سنتور، یکی از سازهای زهی مضرابی موسیقی ایرانی است و به وسیله دو مضراب چوبی نواخته می شود. ظاهر سنتور به شکل یک ذوزنقه متساوی الساقین است. نمونه مشابه این ساز ایرانی در آمریکا و شرق هند مورد استفاده قرار می گیرد. منشأ سنتور ، مربوط به سازهایی با قدمت طولانی می شود که به پارسیان باستان در خاورمیانه، هند و شاید چین باستان باز گردد. طراحی معاصر سنتور ، به احتمال زیاد کمتر از دو قرن قدمت دارد. این نوع سنتور بیشتر در خاورمیانه رواج دارد، اما در عراق، ترکیه، سوریه، مصر، پاکستان، هند، تاجیکستان، چین، ویتنام،کره، اوکراین و دیگر کشورهای آسیای میانه نیز نواخته می شود. انواع مختلفی از طراحی سنتور ، بسته به منطقه مبدا، قطعات موسیقی تولید شده و ایده های سازنده ساز و نوازندگان وجود دارد.
قسمت های یک ساز سنتور
- جعبه ی رزونانس: این جعبه مشتمل بر صفحه، کفه و کلاف است که به هم متصل هستند، درون آن ۳ تا ۷ چوب (پل) به قطر تقریبی یک سانتی متر وجود دارد که بر اساس تخصص و تجربه سازنده ی ساز در جاهای خاصی قرار می گیرد، این امر به یک نواخت بودن، تناسب و حجم صدا کمک شایانی می کند.
- جنس جعبه: جنس چوب سنتور می تواند ار درخت راش، آزاد، رز وود، فوفل و … باشد، ولی بهترین نوع چوب گردوست. البته کیفیت چوب گردو براساس فاکتورهایی مانند: عمر و منطقه ی رویش درخت، قطر تنه، مدت زمان و شیوه خشک شدن چوب، تعیین و ارزش گذاری می شود. سازندگان بر این باورند که چوب مناطق سردسیر مانند کردستان، الموت و … کیفیت بهتری دارند، چوب گردوی تیره رنگ که مدت زیادی از خشک شدن آن می گذرد، سنتور را خوش صدا می کند.
- گل روی جعبه: در روی صفحه ی ساز دو سوراخ مانند گل تعبیه شده که موسوم به گل سنتور هستند، این دو گل علاوه بر زیبایی، به ایجاد رزونانس در داخل جعبه کمک می کنند.
- ضخامت صفحه و کف: بیشتر اهل فن براین باورند که فقط چیدمان پل، عامل تنظیم صدای سنتور نیست، بلکه ضخامت صفحه و کف، نقش بی بدیلی در کیفیت صدای ساز دارند. ضخامت صفحه مهم تر است، براساس جنس و میزان خشک شدن چوب، ضخامت کف بین ۷ تا ۹ میلی متر است و صفحه بین ۵/۵ تا ۷/۵ میلی متر تنظیم می شود.
- شیطانک: بر روی دو ساق ذوزنقه ی ساز، یک برجستگی نمایان است که روی آن، دو میله ی استیل با قطر حدود ۲ میلی متر که بعدا سیم های ساز روی آنها تعبیه می شوند، قرار دارند که به شیطانک معروفند. ارتفاع شیطانک که به وسیله آن میزان فشار روی خرک تغییر می کند، فوق العاده اهمیت دارد، این فرایند در نهایت روی صدای ساز، اثرگذار است.
- گوشی و سیم گیر: در سمت راست ساز و روی کلاف آن، گوشی ها قرار دارند که سیم های ساز از طریق همین گوشی ها تنظیم و کوک می شوند.شیوه ی سوراخ کاری گوشی که به کوک خوب و دقیق ساز منتهی می شود، نکته ی مهم و قابل توجهی است. سیم گیر در طرف چپ سنتور واقع است که شیوه گره زدن سیم به منظور نگه داشتن آن، تنها نکته ی مهم آن به شمار می رود.
- جنس سیم: ساز سنتور، دارای دو نوع سیم است، سفید و زرد یا قرمز، جنس سیم سفید از فولاد است و ترکیبی از آلیاژ کروم، مس و فولاد جنس سیم زرد را تشکیل می دهد. این سیم ها که غالبا وارداتی هستند، کیفیت و جنس شان بر روی صدای ساز اثرگذار است.
نکات مهم راهنمای خرید سنتور
یکی از متداول ترین دغدغه های هنرجویان مبتدی این است که سنتور خوب چه سنتوری است. توجه داشته باشید که انتخاب سنتور با کیفیت، اهمیت بسیار زیادی در ایجاد و حفظ علاقه در شما دارد. به همین دلیل پیشنهاد می کنیم هنگام خرید سنتور مبتدی، علاوه بر قیمت ساز به موارد زیر نیز توجه داشته باشید:
-
یکی از مهم ترین مسائل در راهنمای خرید سنتور این نکته است که به عمر چوب گردوی به کار رفته در ساز توجه کنید. چوب هر چه کهنه تر و خشک تر باشد به این معناست که کیفیت بالاتری دارد.
-
توجه داشته باشید که چگونگی گره زدن سیم به سیم گیر بسیار با اهمیت است. این امر در نگاه داشتن کوک سیم ها و کیفیت صدا مؤثر است.
-
همانطور که می دانید، سنتور سازی است که روی پایه یا زمین قرار می گیرد و وزن آن به هنگام نواختن برای شما مشکلی ایجاد نمی کند. فقط اگر قرار است از پایه یا میز برای قرار دادن سنتور روی آن استفاده کنید، از استحکام و سلامت آن مطمئن شوید.
-
برای تمام سازهایی که در ساخت آن ها از چوب استفاده شده است، شرایط خاصی برای نگهداری در آب و هوای متفاوت در نظر گرفته شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد حتماً با فروشنده مشورت کنید.
-
در راهنمای خرید ساز سنتور حرفه ای باید سنتوری تهیه کنید که جنس سیم هایش مرغوب باشد. سیم ها حتماً باید دارای چگالی یکسان باشند در غیر این صورت صدای تولید شده با اشکال مواجه می شود.
-
دقت داشته باشید که صدای ساز باید بم کریستالی، زنگ دار، کم حجم و یکدست باشد.
-
سنتور در نت های متفاوت می کوک، فا کوک و… تا سی کوک، کوک می شود که به ترتیب از صدای بم به زیر می رسد. (رایج ترین نوع کوک، سل کوک است). برای کوک سنتور، از چکش کوک استفاده می شود که معمولاً از جنس پلاستیک، چوب و فلز ساخته می شود.
-
در راهنمای خرید سنتور باید به برخی نکات ظریف نیز توجه کنید؛ صاف و مسطح بودن صفحه رویی ساز، اضلاع کلاف و بخش های دیگر بدنه سنتور باید دقیق باشد. وجود یک انحنای جزئی به سمت بیرون و در مرکز صفحه زیری اهمیت بسیاری دارد.
-
برای خرید بهترین سنتور ایرانی دقت کنید که چوب گردوی تیره، با راه راست یا فردار عمدتاً از کیفیت بهتری برخوردار است. دقت کنید که برخی چوب ها روشن هستند اما با استفاده از مواد خاصی تیره تر شده اند. به همین دلیل باید با توجه زیادی ساز را بررسی کنید.
-
از خریدن سازهایی که در طراحی آن ها از معرق و منبت و… استفاده شده است، خودداری کنید. این نوع تزئینات بر کیفیت ساز تأثیر منفی می گذارند.
-
سازی را خریداری کنید که چند بار کوک شده است و از فروشنده یا سازنده درخواست کنید که ساز را دوباره کوک کند، آن را بنوازید و اطمینان حاصل کنید که ساز می تواند کوک را نگاه دارد.
-
از انتخاب سازهایی با صدای پرحجم پرهیز کنید، به ویژه اگر قرار است ساز ارزان قیمتی را تهیه کنید؛ زیرا برای پرحجم تر کردن صدای ساز تغییراتی در ضخامت جعبه، کف و… داده شده است که در طولانی مدت هم صدا کیفیت خود را از دست می دهد و هم به طور کلی خود ساز کارایی لازم را نخواهد داشت.
-
هنگام خرید سنتور کیف مخصوص نگهداری از آن را تهیه کنید تا در زمان جابه جایی و حمل، ساز دچار آسیب و ضربه نشود.
-
کیفیت ساخت و پرداخت چوب، رنگ و طراحی آن از معیارهای مهم در راهنمای خرید سنتور برای مبتدی است.
-
در صورتی که نوازنده مبتدی هستید و به تازگی قصد یادگیری سنتور و تهیه بهترین سنتور برای مبتدی را دارید، حتماً با استاد و یا یک فرد حرفه ای برای خرید مراجعه کنید. البته اعتماد بر درستی کار سازنده شرط اول است اما برای اطمینان، بهتر است ساز توسط یک فرد ماهر نیز بررسی و نواخته شود.
-
وقتی می خواهید ساز سنتور بخرید، این مَثل قدیمی را به خاطر داشته باشید که هیچ ارزانی بی علت نیست. از آنجایی که ساز سنتور در مقایسه با بسیاری از سازهای کلاسیک و مدرن بازار چندان گران نیست، پس بهتر است اول به کیفیت و دوم به قیمت ساز سنتور مبتدی توجه کنید. توجه داشته باشید که با خرید سنتور گران تر از سازندگان مورد اعتماد،در واقع عمر و کیفیت هنر خود را گارانتی می کنید.
-
پیشنهاد ما خرید حضوری ساز و نواختن و بررسی چندین ساز مختلف است اما در صورتی که به هر دلیلی تمایل به خرید حضوری ندارید، حتماً از اعتبار سایت یا فروشگاه اینترنتی مورد نظر اطمینان حاصل کرده و از شرایط خدمات پس از فروش، تعویض، برگشت کالا و یا گارانتی آن مطلع شوید.
نکاتی که هنگام خرید کارت صدا باید در نظر بگیریم
