ساعدنیوز
ساعدنیوز

نخستین انتخابات در ایران که زنان حق رای نداشتند!

  شنبه، 09 تیر 1403 ID  کد خبر 394707
نخستین انتخابات در ایران که زنان حق رای نداشتند!
ساعد نیوز: تاریخ برگزاری نخستین انتخابات در ایران به دوران مشروطیت و سال 1285 شمسی برمی‌گردد. در آن زمان نظامنامه‌ای برای انتخابات مجلس شورای ملی تدوین شد که ترجمه‌ای از متون فرانسه، بلژیک و بلغارستان و... بود، اما این نظامنامه ایراداتی داشت.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ساعد نیوز به نقل از همشهری، شهره کیانوش راد: اولین نظامنامه‌ای که برای انتخابات مجلس شورای ملی تدوین شده بود ایراداتی داشت که بعدها اصلاح و به صورت متمم به قانون اساسی اضافه شد. تاریخ برگزاری نخستین انتخابات در ایران به دوران مشروطیت و سال 1285 شمسی برمی‌گردد. هر چند نخستین مجلس شورای ملی سرانجام خوبی نداشت و یکسال بعد از تشکیل تعطیل شد، اما با برگزاری انتخابات مجلس، اولین گام برای دمکراسی در ایران برداشته شد. در گفت وگو با «داریوش شهبازی» تهران‌پژوه به شرایطی که در 118 سال پیش برای نمایندگان مجلس و رای‌دهندگان تعیین شده بود پرداخته‌ایم.

روزی که مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت و تشکیل مجلس را در 14 مرداد 1285 شمسی امضا کرد، تدوین نظامنامه انتخابات یک امر ضروری بود. داریوش شهبازی، تهران پژوه درباره اولین نظامنامه مجلس شورای ملی می‌گوید: «مشیرالدوله صدراعظم مسئول شد تا گروهی را برای تدوین نظامنامه انتخابات تشکیل دهد. براین اساس سران مشروطه در محل مدرسه نظام گرد هم جمع می‌شوند و مباحثی را آغاز می‌کنند. مشیرالدوله از طرف دولت و ملک المتکلمین از طرف توده مردم به دفاع از حقوق مردم و مشروطه صحبت می‌کنند. این جلسه البته چند روز ادامه داشت، در مدرسه نظام و روز 26 مرداد سال 1285 تشکیل ‌شد. 13 روز بعد نظامنامه انتخابات تدوین و در روز 16 شهریور نظامنامه در 32 ماده به امضای شاه ‌رسید. کمتر از یکماه در 14 مهر 1285 مجلس شورای ملی بعد از رای‌گیری و برگزاری انتخابات، در ایران بازگشایی شد.»

شادی مردم تهران از برگزاری انتخابات

تدوین نظامنامه برای مشروطه طلبان نشان داد که تلاش آنان و همراهی مردم برای اجرای دموکراسی با موفقیت همراه شده بود. داریوش شهبازی با مراجعه به اسناد تاریخی به جا مانده از آن روزها می‌گوید: «تدوین نظامنامه در دوره استبداد قاجار، شادی‌آور و مایه خرسندی مردم شد. ناظم الاسلام کرمانی از مشروطه خواهان آن دوره می‌گوید : «شب گذشته یعنی شبی که این نظامنامه تصویب شد، مردم خیابان‌های تهران را چراغانی کرده و بسیار شادی می‌کنند.» این اتفاق بسیار مایه خرسندی مردم و مشروطه خواهان شده بود و البته روحانیون تجدد خواه و مشروطه خواهان کمک بزرگی به این جنبش کردند. جنبش مشروطه بزرگترین زلزله در اندیشه سیاسی ایرانیان حساب می‌شود و بزرگترین دستاورد مشروطه خواهان، تشکیل پارلمان و نهاد قانونگذاری است. جامعه آن روز با قانون مشروطه و با اندیشه‌های نو مطرح شده، آشنا نبود، اما مفهوم قانونگذاری رفته رفته و لنگان لنگان موجودیت خود را تثبیت می‌کرد.»

اولین نظامنامه اساسی ایران

نظامنامه یا اولین قانون اساسی ایران چگونه تدوین شد؟ شهبازی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «نظامنامه اساسی، ترجمه ای از متونی از فرانسه و بلژیک و بلغارستان و... بود و بعدها اصلاحاتی در آن انجام شد. در قانون اساسی مشروطه اشاره‌ای به مذهب رسمی نشده بود، اما در متمم قانون اساسی این موارد اضافه شد. با تصویب نظامنامه، پادشاه حق الهی حکومت بر مردم را نداشت و مردم بالاترین نهاد حکومت را تشکیل می‌دادند. شاه پیش از این مردم را مانند بردگان می‌پنداشت و می‌توانست در مورد آنها و امورشخصی آنها تصرف مالکانه داشته باشد. این نگاه ملوکانه در دوره مشروطه شکسته شد و به مردم حق انتخاب داده شده بود. ابتدا مجلس را دارالظفر یا عدل مظفر می‌گفتند. دلیلش این بود که مظفرالدین شاه نهاد قانونگذاری را پذیرفته بود و مردم به احترام او و جلب رضایتش این نام را انتخاب کردند. نخستین رییس مجلس، «مرتضی قلی خان هدایت» پسر مخبرالدوله بود و نخستین جلسه عمومی مجلس در 14 مهر 1285 تشکیل شد.»

ایران پیشرو در برگزاری انتخابات

با تصویب نظامنامه اساسی، ایران وارد مرحله جدیدی می‌شد هر چند هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله بود. شهبازی می‌گوید: «باید به این نکته توجه کرد که ایران از بسیاری کشورهای همسایه پیشروتر بود. تشکیل مجلس در پاکستان 50 سال بعد اتفاق افتاد و 41 سال بعد از مجلس ایران، ژاپن صاحب مجلس شد. ترکیه 14 سال بعد از ایران و هندوستان 13 سال بعد صاحب مجلس شدند. مجلس ایران از 3 گروه تشکیل می‌شد. گروه اول مستبدین بودند که شامل شاهزادگان قاجار، زمین داران و اعیان و اشراف بودند. این گروه تعدادشان کم بود و در مذاکرات مجلس هم بندرت مشارکت می‌کردند. گروه دوم آزادیخواهان بودند که شامل طیف روشنفکر بودند. حسن تقی‌زاده و یحیی میرزای اسکندری از رهبران این گروه بودند. گروه سوم اعتدالیون شامل بازاریان و تجار بودند. رهبری این گروه را افرادی مانند محمد علی شال فروش و امین الضرب برعهده داشتند. این گروه مورد حمایت آیت الله سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی قرار داشتند.»

چه افرادی حق رای داشتند؟

نخستین انتخابات درحالی برگزار شد که همه افراد از حق رای برخوردار نبودند. کارگران، زنان، شاگردان اصناف، دهقانان و روستاییان نمی توانستند رای بدهند. انتخابات در تهران تک مرحله ای برگزار می شد و در ایالات دیگر دو مرحله‌ای و طبقاتی بود. 6 گروه و طبقه در این نظامنامه حق رای داشتند. بر اساس قانون انتخابات 1285، طبقه شاهزادگان و قاجاریان، علماء و طلاب، اشراف و اعیان، تجار دارای محل کسب، زمینداران بزرگ (دارای ملکی به قیمت و ارزش یک هزار تومان به بالا) و صنعتگران و مغازه داران و کسبه دارای کرسی انتخاباتی بودند. صاحبان مشاغل کوچک و کم ارزشی مانند باربران و شترداران کرسی نداشتند. تهران 60 نماینده داشت در مقابل تمام ایران که می توانستند 96 نفر را به مجلس بفرستند. بر اساس قانون انتخابات مجلس شورای ملی در سال 1285، نمایندگان مجلس باید سواد خواندن و نوشتن داشته باشند، حتما بتوانند به زبان فارسی حرف بزنند، سابقه کیفری نداشته باشند، مسلمان باشند و به شاه و مردم وفادار باشند.همچنین، بر اساس قانون، قرار بود هر دو سال یکبار انتخابات مجلس برگزار شود. هر نماینده باید در طول این دو سال به عنوان نماینده فعالیت کرده و مصونیت قضایی داشته باشد.

کارنامه نخستین مجلس شورای ملی

متمم قانون اساسی، قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی، قانون بلدیه، قانون مطبوعات از مصوبات مجلس اول بود. مجلس اول از 14 مهر ماه 1285 تا به توپ بسته شدن مجلس در دوره محمد علی شاه ادامه یافت و سرانجام با دستور محمد علی شاه و توسط لیاخوف در تاریخ 2 تیر 1287 به توپ بسته شد و بعد از یکسال تعطیلی، شاه تسلیم مشروطه خواهان و مردم شد. در مجلس دوم تعداد نمایندگان تهران از60 نفر به 15 نفر کاهش یافت. ایالات صاحب 101 کرسی شدند و 4 کرسی هم به اقلیت های مذهبی اختصاص داده شد.

دیدگاه ها

  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
رهبر معظم انقلاب: از وقتی که رهبر شده‌ام آجیل نخوردم؛ چون رهبر باید مثل فقرا زندگی کند! (499 نظر) 10 اقدامِ منجر به گرانی در 100 روز (254 نظر) 10 ایده تبلیغات مؤثر برای کسب‌وکارهای کوچک (246 نظر) (تصاویر) سفر به عصر قاجار؛ منظره‌های «کلاردشت»، 158 سال قبل (244 نظر) داریوش ارجمند: زنی که وزنه برداری می کند نه رَحِم دارد و نه تخمدان ریش درآورده نه می‌تواند شوهر کند و نه می‌تواند بچه داشته باشد! (243 نظر) مهران مدیری: من رفتم مسافرت و بهترین هتل اون شهر رو پیدا کردم ولی من رو نشناخت و گفت اتاقامون پُره، من هنوزم که هنوزه فکر میکنم دارم خواب میبینم+ویدیو (191 نظر) آخرین جشن تولد ساده و خلوت بهاره سرگل زایی، یکی از استعدادهای برتر کشورمان/ روحت شاد بانوی کرمانی+عکس (99 نظر) مهراب قاسم خانی: معرفی میکنم عضو جدید خانواده/ چه پشمالو و گوگولی هم هست+عکس (77 نظر) شهرام قائدی: دنیا دیگه نمیزاد مادرهای مارو، مادر من هیچوقت کرم به دستش نزد، نفهمید مو رنگ کردن چیه لباس خونه با مهمونی چه فرقی داره...+ویدیو (65 نظر) بهاره رهنما: من کاهل نماز بودم که بعد از شرط گذاشتن همسر دومم درباره نماز خواندن الان نمازم را میخوانم و دیگه کاهل نماز نیستم (61 نظر) رونالدو: برای اولین بار جورجینا را برای شام دعوت کردم متعجب بود چون باورش نمی شد که به جای اتوبوس با بوگاتی به خانه برمی گردد+فیلم (46 نظر) مازیار لرستانی: ای کاش به جای روز زن و روز مرد، روز شرف و انسانیت داشتیم+عکس (41 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با طراحی سینما در توالت خانه اش حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (41 نظر) پریناز ایزدیار؛ هرچقدر هم شلوغ باشم بازم وقت دارم که به ازدواج فکر کنم، شرایط خانواده‌مون این مدلی نیست که ازدواج حتما باید سنتی باشه یا نباشه، ولی خودم دوست دارم همسرم رو انتخاب کنم (39 نظر) مهران مدیری: شایعه نیست؛ هواپیمای شخصی دارم سوئیچ رو هم دادم به بچه‌های پشت صحنه! / برشی از برنامه تلویزیونی جذاب «دورهمی» با اجرای بی‌نظیر مهران مدیری (39 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
یک فیلم ایرانی نداریم که مردها در آن نرقصند!
بشار اسد و نبیه بری به پیام رهبر انقلاب چه جوابی دادند؟
واکنش ایران به قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام چیست؟
تصویب قطعنامه ضدایرانی کشورهای غربی در آژانس اتمی
ابلاغیۀ رئیس جمهور مبنی بر اصلاح مصوبۀ ماده واحدۀ تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی
ویدیو | فلسفۀ زندگی از نگاه حسین پناهی: عشق یک جفت النگو، عدالت نیم کیلو سیب‌زمینی!
معنا و مفهوم ضرب المثل «هر چی سنگه، مال پای لنگه» در ادبیات فارسی / ضرب المثل در حقیقت یک باور هست، و هر باور یک ماتریکس!
اجاره خانواده برای ازدواج مجدد پنهانی / مواظب باشید سرتان کلاه نرود!
ویدیو/ شعر مفهومی و فی‌البداهۀ مهران مدیری برای سربازان/ تمجید و تحسین سروش صحت و نادر سلیمانی
بهترین سن یادگیری زبان انگلیسی در کودکان چه سنی است؟ / این یک هشدار است؛ قبل از 18 سالگی یک زبان جدید بیاموزید!
شوخی با تاریخ/ وقتی «خشایارشا» اینستاگرامی می‌شود؛ شاهنشاه هخامنشی در جستجوی فالوور + عکس
ویدیو| دکلمه‌ای که به عمق روح می‌نشیند؛ دکلمه شعر زیبا و حزن‌انگیز "خوار گشتم" از استاد شهریار / من از بازار دنیا زار گشتم ...
قبل از دیر شدن، این 5 ارز دیجیتال را به سبد سرمایه‌گذاری خود اضافه کنید
ویدئو| معماری شگفت‌انگیز هخامنشی‌ها؛ شیرهای خشمگین یا خندان؟ راز چهره‌های دوگانه مجسمه‌های سنگی تخت‌جمشید
قلعه قجرها چگونه روسپی‌خانه شد؟/ پایان سبز یک داستان سیاه و غم‌انگیز
منتخب روز   
هدیه‌ دست‌ساز مادران سرزمین آفتاب، سیستان و بلوچستان به مسعود پزشکیان+ویدیو استفاده از ویروس کووید 19 برای مبارزه با سرطان! تب دنگی خطرناک شد؛ شیوع در جنوب شرقی ایران! سردار آزمون: وقتی دو تا گل میزنیم فکر میکنیم بازی رو بردیم و این ایراد بزرگ ماست/ناراحتی سردار آزمون بعد از بازی با قرقیزستان جزئیات پرونده آزار و اذیت دختر 16 ساله مشهدی از طرف 2 برادر ناتنی و پناه بردن او به کلانتری / از چند سال قبل که 2 برادر ناتنی ام به مصرف شیشه اعتیاد پیدا کردند مدام مرا کتک می زدند... مرگ پسر جوان بعد از خوردن الکل ضدعفونی اولین تمرین تیم ملی در استادیوم شهر بیشکک/ماشالله به این انرژی گروگانگیری افغان‌ها در تهران توسط 3 پاکستانی اخاذ اندروید 15 برای شیائومی و سامسونگ کی میاد؟ /لیست کامل تبلت‌هایی که اندروید15 سامسونگ را دریافت می‌کنند سلیقه‌ی خاص همسر پوریا پورسرخ برای سوپرایز تولد شوهر خوش‌تیپش با دیزاین شیک و کیک روکش طلا/ چه تیپ خفنی زده شادوماد! تصاویری از اولین تمرین ستاره های همیشه درخشان تیم ملی ایران، از طارمی گرفته تا بیرانوند و... در بیشکک قبل از بازی با قرقیزستان/به امید پیروزی✌ قتل خانمی جوان به دست یک مرد 43 ساله در تبریز/ پول و جواهرات انگیزه متهم از قتل بود