به نظر شما، کدام یک از این سه کلمه به درستی تایپ شده است؟
«میخواهم» «می خواهم» «می خواهم»
در ماشین نویسی (تایپ) متون فارسی، رعایت فاصله بین حروف، کلمات و علائم نگارشی، بسیار مهم است. برای داشتن یک متن خوانا و با ظاهری مناسب که برای خوانندگان جذاب باشد، رعایت نکات نگارشی و ویرایشی ضروری است. یکی از این نکات، رعایت تایپ نیم فاصله است. در برخی کلمات از قبیل افعال مضارع استمراری، که بین اجزای آن فاصله وجود دارد، استفاده از نیم فاصله ضروری است.
نیم فاصله در زبان انگلیسی Semi-Space نامیده می شود و مانند فاصله است، با این تفاوت که جداسازی بین حروف را بدون ایجاد فاصله بین آن ها انجام می دهد. برخی منابع آن را فاصله مجازی می دانند، دلیل انتخاب این نام به این خاطر است که بیشتر در تایپ و چاپ کامپیوتری و نرم افزاری بکار گرفته می شود.
نیم فاصله یا نیم فاصله چیست؟
نیم فاصله یا Semi Space فاصله ای کوتاه و نامحسوس است که برای جداسازی حروف و کلمات بدون ایجاد فاصله مشخصی بین آن ها استفاده می شود. نیم فاصله در ویراستاری و درست نویسی زبان فارسی بسیار کاربرد دارد و در نگارش صحیح زبان فارسی باید از آن استفاده کرد. بسیاری از افرادی که برای تولید مقاله، صفحه آرایی و طراحی کتاب و نشریات مختلف با نرم افزار ایندیزاین و ورد کار می کنند مشکل نیم فاصله دارند و معمولا یا نیم فاصله را نادیده می گیرند یا آن را به روش درستی درج نمی کنند. عدم توجه و درج درست نیم فاصله نه تنها ازنظر نگارشی در ساختار متن مشکل ایجاد می کند، بلکه باعث به هم ریختگی ظاهری متن نیز می شود و در بسیاری از موارد در جابجایی متن بین نرم افزارهای مختلف مشکلی پیش می آید.
دلایل استفاده از نیم فاصله
- خوانش بهتر متن: استفاده کردن از نیم فاصله باعث خوانایی بهتر و درک بهتر متن می شود و همچنین از ایجاد اشتباهات نگارشی در فاصله گذاری بین کلمه ها جلوگیری می کند، پس تاثیر زیادی در خوانایی متن دارد.
- نظم و زیبایی بصری متن:یکی دیگر از مواردی که استفاده از نیم فاصله را برای ما ضروری می کند، موضوع نظم و زیبایی بصری متن است. زمانی که از نیم فاصله استفاده می کنید نه تنها اصول نگارشی را رعایت می کنید بله از مشکلاتی مانند قرار گرفتم پیشوند و پسوندها با فاصله یکسان بین دو کلمه جلوگیری می کنید و پیشوند یا پسوند را به کلمه مرتبط خود نزدیک می کنید. همچنیین زمانی که از نیم فاصله استفاده نکنید ممکن است بخشی از کلمه در آخر خط بالایی و بخش از آن در اول خط پایینی قرار گیرد.
موارد استفاده از نیم فاصله چیست؟
در اینجا به مواردی که در آن رعایت و استفاده نیم فاصله لازم است، خواهیم پرداخت.
- نشانۀ جمع «ها»
- واژه هایی که از دو بخش تشکیل شده اند
- واژه های مرکب
- «ی» اضافه
- «ای» نکره
- برخی پسوندها مانند «ترین» و «شده»
- هنگام رعایت قواعد جدانویسی
کاربرد نیم فاصله
-
فعل هایی که نیاز به نیم فاصله دارند.
- ماضی استمراری (می گفت)
- ماضی نقلی (می آید)
- مضارع اخباری (گفته ام)
- نیم فاصله در اسم ها
- اسم های دوجزئی یا مرکب (نوشت افزار)
- ضمایر ملکی متصل (خانه شان)
- نشانه های جمع فارسی (آن ها)
- نیم فاصله در صفت ها
-
پسوند «تر» (گرم تر)
-
پسوند «ترین» (قشنگ ترین)
-
صفت های دوجزئی و چندجزئی (شیک پوش)
-
نیم فاصله در قیدها
-
قیدهای دوجزئی و چندجزئی(به زودی)
روش مناسب درج نیم فاصله
بهترین و اصلی ترین گزینه برای قرار دادن نیم فاصله در ایندیزاین و ورد استفاده از کلیدهای میانبر Ctrl+Shift+2 است که نه تنها در نرم افزار ورد و ایندیزاین، بلکه در اکثر نرم افزارهای کامپیوتری و اینترنت قابل استفاده است و نیم فاصله به درستی درج می شود. البته توجه داشته باشید کیبورد شما باید در حالت فارسی (Fa) باشد و در حالت انگلیسی امکان درج نیم فاصله وجود ندارد. نکته دیگری که در مورد این کلید میانبر وجود دارد این است که معمولا قرار دادن نیم فاصله به این روش در جابجایی متن بین نرم افزارهای مختلف خطا و مشکلی ایجاد نمی کند. بعنوان مثال اگر با روش های قدیمی برای قرار دادن نیم فاصله در ورد استفاده کنیم زمانی که متن را به نرم افزار منتقل کنیم نیم فاصله ها یا نمایش داده نمی شوند یا بصورت کاراکترهای نامفهوم در بین متن پدیدار می شوند.
البته در نسخه های قدیمی نرم افزارهای مانند ورد Office Word کلید میانبر Ctrl+Shift+2 کار نمی کند، لذا برای قرار دادن نیم فاصله باید از Ctrl+Space یا Ctrl+ (-) یا Alt+0157 و غیره استفاده کرد.
حل مشکل چسبیدگی نیم فاصله ها در ایندیزاین
مشکل چسبیدگی نیم فاصله ها در ایندیزاین هنگام انتقال متن از ورد به این خاطر به وجود می آید که برای درج نیم فاصله از کلید اشتباهی مثل – + Ctrl استفاده شده است. اما به چه صورتی باید این مشکل را حل کرد؟
برای حل مشکل نیم فاصله در InDesign و رفع بهم چسبیدگی کلمات، قبل از ورود متن به ایندیزاین باید نیم فاصله هایی که با – + Ctrl ایجاد شده است را به نیم فاصله درست تبدیل کرد. برای اینکار به صورت زیر عمل کنید:
- در نرم افزار Word از قسمت Editing گزینه ی Replace را انتخاب کنید. (با استفاده از کلید میانبر Ctrl+H در ورد 2016 و 2019 به این قسمت منتقل می شوید.)
- در قسمت Find What برای پیدا کردن خط تیره های اختیاری ابتدا عبارت ^ را با استفاده از Shift+6 درج کنید و سپس یک خط تیره تایپ کنید.
- در قسمت Replace with برای جایگزینی خط تیره اختیاری با نیم اسپیس ابتدا علامت ^ و سپس کلمه ی o را تایپ کنید و سپس دوباره همین دو عبارت را وارد کنید.
- در مرحله ی آخر با کلیک بر روی گزینه ی Replace All مشکلات به وجود آمده اصلاح می شود.
حالا اگر متن خود را به ایندیزاین منتقل کنید، خواهید دید که مشکل بهم چسبیدگی کلمات در ایندیزاین حل خواهد شد.
اصلاح نیم فاصله در ایندیزاین تنها با یک کلیک
اما اگر با متنی مواجه شدیم که در آن اصلا نیم فاصله رعایت نشده بود، چه کنیم؟ فرض کنید یک کتاب 300 صفحه ای را در ایندیزاین باید صفحه آرایی کنید و هیچکدام از نیم فاصله های متن در آن رعایت نشده است. حالا آیا راهی است که به جای اصلاح نیم فاصله در InDesign به صورت کلمه به کلمه، تمام نیم فاصله ها را اصلاح کنیم؟ جواب این سوال مثبت است، با استفاده از نرم افزار ویراستار متون فارسی در ورد، شما می توانید همه ی نیم فاصله های متن را در نرم افزار ورد با یک کلیک و ظرف چند ثانیه اصلاح کنید و سپس متن خود را به ایندیزاین انتقال دهید.
مشکلات ناشی از تایپ نکردن کاراکتر نیم فاصله
در صورت تایپ نکردن این کاراکتر و استفاده از کاراکتر فاصله یا Space به جای آن:
- خلاف دستورالعمل های تهیه مقالات و پایان نامه های دانشگاهی و متون رسمی است.
- ظاهر متن از نگاه خواننده نامرتب جلوه می کند.
- ممکن است خواننده دچار اشتباه در خواندن شود.
- اگر کلمه در انتهای خط قرار بگیرد، احتمال این که نیمی از آن در یک خط و نیمی از آن در خط دیگر قرار بگیرد وجود دارد.
امیدواریم از نوشتار بهره کافی را ببرید.