راهکارهای فوق العاده در تقویت حافظه کودکان

کودکانی که برای به خاطر سپردن موضوعات مختلف و یادگیری مشکل دارند، معمولاً چیزهایی را از دست می دهند و نمی توانند منظم بمانند، دچار عدم تمرکز در انجام تکالیف خود هستند، دائماً خیال پردازی می کنند، نسبت به هم سن و سال های خود دست خط ضعیف تری دارند، مهارت های حرکتی آن ها مانند پریدن و دویدن ضعیف است یا گاهی اوقات پرخاشگر می شوند و معمولاً دچار ضعف تمرکز هستند.

داشتن یک حافظه خوب ابزار مفیدی برای رشد کودک است. حافظه قوی در مراحل مختلف زندگی کودک مانند تحصیل به او کمک می کند. همه افراد حافظه خوب و قوی ندارند. بنابراین بهتر است برای تقویت حافظه از همان دوران کودکی برنامه ریزی کنید. در ادامه به چند نکته عمده در تقویت حافظه کودکان پرداخته شده است.

دور کردن کودکان از استرس و فشار روانی

وقتی در معرض اضطراب و فشار روانی هستیم، مغز اطلاعات را به بخش واکنشی خود می فرستد و از حرکت جریان سیال اطلاعات به قشر قدامی یا بخش جلویی مغز جلوگیری می شود؛ یعنی ناحیه ای از مغز که حافظه بلندمدت در آن شکل می گیرد. پس برای آموزش کودکان می توان این مسئله را در نظر گرفت و قبل از شروع آموزش، اقداماتی برای کاهش فشار روانی و استرس انجام داد. مثلا با پخش موسیقی شاد و کودکانه، بازی های ساده با توپ و… یا لطیفه های خنده دار از میزان اضطراب آنها کم کرد. با از بین رفتن استرس و فشار روانی ظرفیت مغز کودکان برای پذیرش و حفظ اطلاعات افزایش می یابد و حافظه به شکل قابل ملاحظه ای تقویت می شود.

جلب توجه و تمرکز کودکان با آماده سازی قبلی

وقایع خاطره انگیز و جالب در حافظه بلندمدت انسان ماندگار می شوند. برای آموزش بهتر و تقویت حافظه کودکان باید با آماده سازی مغز آنها، قبل از مطرح کردن موضوعی خاص، ظرفیت و امکان یادگیری را افزایش داد. با کمک گرفتن از ابزارهای کمک آموزشی مانند پوسترها، فیلم های آموزشی یا پرسیدن سؤال و معما درباره موضوع درس کنجکاوی آنان برانگیخته می شود. کنجکاوی فیلترهای حسی مغز را برای تمرکز و توجه بیشتر باز می کند. سعی کنید با جلب توجه کودکان و تحریک شاخک های حسی و پرسش گری در آنها مطالب آموزشی را در حافظه بلند مدت شان ثبت کنید.

استفاده از معجزه رنگ ها برای تقویت حافظه کودک

مغز در هر ثانیه در معرض حجم شگفت انگیزی از اطلاعات قرار دارد، اما تنها بخش کوچکی از آنها گزینش می شوند و اجازه ورود می یابند. ناخودآگاه انسان، برای ورود این اطلاعات، گزینشی تصمیم گیری می کند. رنگ ها از معدود راه یافتگانی هستند که حسگرهای مغزی نسبت به آنها واکنش شدیدی نشان می دهند. پس اطلاعات را با بهره گیری از رنگ های مختلف در وسایل و محیط کودکان به شکل رمزدار در حافظه آنها پررنگ می کنید. مغز کودکان برای به خاطر آوردن حقایقی که آموخته، به کمک رنگ ها به کلیدها و سرنخ هایی برای به خاطر آوردن اطلاعات حافظه دست پیدا می کند. استفاده از تصاویر رنگی، اجسام و وسایل رنگی مانند: دفترچه، مداد و… تحریک پذیری مغزی و تقویت مغز و حافظه کودکان را به همراه دارد.

تاثیر ایجاد تنوع بر افزایش حافظه کودک

اگر خلاقیت و کارهای تازه و متنوع را به تجربه های یادگیری کودکان اضافه کنید، فرآیند مغزی به خاطرسپاری به شدت تسریع می شود. قبل از شروع مطالعه یا یادگیری، برای کودکان خود خلاقیت و تنوع ایجاد کنید. می توانید محیط را برای او دل انگیزتر کنید؛ یک شمع روشن کنید یا آموزگاران می توانند از کلیپ های آموزشی شاد و مرتبط با مبحث آموزشی استفاده کنند. انتخاب بسیار گسترده و وابسته به مورد آموزشی و البته امکانات و سلیقه شما و کودکانتان است. با ایجاد تجربه های متنوع در یادگیری، سیستم هوشیاری کودکان تغییر می کند و با آغوش باز پذیرای فرآیند به خاطرسپاری و نگهداری اطلاعات مغزی می شوند.

تشویق کودکان به تقویت برداشت های شخصی

هر کودک دریافت مخصوصی از اطلاعات دارد و با امکانات ذهنی و استعدادهای ویژه خودش می آموزد. باید کودکان را تشویق کرد تا نسبت به مسائل کنجکاو باشند و سؤالات خود را مطرح کنند. در این صورت برداشت های شخصی آنها از موضوعات مختلف گسترش می یابد و به نتایج درست تری از موضوعات مختلف می رسند. تجزیه و تحلیل شخصی از مسائل به ماندن اطلاعات در مغز و فرآیند تصفیه اطلاعات هر فرد بسیار کمک می کند. برای مثال، داستان گویی در به خاطرسپاری حقایق بسیار مفید است. داستان ها با ایجاد کدهای ذهنی، بازیابی و فراخوانی اطلاعات را ساده می کنند. الگوی حفظ کردن اطلاعات در مغز با داستان ها تقویت می شود.

ارتباط برقرار کردن راهی برای افزایش حافظه کودک

هنگامی که خاطرات جدیدی در حافظه کودک ثبت می شوند، اغلب کودک در یادآوری آن ها دچار مشکل می شود. حافظه، اطلاعات جدید را برای مدت زمانی کمتر از یک دقیقه در حافظه کوتاه مدت نگه می دارد. اگر مغز بتواند ارتباطی بین اطلاعات جدید و قدیمی بیابد، اطلاعات جدید را به حافظه بلند مدت انتقال می دهد. یعنی اگر عاملی بیرونی یا درونی وجود نداشته باشد که مغز بتواند خاطرات جدید را به خاطرات قبلی پیوند دهد. در یادآوری آن دچار مشکل می شود.

یک راه برای تقویت حافظه کودکان در این شرایط این است که ارتباطی بین آموخته های کودک ایجاد کنید. یافتن راهی که اطلاعات ذهن کودک را به هم متصل کند، به شکل گیری و بازیابی حافظه بلند مدت کمک می کند. این کار باعث تقویت حافظه فعال می شود. حافظه فعال مسئول نگهداری و مقایسه خاطرات جدید و قدیمی است

انجام تدابیری برای انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت

برای تشکیل حافظه دائمی، کودکان اطلاعات وارد شده به حافظه بلندمدت را به سطح بالاتری از فعالیت های ذهنی و مغزی انتقال می دهند. برای این کار فعالیت هایی از جانب کودک صورت می گیرد که دلالت بر حرکت اطلاعات به سوی ماندگاری در حافظه دائمی دارد. مثلا زمانی که کودک شما از مطلبی که آموخته است خلاصه برداری می کند؛ به ویژه زمانی که این خلاصه برداری به زبان و روش خود او صورت می گیرد، یعنی اطلاعات در مغز او ثبت شده است. با در نظر گرفتن مدل یادگیری هر کودک می توان از کمک ابزارهایی مانند موسیقی، اشکال، حرکات موزون و متحرک، کتاب های مصور و… استفاده کرد. فقط باید دقت کرد یادگیری کودک در چه دسته ای از مدل های یادگیری قرار دارد. یادگیری در برخی از افراد از طریق دیداری یا در اصطلاح به شکل بصری صورت می گیرد و این مورد برای برخی دیگر به شکل شنیداری و… است.

درگیر کردن حواس کودک باعث تقویت حافظه کودک می شود.

ما حس های پنجگانه متفاوتی داریم و اطلاعاتی که از طریق هر کدام از این حواس دریافت می کنیم در قسمت مختص به همان حس در مغز ثبت می شود. پس برای آموزش کودکان باید تلاش کنید تا تمام این حواس را به جنب و جوش و دقت وادارید. فعالیت های مختلف موجب می شوند مغز اطلاعات کسب شده از تحریک هر حس را در بخش های گوناگون ذخیره کند، در این صورت مغز کودک شما مسیرهای چندگانه ای به سمت حافظه می سازد که کار بازیابی و تازه سازی اطلاعات را مؤثرتر و سریع تر می کنند. این مدارهای ارتباطی شکل گرفته، که به اطلاعات موجود در حافظه می رسند، با تکرار و تمرین بیشتر، قوی تر می شوند. پس بهره گیری از عناصر حسی مختلف و تکرار و تمرین با استفاده از آنها باعث بازیابی اطلاعات در حافظه و تقویت حافظه کودکان می شود.

دادن زمان استراحت به کودکان

برای تقویت حافظه ، مغز به پروتئین و همچنین کمکِ انتقال دهنده های عصبی نیاز دارد. توجه و تمرکز مغز به سرعت و در حدود ۱۰ دقیقه پس از مواجهه با اطلاعات جدید تخلیه و صفر می شود. با ایجاد فواصل مناسب به مغز برای تغییر از حالت یادگیری به وضعیت یادگیری مجدد کمک می کنید. در این صورت، مغز زمانی برای به کارگیری مواد شیمیایی برای بازساخت عملیات حافظه مهیا می کند. این استراحت و فاصله می تواند به شکل استفاده از موسیقی، بازی های ساده و… باشد. بعد از گذشت دقایقی، مغز هوشیاری و اطلاعات لازم برای ذخیره اطلاعات را در حافظه کسب می کند.

تاثیر تجسم کردن بر تقویت حافظه کودک

یک بازی کودکانه با همراهی فرزندتان انجام دهید. به او بگویید که تصویری از فیلم، کارتون یا کتابی که اخیرا خوانده است را در ذهن خود تجسم کند. مثلا اگر یک کتاب تاریخی خوانده است، در ذهنش یک فیلم تاریخی بسازد. به آن رنگ و لعاب دهد. برای شما تعریف کند که شخصیت های داستانی اش را چگونه تصور کرده است.

بازی های ذهنی برای تقویت حافظه کودکان

حافظه همچون ماهیچه های بدن برای رشد به تمرین نیاز دارد. انتخاب بازی های ذهنی گزینه مناسبی برای تقویت حافظه هستند. شرایطی را فراهم کنید تا کودکان به خصوص خردسالان بتوانند چیزهایی را که تاکنون آموخته اند را دوباره به یاد بیاورند.

نیازی به انتخاب بازی های ذهنی سخت و سنگین نیست. یک روز که با فرزندتان از جلوی خانه یک دوست یا اقوام تان عبور کردید، می توانید از او بپرسید چه کسی در این خانه زندگی می کند؟ چه نسبتی با شما دارد؟ چه خاطرات خوبی با او دارید؟ بازی های ذهنی مانند این بازی تجربه یادآوری اطلاعات را برای کودک فراهم می کند و این باعث تقویت حافظه می شود.

از فرزندتان بخواهید به شما بیاموزد

هنگامی که کودک کاری یا مطلبی که خوانده است را دوباره برای شما توضیح دهد، بهتر آن را درک می کند. بیشتر در حافظه اش می نشیند. در نتیجه، هم فن بیان و هم حافظه اش تقویت می شود. به طور مثال اگر فرزندتان به کلاس بسکتبال می رود و در حال یادگیری تکنیک دریبل زدن توپ است، از او بخواهید که دریبل زدن را به شما هم بیاموزد. دوباره آموزش دادن این تکنیک به کودک کمک می کند تا روی حافظه اش کار کند و اطلاعات را بازیابی کند.

مطالعه با کودکان برای رشد فکری آن ها مفید است. اما اگر بخواهید کودک مطالب بیشتری را هنگام خواندن درک کند، بچه ها را فعالانه درگیر خواندن کنید. هنگامی که کودک به صورت فعال کتاب بخواند حافظه بلند مدت او تقویت می شود. مطالعه فعال تنها شامل نت برداری یا هایلایت کردن نکات مهم متن نیست. بلکه شامل توضیح دادن مطالب آموخته شده به دیگران و صحبت کردن در مورد آن نیز هست. پاسخ دادن به سوالاتی که دیگران در رابطه با آن مطلب می پرسند نیز شامل مطالعه فعال می شود. از کودک بخواهید تا خلاصه آنچه امروز خوانده است را بنویسد. طرح آن را مانند یک نقشه نقاشی کند یا نکات کلیدی را به صورت یک لیست تهیه کند. به او بیاموزید تا در مورد مطالبی که به خوبی درک نکرده از شما یا معلم خود سوال بپرسد. این پرسش و پاسخ ها منجر به درک بهتر، تقویت حافظه کودکان و پرورش مهارت حل مسئله می شود.

مصرف غذاهای مقوی و مثر در تقویت حافظه کودک

داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل نقش زیادی در تقویت حافظه کودکان دارد. کودکانی که تغذیه مناسبی دارند علاوه بر داشتن انرژی کافی برای انجام کارهای خود، در بخش یادگیری و آموزش بهتر عمل می کنند. ۶ غذایی که در ادامه بررسی می کنیم نقش زیادی در رشد مغز کودکانتان دارد.

• تخم مرغ: پروتئین و مواد مغذی موجود در تخم مرغ نقش زیادی در تمرکز کودکان دارد. کودکان می توانند تخم مرغ را به عنوان یک صبحانه کاملاً یا میان وعده عصر گاهی مصرف کنند. این ماده غذایی به فرزندانتان کمک می کند تا بدون افت انرژی ساعات دیگر روز را در تکاپو باشند.
• سبزیجات: سبزیجاتی مانند اسفناج و کلم پیچ به دلیل ویتامین ها و مواد مغذی سرشاری که دارند علاوه بر اینکه احتمال ابتلا به زوال عقل در سنین پایین را کاهش می دهند، سرشار از اکسیدان هستند و باعث رشد سلول های جدید مغز می شوند. شما می توانید سبزیجات را در قالب سالاد درست کنید یا با کمی خلاقیت آن ها را با روغن زیتون و نمک بپزید و چیپس کلم پیچ درست کنید.
• ماهی: امگا ۳ موجود در ماهی منبع خوبی برای تقویت حافظه است و از کاهش مهارت های ذهنی جلوگیری می کند.
• سیب و آلو: بیشتر بچه ها شیرینی جات را دوست دارند. سیب و آلو میوه هایی هستند که به دلیل آنتی اکسیدان های موجود در خود با کاهش مهارت های ذهنی مبارزه می کنند و باعث تقویت حافظه کودکان می شوند.
• بلغور جو دوسر: بلغور جو دوسر سرشار از فیبر است و برای قلب و مغز مفید می باشد. بر اساس مطالعات انجام شده کودکانی که از این ماده غذایی استفاده می کنند نسبت به کودکانی که غلات شیرین را ترجیح می دهند کارهای مربوط به حافظه را بهتر انجام می دهند.
• آجیل: اسیدهای چرب ضروری، پروتئین ها، مواد معدنی و ویتامین های موجود در آجیل می تواند روحیه و سیستم عصبی کودکان را تقویت کند.

محدود کردن زمان تلویزیون دیدن و استفاده از موبایل و تبلت

محدود کردن تماشای تلویزیون و استفاده از موبایل و تبلت هم به تقویت حافظه کودکان تاثیر می گذارد. طبق تحقیقاتی که انجام شده است مشاهده تلویزیون با میزان آلزایمر ارتباط مستقیمی دارد. علت آسیب حافظه این است که تلویزیون، محرک ایجاد نمی کند.
کودکان هر چه قدر در سن کمتر موبایل و تبلت دستشان باشد، حافظه شان کمتر می شود. والدین بسیار خوشحال هستند که کودکمان خیلی خوب با موبایل کار می کند و این امر به معنای حافظه و تمرکز بالا نیست.

سخن پایانی

تقویت حافظه کودکان نقش مهمی در یادگیری و سرعت انتقال آنها دارد. با توجه به موارد عنوان شده در متن می توان گام های مؤثری در این راه برداشت و با لذت بخش کردن آموزش و توجه به ساختار مغز و عملکرد حافظه کودک و شیوه درست تربیتی و آموزشی، کودکانی سالم و توانا پرورش داد. علاوه بر این موارد شما می توانید با دادن مسئولیت های روزانه به فرزندتان باعث بهبود توجه و تمرکز آن ها شوید.

14 بازی بی نظیر برای تقویت حافظه دیداری کودکان