هنگامی که نوزاد به دنیا می آید، هر پیشرفت حرکتی در دست و پای او یک نقطه جهش به حساب می آید که برای پدر و مادر او هیجان انگیز است. حرکاتی مانند غلتیدن کودک، چهار دست و پا رفتن و حتی راه افتادن از نمونه های این مهارت ها می باشد. به همان اندازه مهارت هایی مانند گرفتن اشیا با دست، انتقال اشیا از یک دست به دست دیگر و... نیز از اهمیت زیادی برخوردارند.
یادگیری و تمرین این مهارت ها، می تواند هماهنگی دست و چشم نوزاد را بیشتر و عکس العمل نوزاد را قوی تر کند. در سال اول تولد، کودک مهارت های دستی خود را بهبود می بخشد، زیرا در انگشتان خود کنترل و قدرت بیشتری پیدا می کند. یادگیری این مهارت ها برای کودک، بیشتر از اینکه یک مهارت جدید باشد یک بازی و سرگرمی است، زیرا این مهارت به کودک کمک می کند که اشیا و اسباب بازی هایش را با دست بگیرد، بلند کند و روی زمین بریزد. او حتی می تواند خودش قاشق را در دست بگیرد، خودش غذا بخورد و یا یک مداد رنگی را در دست نگه دارد.در واقع انگشتان و دستان کوچک کودک، مهارت هایی دارد که با گذشت زمان و بزرگتر شدن نوزاد، این مهارت ها نیز توسعه می یابند و توانایی گرفتن اشیا با دست نوزاد را بهبود می بخشد.
چه زمانی کودک من باید اشیا را بگیرد؟
هنگامی که کودک شما یاد می گیرد که چگونه با اسباب بازی ها و سایر اشیاء اطراف خود تعامل داشته باشد، مراحل مختلفی را طی می کند. در اینجا چیزی است که باید از ماه به ماه انتظار داشت:
از دوران نوزادی تا دو ماهگی
نوزادان با رفلکس ذاتی چنگ زدن به دنیا می آیند و اگر کف دست نوزاد را لمس کنید، او انگشتان کوچکش را دور انگشتان شما حلقه خواهد کرد. این رفلکس تا دو ماهگی ادامه دارد، اما این حرکات چنگ زنی در هشت هفتهٔ اول غریزی و غیرارادی است. در طول این مدت، دست های کودک شما در بیشتر اوقات مشت کرده خواهد بود، اما به زودی او آنها را به عمد و به منظور بررسی شان باز و بسته می کند و حتی ممکن است سعی کند اشیای نرمی مثل یک خرس عروسکی را در دست بگیرد.
سه ماهگی
در این سن کودک هنوز نمی تواند چیزی را که می خواهد با دقت در دست بگیرد، اما می تواند بارها و بارها به اسباب بازی ها ضربه بزند. او همچنین در حال ایجاد هماهنگی بین چشم و دستش است و به چیزهایی که دوست دارد در دست بگیرد نگاه می کند و سعی می کند به آنها برسد. اگر یک پارک بازی داشته باشد یا بالای تختش عروسک های کوچکی آویزان شده باشد، می تواند دراز بکشد و به اسباب بازی های بالای سرش ضربه بزند.
از چهار تا هشت ماهگی
در چهار ماهگی کودک می تواند اشیای بزرگ مثل لگو را بردارد. او تا زمانی که انگشت هایش چابکی بیشتری پیدا می کنند قادر نخواهد بود که چیزهای کوچک تر را بردارد. اندکی پیش از درآمدن اولین دندان کودک معمولاً بین چهار تا هفت ماهگی، او شروع به برداشتن چیزها برای گذاشتن آنها در دهانش می کند. اگر کودک غذاهای جامد می خورد قادر به ثابت نگه داشتن یک قاشق در دستش نیست اما سعی خود را خواهد کرد. همچنین او می تواند یک شیء را به طرف خودش بکشد و شروع به جابه جایی اشیا از یک دست به دست دیگر کرده، پس بهتر است از این به بعد اشیای باارزش را از دسترسش دور نگه دارید و اطمینان پیدا کنید که خانه تان نسبت به هر گونه شیء کوچکی که کودک می تواند در دهانش بگذارد ایمن سازی شده است.
از ۹ تا ۱۲ ماهگی
کودک شما اکنون با کمی تلاش می تواند اشیا را بردارد و کم کم ترجیح او برای استفاده از دست راست یا چپش آشکار می شود، هرچند که تا دو یا سه سالگی قادر نخواهید بود با قطعیت راست دست یا چپ دست بودن او را تعیین کنید. او همچنین در حال مهارت یافتن در برداشتن اشیای کوچک با گرفتن آنها بین انگشت شست و انگشت اشارهٔ خود است و با هماهنگی حرکتی رو به افزایش خود به زودی قادر به استفادهٔ نسبتاً ماهرانه از قاشق و چنگال هنگام غذا خوردن خواهد بود، هرچند ممکن است ترجیح بدهد قاشق را در یک دستش نگه دارد و با انگشتان دست دیگرش غذا بخورد. وقتی می خواهید استفاده از قاشق و چنگال را به کودک یاد بدهید احتمالاً باید به او کمک کنید که آنها را در دستش بگیرد، اما اگر در هر وعدهٔ غذایی اجازه دهید که چند باری امتحان کند سریع تر در این کار مهارت پیدا می کند.
نقش والدین در برداشتن اشیا توسط کودک
برای تحریک واکنش چنگ زدن و برداشتن اشیا در کودک، یک اسباب بازی یا شی رنگی را کمی دورتر از دسترس او قرار دهید و او را تشویق کنید تا آن را بردارد. اما آن را آنقدر دور نگذارید که او اصلا نتواند یا ناامید شده و از تلاش دست بکشد. مجموعه ای از چیزهای زیادی را که او بتواند بردارد در اختیارش قرار دهید، مانند: اسباب بازیهای نرم، حلقه های پلاستیکی و کتابهای بزرگ. بعدا، زمانی که او تلاش می کند تا اشیا کوچک را با انگشت شست و سبابه بردارد، او را تشویق کنید که لقمه های کوچک غذا یا خوردنیهای کوچک از قبیل نخود فرنگی یا تکه های هویج را بردارد؛ او هر وقت که بتواند از قاشق و چنگال استفاده خواهد کرد.
چه وقت باید نگران شوید که کودک نمیتواند چیزی را نگه دارد؟
اگر کودک شما در هشت هفتگی به اسباب بازیهایی که در مقابل او قرار می دهید توجه نمی کند و تا نه ماهگی برای لمس کردن یا برداشتن اسباب بازیها تلاش نمی کند، با پزشک او مشورت کنید. کودکان نارس، این مهارتها و سایر مهارتها را چند ماه دیرتر از همسالان خود، یاد می گیرند. از پزشک خود بخواهید که یک جدول زمانی مناسب برای پیشرفت مهارتهای کودک را در اختیار شما قرار دهد.
چهار روش برای بهبود مهارت های دست کودک
- برای کودک، اسباب بازی های ایمن و جالب فراهم کنید تا آن ها را لمس کند، حرکت دهد و حتی تکان دهد. اسباب بازی ها را در خارج از دسترس کودک قرار دهید و او را تشویق کنید تا آن را بردارد.
- در حالی که کودک از لمس اشیا و بافت های مختلف لذت می برد، انگشتان دست کودک را بر روی صورت خود نوازش دهید و در همان حال با او صحبت کنید.
- هر روز برای کودک خود کتاب بخوانید. درست است که او نمی تواند جملات را بخواند ولی از اینکه صفحات کتاب را برای شما ورق بزند، خوشحال می شود.
- در هشت ماهگی اجازه دهید کودک خودش غذا بخورد، درست است که او خودش را کثیف می کند ولی این تنها راهی است که می تواند مهارت بردن غذا به سمت دهانش را تقویت کند.
کمک به کودک برای در دست گرفتن اشیا
والدین می توانند با استفاده از برخی راه و روش ها به کودک شیرخوار خود برای رشد توانایی گرفتن اشیا در دستشان کمک کنند. برخی از این راهکارها شامل موارد زیر است:
توانایی اش را تحریک کنید
برای تحریک رفلکس چنگ زدن، یک اسباب بازی یا شیء رنگی را کمی دور از دسترس کودک بگذارید و تشویقش کنید که آن را بگیرد، اما آن را آن قدر دور از دسترش نگذارید که نتواند به آن برسد و کلافه شود.
چیزهایی به دستش بدهید
به او وسایل زیادی بدهید که بتواند به راحتی در دست بگیرد مثل لگوهای نرم، حلقه های پلاستیکی و کتاب های مقوایی کودک.
او را تشویق به برداشتن غذا کنید
وقتی کودک روی توانایی گرفتن اشیا بین انگشت شست و انگشت اشارهٔ خود کار می کند، او را تشویق کنید که غذاهای انگشتی نرم مثل نخودفرنگی نرم و هویج پخته را بردارد. برای محافظت از کودک در برابر خطر خفگی بهتر است غذاهای سفت مثل آجیل یا هویج خام را دور از دسترسش نگاه دارید.
به او وسایلی برای رشد این مهارت بدهید
وقتی کودک ۱۸ ماهه می شود کشف می کند که می تواند بسیاری از اشیایی را که برمی دارد داخل چیزهای دیگر بگذارد. شما می تواند به رشد این مهارت کمک کنید و برای این منظور به او جعبه های خالی یا دیگر ظروف و چیزهایی را بدهید که بتواند هر چیزی را داخل آنها بگذارد.
تأخیر در گرفتن اشیا با دست توسط کودک
اگر تا دو یا سه ماهگی یکی از موارد زیر را در کودک مشاهده کردید، لازم است موضوع را با پزشک مطرح کنید:
- به اسباب بازی یا چیزی که جلویش تکان می دهید علاقه مند به نظر نمی رسد.
- در سه ماهگی نمی تواند یک شیء را در دست بگیرد یا در سه تا چهار ماهگی سعی نمی کند یک شیء را لمس کند یا بردارد.
- نوزادان زودرس نیز ممکن است دیرتر از دیگر کودکان به این نقطهٔ عطف یا دیگر نقاط عطف برسند. در مورد این موضوع هم که چه زمانی برای کودک زودرس شما منطقی است می توانید با پزشک کودکتان صحبت کنید.
گریه طولانی مدت نوزاد چه عوارضی دارد؟
