نخستین انتخابات در ایران که زنان حق رای نداشتند!

  شنبه، 09 تیر 1403 ID  کد خبر 394707
نخستین انتخابات در ایران که زنان حق رای نداشتند!
ساعد نیوز: تاریخ برگزاری نخستین انتخابات در ایران به دوران مشروطیت و سال 1285 شمسی برمی‌گردد. در آن زمان نظامنامه‌ای برای انتخابات مجلس شورای ملی تدوین شد که ترجمه‌ای از متون فرانسه، بلژیک و بلغارستان و... بود، اما این نظامنامه ایراداتی داشت.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ساعد نیوز به نقل از همشهری، شهره کیانوش راد: اولین نظامنامه‌ای که برای انتخابات مجلس شورای ملی تدوین شده بود ایراداتی داشت که بعدها اصلاح و به صورت متمم به قانون اساسی اضافه شد. تاریخ برگزاری نخستین انتخابات در ایران به دوران مشروطیت و سال 1285 شمسی برمی‌گردد. هر چند نخستین مجلس شورای ملی سرانجام خوبی نداشت و یکسال بعد از تشکیل تعطیل شد، اما با برگزاری انتخابات مجلس، اولین گام برای دمکراسی در ایران برداشته شد. در گفت وگو با «داریوش شهبازی» تهران‌پژوه به شرایطی که در 118 سال پیش برای نمایندگان مجلس و رای‌دهندگان تعیین شده بود پرداخته‌ایم.

روزی که مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت و تشکیل مجلس را در 14 مرداد 1285 شمسی امضا کرد، تدوین نظامنامه انتخابات یک امر ضروری بود. داریوش شهبازی، تهران پژوه درباره اولین نظامنامه مجلس شورای ملی می‌گوید: «مشیرالدوله صدراعظم مسئول شد تا گروهی را برای تدوین نظامنامه انتخابات تشکیل دهد. براین اساس سران مشروطه در محل مدرسه نظام گرد هم جمع می‌شوند و مباحثی را آغاز می‌کنند. مشیرالدوله از طرف دولت و ملک المتکلمین از طرف توده مردم به دفاع از حقوق مردم و مشروطه صحبت می‌کنند. این جلسه البته چند روز ادامه داشت، در مدرسه نظام و روز 26 مرداد سال 1285 تشکیل ‌شد. 13 روز بعد نظامنامه انتخابات تدوین و در روز 16 شهریور نظامنامه در 32 ماده به امضای شاه ‌رسید. کمتر از یکماه در 14 مهر 1285 مجلس شورای ملی بعد از رای‌گیری و برگزاری انتخابات، در ایران بازگشایی شد.»

شادی مردم تهران از برگزاری انتخابات

تدوین نظامنامه برای مشروطه طلبان نشان داد که تلاش آنان و همراهی مردم برای اجرای دموکراسی با موفقیت همراه شده بود. داریوش شهبازی با مراجعه به اسناد تاریخی به جا مانده از آن روزها می‌گوید: «تدوین نظامنامه در دوره استبداد قاجار، شادی‌آور و مایه خرسندی مردم شد. ناظم الاسلام کرمانی از مشروطه خواهان آن دوره می‌گوید : «شب گذشته یعنی شبی که این نظامنامه تصویب شد، مردم خیابان‌های تهران را چراغانی کرده و بسیار شادی می‌کنند.» این اتفاق بسیار مایه خرسندی مردم و مشروطه خواهان شده بود و البته روحانیون تجدد خواه و مشروطه خواهان کمک بزرگی به این جنبش کردند. جنبش مشروطه بزرگترین زلزله در اندیشه سیاسی ایرانیان حساب می‌شود و بزرگترین دستاورد مشروطه خواهان، تشکیل پارلمان و نهاد قانونگذاری است. جامعه آن روز با قانون مشروطه و با اندیشه‌های نو مطرح شده، آشنا نبود، اما مفهوم قانونگذاری رفته رفته و لنگان لنگان موجودیت خود را تثبیت می‌کرد.»

اولین نظامنامه اساسی ایران

نظامنامه یا اولین قانون اساسی ایران چگونه تدوین شد؟ شهبازی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «نظامنامه اساسی، ترجمه ای از متونی از فرانسه و بلژیک و بلغارستان و... بود و بعدها اصلاحاتی در آن انجام شد. در قانون اساسی مشروطه اشاره‌ای به مذهب رسمی نشده بود، اما در متمم قانون اساسی این موارد اضافه شد. با تصویب نظامنامه، پادشاه حق الهی حکومت بر مردم را نداشت و مردم بالاترین نهاد حکومت را تشکیل می‌دادند. شاه پیش از این مردم را مانند بردگان می‌پنداشت و می‌توانست در مورد آنها و امورشخصی آنها تصرف مالکانه داشته باشد. این نگاه ملوکانه در دوره مشروطه شکسته شد و به مردم حق انتخاب داده شده بود. ابتدا مجلس را دارالظفر یا عدل مظفر می‌گفتند. دلیلش این بود که مظفرالدین شاه نهاد قانونگذاری را پذیرفته بود و مردم به احترام او و جلب رضایتش این نام را انتخاب کردند. نخستین رییس مجلس، «مرتضی قلی خان هدایت» پسر مخبرالدوله بود و نخستین جلسه عمومی مجلس در 14 مهر 1285 تشکیل شد.»

ایران پیشرو در برگزاری انتخابات

با تصویب نظامنامه اساسی، ایران وارد مرحله جدیدی می‌شد هر چند هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله بود. شهبازی می‌گوید: «باید به این نکته توجه کرد که ایران از بسیاری کشورهای همسایه پیشروتر بود. تشکیل مجلس در پاکستان 50 سال بعد اتفاق افتاد و 41 سال بعد از مجلس ایران، ژاپن صاحب مجلس شد. ترکیه 14 سال بعد از ایران و هندوستان 13 سال بعد صاحب مجلس شدند. مجلس ایران از 3 گروه تشکیل می‌شد. گروه اول مستبدین بودند که شامل شاهزادگان قاجار، زمین داران و اعیان و اشراف بودند. این گروه تعدادشان کم بود و در مذاکرات مجلس هم بندرت مشارکت می‌کردند. گروه دوم آزادیخواهان بودند که شامل طیف روشنفکر بودند. حسن تقی‌زاده و یحیی میرزای اسکندری از رهبران این گروه بودند. گروه سوم اعتدالیون شامل بازاریان و تجار بودند. رهبری این گروه را افرادی مانند محمد علی شال فروش و امین الضرب برعهده داشتند. این گروه مورد حمایت آیت الله سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی قرار داشتند.»

چه افرادی حق رای داشتند؟

نخستین انتخابات درحالی برگزار شد که همه افراد از حق رای برخوردار نبودند. کارگران، زنان، شاگردان اصناف، دهقانان و روستاییان نمی توانستند رای بدهند. انتخابات در تهران تک مرحله ای برگزار می شد و در ایالات دیگر دو مرحله‌ای و طبقاتی بود. 6 گروه و طبقه در این نظامنامه حق رای داشتند. بر اساس قانون انتخابات 1285، طبقه شاهزادگان و قاجاریان، علماء و طلاب، اشراف و اعیان، تجار دارای محل کسب، زمینداران بزرگ (دارای ملکی به قیمت و ارزش یک هزار تومان به بالا) و صنعتگران و مغازه داران و کسبه دارای کرسی انتخاباتی بودند. صاحبان مشاغل کوچک و کم ارزشی مانند باربران و شترداران کرسی نداشتند. تهران 60 نماینده داشت در مقابل تمام ایران که می توانستند 96 نفر را به مجلس بفرستند. بر اساس قانون انتخابات مجلس شورای ملی در سال 1285، نمایندگان مجلس باید سواد خواندن و نوشتن داشته باشند، حتما بتوانند به زبان فارسی حرف بزنند، سابقه کیفری نداشته باشند، مسلمان باشند و به شاه و مردم وفادار باشند.همچنین، بر اساس قانون، قرار بود هر دو سال یکبار انتخابات مجلس برگزار شود. هر نماینده باید در طول این دو سال به عنوان نماینده فعالیت کرده و مصونیت قضایی داشته باشد.

کارنامه نخستین مجلس شورای ملی

متمم قانون اساسی، قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی، قانون بلدیه، قانون مطبوعات از مصوبات مجلس اول بود. مجلس اول از 14 مهر ماه 1285 تا به توپ بسته شدن مجلس در دوره محمد علی شاه ادامه یافت و سرانجام با دستور محمد علی شاه و توسط لیاخوف در تاریخ 2 تیر 1287 به توپ بسته شد و بعد از یکسال تعطیلی، شاه تسلیم مشروطه خواهان و مردم شد. در مجلس دوم تعداد نمایندگان تهران از60 نفر به 15 نفر کاهش یافت. ایالات صاحب 101 کرسی شدند و 4 کرسی هم به اقلیت های مذهبی اختصاص داده شد.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
توئیت داریوش ارجمند خطاب به رهبر معظم انقلاب با دیالوگی از نقش مالک اشتر: ای کاش قادر بودم، علی را به روزگاری ببرم که مردمش قدر همچون او را می دانستند+عکس (306 نظر) ساغر عزیزی بازیگر نقش فرح پهلوی: فحش‌هایی در اینستاگرام به من می‌دهند که برای آنها خیلی گریه کردم من فرح دیبا نیستم با سیاست هم کاری ندارم (284 نظر) رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسی روستایی (275 نظر) امیر نوری و حاشیه‌های پستش راجع به مهاجرتش به اسرائیل: من از رژیم‌صهیونیستی پیشنهاد دریافت کردم اطلاعات زیادی دارم؛ ما رفتیم بای بای+عکس (217 نظر) دانش‌آموزی که رهبر شد؛ نگاهی به چهره مهربان رهبر معظم انقلاب در کلاس ششم ابتدایی+عکس (128 نظر) نگاهی به میز صبحانه مفصل و رنگارنگ خانه رضا گلزار با هنر چیدمان آیسان خانوم / تزئین زیبای بشقاب با انار وحشی و آووکادو+عکس (120 نظر) نصرالله رادش: سیگار می‌کشم تا زشتی‌هایم دیده شود! دوست دارم همه بدانند علاوه بر قیافه ام من این زشتی ها را دارم! +فیلم (89 نظر) محمدرضا گلزار: می‌دانم خواننده خوبی نیستم؛ به فرض که صدایم خوب نیست چرا اینقدر دغدغه فکریتان شده است؟! (78 نظر) آخرین جشن تولد ساده آیت الله هاشمی رفسنجانی با حضور همسرشان در طبقه دوم خانه/ مبلمان راحتی بدون زرق و برق، کیک شکلاتی و زیر میزی هنری زیبا+عکس (68 نظر) خلاقیت خنده دار عروس دست پا چُلفتی برای تزئین سالاد حماسه آفرید/ هنر نزد ایرانیان است و بس🤣+عکس (54 نظر) جشن تولد مجلل الهام حمیدی توسط همسرش +عکس/تزئین زیبای کیک با مروارید طلایی رنگ 👌 (46 نظر) نفیسه روشن: 4 سال هست از هم جدا شدیم از طرف همه کسانی که در موردت بد حرف زدن ازت عذر میخوام تو با شعورترین مرد دنیا بودی، جز تو مردی ندیدم خوشبختیت آرزومه (44 نظر) خلاقیت هوشمندانه مادر باهوش برای زودتر خشک شدن فرش خیس حماسه آفرید/ وقتی عزرائیل خیلی هواتو داره+عکس🤣 (44 نظر) امین زندگانی؛ شب خواستگاری از الیکا هیچکس منتظرم نبود، 4 روز بود قهر بودیم، بدون گل و شیرینی و بدون اطلاع رفتم خواستگاری (42 نظر) الهام حمیدی: 2 تا بچه‌هام چون پشت سر هم به دنیا اومدن، کم‌کار شدم؛ همسرم مشوق منه و خیلی دوست داره من کار کنم+ویدیو (41 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
15 بیماری که فقط با کمبود این ویتامین ها به سراغتان می آید
فال قهوه با نشان روز چهارشنبه 16 آبان ماه 1403
فال ابجد روزانه چهارشنبه 16 آبان 1403
8 خوراکی چاق کننده مفید، خوشمزه و کم هزینه / برنامه رژیم چاقی رایگان خانگی؛ صبح‌ها ناشتا 10 عدد بادام‌زمینی یا درختی میل کنید
توقیف پراید با راننده 11ساله در اصفهان
ماجرای تذکر جدی رهبر معظم انقلاب به عکاسان خبری در کرمانشاه/ با کفش وارد نشوید+عکس
12 خاصیت کم نظیر کاکائو برای سلامتی و بدن / کاکائو بخور تا آرامش بیشتری داشته باشی
رنگ آبی رو با چی ست کنم؟ 8 ترکیب رنگ شیک با آبی / چه رنگی به لباس آبی میاد؟ ست کردن لباس آبی با سبز ترکیب آرامش بخش و شیک
خوشتیپ شو؛ معرفی کامل انواع شلوار جین مناسب هر تیپ و استایلی / 10 مدل شلوار جین که برای استایل شیک باید بشناسید؛ مام استایل برای کدوم اندام خوبه؟
رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص محلی مرد برای مرد و زن برای زن و یا مرد در بین زنان و زن در بین مردان چیست؟
حواشی خنده دار و زیبای کنسرت خوانندگان پرطرفدار ایرانی/ از سجده شکر حامیم تا عرفان طهماسبی و ماکان بند+فیلم
3 مورد از مضرات مصرف پاستیل که نمی‌دانستید / پاستیل خوراکی با ارزش غذایی صفر؛ دلیلی برای پوسیدگی دندان
سرطان پستان در مردان/علت و روش های درمانی
چرا قیمت سکه کاهشی شد؟
اولین واکنش یک مقام دولتی به موضوع دختر برهنه دانشگاه علوم و تحقیقات: موضوع این دختر امنیتی نیست!
منتخب روز   
توقیف پراید با راننده 11ساله در اصفهان رقابت مضحک بازیکنان استقلال برای گرفتن پیراهن نیمار / از ناصر خان حجازی و پرویز خان پورحیدری رسیدیم به این آبروریزی! خودکشی بخاطر بد شدن کاشت ریش! افشای محل زندگی شهید سیدحسن نصرالله برای اولین بار در تلویزیون از زبان عراقچی+ویدیو/ ساختمانی مسکونی در داخل شهر پسر نوجوان 16 ساله به قصد انتقام از خاله‌اش، دختر او را مورد حمله شدید با چاقو قرار داد / جزئیات پرونده جنایت فامیلی؛ داداش چرا مرا می‌زنی؟ حرفت را گوش می‌کنم و دیگر کار بدی انجام نمی‌دهم... دوران کودکی چهره‌های سیاسی کشور در این خانه‌های ساده اما باصفا گذشته؛ از رهبر معظم انقلاب و شهید رئیسی تا حسن روحانی و سردار حاج قاسم سلیمانی+عکس محاکمه دوباره مردی که متهم به تجاوز به 9 زن شد زندانی اعدامی پس از آزادی از زندان در خواب سکته کرد... / پدر و مادر شایان برای رضایت همه زندگی‌شان را فروخته بودند! بازی در نقش پلیس برای گروگانگیری و سرقت های سریالی / خاطره گویی تبهکار سابقه دار در مراسم جشن تولد ‌راز باند مخوف را فاش کرد! دستگیری عامل جنایت در چیتگر پسر 17ساله بدون گواهینامه، جان خود و 4 دوست نوجوانش را در تصادف گرفت صحنه های آخرالزمانی سیل مرگبار در والنسیای اسپانیا با 205 کشته در حال حرکت به سوی کاتالونیا + ویدئو / عکس