-۲ روز قبل از باز شدن گل ها باید در باغ مستقر نمود. هر کندوی عسل بین ۱۵ الی ۲۰ هزار زنبور دارد. قبل از استقرار کندوها باید علف های هرز باغ نظیر قاصدک و دیگر گیاهان گلدار که زنبورها را جلب می کنند، از بین برد.

البته وجود گرده بارور و رقم گرده دهنده (گرده زا) نیز یک امر ضروری می باشد. برای این منظور در باغات سیب از ارقام گرده دهنده که همزمان با رقم اصلی شکوفه می دهند، استفاده می شود. در کشور ما اکثراً ارقام سیب لبنانی زرد و سیب لبنانی قرمز کشت می شود. هر دو رقم فوق الذکر گرده دهنده مناسب برای یکدیگر هستند. در ضمن برای ارقام سیب لبنانی زرد و سیب لبنانی قرمز می توان ارقام جواناتان و یا رم بیوتی را به عنوان گرده دهنده استفاده نمود. در درختان استاندارد سیب که پایه های آنها بذری است، چنانکه قبلاً نیز ذکر گردید، درختانی با تاج وسیع حاصل می شود و هرس سبک و منظم سالانه برای تنظیم باروری لازم می باشد. اما در کشت متراکم که از پایه های پاکوتاه استفاده بعمل می آید، هرس شدید توصیه می شود.

خاک های مناسب برای پرورش سیب، لومی شنی و یا شنی لومی که نفوذ پذیر و با زهکشی کامل باشند، مناسب است. باغات سیب به شرایط اقلیمی و نوع خاک هر ۷ الی ۱۰ روز یک بار آبیاری می شوند. برای ازدیاد سیب از پایه های بذری و یا پایه های غیرجنسی استفاده می شود. بویژه برای سیستم کشت متراکم از پایه های غیرجنسی پاکوتاه استفاده به عمل می آید. از پایه های پاکوتاه و غیرجنسی که برای کشت متراکم باغات سیب بکار می رود، می توان به ترتیب از پایه های پاکوتاه M۲۷، M۲۶، M۹، B۹، O۳، نیمه پاکوتاه همچون MM۱۰۶ و M۷ استفاده کرد. فاصله کشت در باغات استاندارد سیب ۸-۶ متر بوده، حال آنکه در سیستم کشت متراکم گاهی اوقات ۳۵۰۰ درخت در هکتار کشت می شود.

سیب یکی از خوشمزه ترین میوه هایی است که کاشت آن در ایران هم مرسوم است، در اکثر مناطقی که آب و هوای خنک داشته و دارند، سیب غذای بسیار مهمی است. یکی از ویژگی های سیب آن است که می توان آن را مثل مرکبات مدتی انبار کرد بدون این که خاصیت هایش را از بین برود. تاکنون بیشتر از 7500 نوع سیب شناخته شده است، این انواع، در مناطق نیمه حاره، معتدل، فراشمالگانی دیده می شود، درختان سیب نمی توانند در آب و هوای گرم گلدهی داشته باشند. از معروف ترین انواع سیب می توان واریته های سیب طلایی، سیب مکنیتاش، سیب سرخ، سیب امپراطور و… را نام برد. درخت سیب کوتاه است، و شاخه هایش بدون تیغ و با برگ های ساده، با لبه دالبر، راس تیز و کوتاه و شکل تخم مرغی می باشند. کاسه گل آن کرک دار و گلبرگ هایش بیضی شکل اند.

شرایط اقلیمی:

حداقل دمای منطقه ۲۵-۲۰ درجه سانتی گراد زیر صفر و حداکثر دمای منطقه ۳۸ درجه سانتی گراد بالای صفر.

اگر سردی هوا در زمستان از ۴۰- درجه سانتی گراد تجاوز می کند، چنین منطقه ای عملاً برای پرورش سیب مناسب نخواهد بود.

در مناطقی که جمع ساعات دمای زیر ۷ درجه سانتی گراد از هزار ساعت کمتر باشد، چنین منطقه ای عملاً برای پرورش سیب مناسب نخواهد بود

ارتفاع از سطح دریا: ارتفاع ۱۳۰۰ الی ۲۲۰۰ متر از سطح دریا مناسب جهت کشت سیب می باشد.

آبیاری درخت سیب:

برای رشد سیب 600 تا 1000 میلی متر بارندگی در طول سال کافی است، با توجه به تراکم و چیدمان درختان سیب میزان آبیاری آن ها به شکل سالانه با یکدیگر متفاوت است (بین 6.2 تا 26 متر مرکب برای هر درخت). مقدار روزانه مصرف آب برای هر درخت حداکثر 25 تا 200 لیتر در روز است. دوره رشد درخت سیب (بین 170 تا 210 روز) از نظر آبیاری شامل چهار مرحله ی گل دهی، تشکیل، ایجاد جوانه های گل و مرحله رسیدن میوه است.

آب و هوای مناسب درخت سیب:

سیب درختی میوه ای همیشه سبز نیست و خزان دار است. این درخت در اقالیم سرد معتدل در دو نیمکره جنوبی و شمالی رشد می کند اما امروزه با اصلاحات ژنتیکی این درخت در تمام مناطق 5 قاره رشد می کند. درجات زیر صفر و طول مدت سرما، بسته به نوع و رقم سیب می تواند به گل ها و جوانه های آن آسیب بزند.

هرس درخت سیب:

در هرس سیب باید این نکته را در نظر داشت که شاخه های جوانی که چند سال عمر کرده اند و باردار شده اند، شاخه پیر محسوب می شوند و باید هرس شوند تا شاخه های جوان دیگری جانشین آن ها شوند. نهال های جوان در سال اول سربرداری می شوند (وجود حداقل چهار جوانه در زیر محل بریده شده ضروری است). اگر هرس در زمان درست خود انجام نشود شاخه های جوان و بارده زود پیر می گردند و این امر باعث تولید میوه های ریز و نامرغوب می گردد. اما اگر هرس به موقع و درست انجام شود می تواند از پیری زودرس درخت جلوگیری کند.

نحوه پرورش و نگهداری مارگریت

کود دهی درخت سیب:

کود های ازته برای درختان سیب ضروری هستند زیرا مصرف ازت خاک توسط این درختان بالاست. کود های شیمیایی را نمی بایست در زمان کاشت در چاله ریخته شوند زیرا باعث سوختن و از بین رفتن ریشه می شوند.

کم کردن بار درخت سیب:

استعداد درختان سیب در باردهی هر دو سال یک بار شکوفا می شود، برای این که انبوه میوه در یک سال سبب کاهش گلدهی در سال بعد خواهد شد.

ازدیاد و تکثیر درخت سیب:

متداول ترین روش تکثیر و پرورش سیب، کاشت بذر و انجام پیوند است. پایه های رویشی با خوابانیدن تکثیر می شوند و بعدا در محل خزانه گیری پیوند می گردند. پیوند شکمی فراگیر ترین پیوند در خزانه است. اکثرا پایه ها حاوی بذر سیب و پایه های پاکوتاه مالینگ مرتون و مالینگ هستند.

آفات و بیماری های درخت سیب:

کرم سیب، لیسه سیب، کرم سفید ریشه، سوسک شاخه بلند رزاسه، سرخرطومی سیب و شته مویی سیب از جمله آفات سیب هستند که برای مقابله با آن ها می توان از سموم شیمیایی استفاده کرد.

سفیدک سطحی سیب، لکه سیاه سیب، شانکر سیتوسبورایی سیب از بیماری های شایع درخت سیب هستند که با مراقبت، هرس و کود دهی به موقع می توان از آن ها پیشگیری نمود.

نحوه پرورش و نگهداری پتنتیلا