چک چیست؟
چک به معنی برگ تاریخ دار و دارای ارزش مالی است که معمولاً برای خرید در حال و پرداخت در آینده استفاده می شود. چک، یک سند است که به موجب آن، صادرکننده چک، پولی را که نزد دیگری دارد تمام یا بخشی را به سود خود یا ثالث مسترد می دارد و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادر کننده آن ندارد. چک در حکم اسناد لازم الاجرا می باشد. ( یعنی در صورت تأمین نبودن قسمت یا بخشی از مبلغ چک که منجر به برگشت خوردن آن می شود، طبق قوانین و دستورالعمل های موجود می تواند مبلغ باقی مانده را از صادرکننده وصول نماید.) برای صدور اجرائیه، توسط دارنده چک، عین چک به همراه گواهی عدم موجودی که از طرف بانک صادر شده به اجرائیات اداره ثبت تسلیم می گردد. اجرا درصورتی اجرائیه را صادر می نماید که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک، از طرف بانک گواهی شده باشد. وقتی چکی برگشت می خورد می توان به میزان چک از دادگاه تقاضای توقیف اموال را نمود. این امر ظرف ۱۵ روز باید صورت پذیرد. بعد از انقضای مهلت، باید با تشخیص دادگاه، درصدی از مبلغ چک را بابت خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز و سپس تقاضای توقیف اموال نمود.
قسمتهای تشکیل دهنده چک
چک از چند بخش تشکیل شده است که هر کدام از آنها را برای شما معرفی میکنیم.
- شماره مسلسل چک: شماره ای که هنگام چاپ شدن برای هر برگ چک بطور جداگانه و بدون تکرار است و بر روی آن ثبت می شود.
- شماره حساب جاری: شماره حساب بانکی ای که وجه معین شده از آن حساب پرداخت خواهد شد. این شماره معمولاً به همراه نام صاحب حساب روی تمام برگه های یک دفترچه چک چاپ می شود.
- تاریخ پرداخت: تاریخی که موعد پرداخت وجه مشخص شده است. طبق قانون چک این تاریخ باید به حروف نوشته شود ولی در صورتیکه به عدد نوشته شود مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
- گیرنده چک: نام فردی که می تواند وجه مشخص شده را در تاریخ مشخص شده دریافت کند. اگر در وجه فردی مشخص باشد فقط همان شخص میتواند آنرا وصول کند ولی اگر در وجه حامل باشد هر فردی میتواند برای وصول آن اقدام کند حتی شخصی که چک را از روی زمین پیدا کرده باشد.
- مبلغ چک: که یک بار به حروف در وسط و یک بار به عدد در پایین برگه چک نوشته می شود.
- امضای صاحب حساب: چک بدون امضای صاحب حساب ارزشی ندارد و قابل پرداخت نیست. در صورتیکه حساب جاری مشترک باشد، تمامی شرکا باید چک را امضا کنند.
نحوه نوشتن چک
- مبلغ و تاریخ چک را هم به حروف و هم به عدد قید نمائید.
- بعد از اینکه تاریخ و مبلغ را نوشتید، روی آنرا چسب شیشه ای بزنید تا امکان تغییر آن فراهم نباشد. به دلیل اینکه با کندن چسب،کاغذ چک هم پاره خواهد شد.
- نحوه نوشتن چک به این گونه است که در زمان نوشتن چک از یک خودکار استفاده کنید و اگر در زمان نوشتن چک، کسی به شما خودکار داد از گرفتن آن اجتناب کنید به دلیل اینکه میتواند با آن خودکار نوشته ها را در زمان دیگری تغییر دهد.
- در صورتیکه از چک زیاد استفاده میکنید سعی کنید از خودکار خاص استفاده کنید. (حتی الامکان از خودکار آبی یا سیاه که اکثرا از آن استفاده میکنند، استفاده نکنید.)
- تمامی اطلاعات چک اعم از مبلغ و تاریخ و در وجه را خودتان تکمیل کنید و از در اختیار گذاشتن چک و تکمیل آن توسط شخص دیگر امتناع کنید تا دستخط ایشان وارد چک نشود.
- اگر چک خط خوردگی دارد، حتما میزان آن را در چک قید کنید و اگر خط خوردگی ندارد حتما بنویسید بدون خط خوردگی.
- اگر چک را در جهت پرداخت در یک قرارداد میدهید حتما مشخصات چک را به صورت کامل در قرارداد قید کنید. مثلا مبلغ چک و تاریخ و شماره آن.
- بعضی از چک ها هستند که نیاز به دو امضا و یا مهر دارند و گاهی اوقات صادرکننده چک، یک امضا میکند تا دارنده چک نتواند چک را وصول کند و نیاز به طرح دعوای طولانی خواهد بود. پس به شما پیشنهاد میشود که از صادرکننده چک بخواهید قید کند که چک یک امضا بوده و نیازی به مهر و یا دو امضا ندارد.
- به هیچ عنوان چک را برای تعویض و اصلاح آن در اختیار صادرکننده چک قرار ندهید به دلیل اینکه میتواند ادعا کند که وجه چک را به شما پرداخت کرده و چک را گرفته است.
- اگر تاریخ چک شما با تاریخ نوشتن قرارداد یا فاکتور یکی باشد، می توانید بصورت کیفری اقامه دعوا کنید ولی اگر تاریخ چک بعد از تاریخ قرارداد یا فاکتور باشد چک شما حقوقی است.
- حتما چک را در وجه شخص صادر کنید و از پرداخت چک در وجه حامل امتناع کنید.
- در صورتیکه در روی چک نوشته شود بابت مثلا فلان کار و یا بابت ضمانت و …. چک حقوقی میشود. پس به نفع دارنده است که این بابت و یا شرط گذاشته نشود.
- به هیچ عنوان چک را به صورت سفید امضا صادر نکنید.
نکات مهم و امنیتی نوشتن چک
- امضاهای خيلي آسان و خيلی پيچيده را فراموش کنيد، امضاهای ساده به سادگی جعل می شود و امضاهای شلوغ و پيچيده از دقت متصدی بانک در نحوه پيچ و خم های امضاء هنگام ازدياد ارباب رجوع کم می کند.
- هميشه امضاهايتان را با نام و نام خانوادگی خود همراه کنيد چرا که دست خط شما حين نوشتن نامتان، خود در بردارنده گونه ای سبک خاص است که جعل امضاء را همراه با نوشته نامتان، برای جاعلان سخت میکند.
- تاريخ چک را افقی، عمودی، به عدد و به حروف درج کنيد و همچنين جلوی تمامی قسمت های پر شده را ببنديد و در هنگام امضاء چک، طوری امضاء شود که آثار امضاء روی برگه های ديگری از دسته چک حک نشود.
