در جریان حاملگی طبیعی، در اثر تغییرات هورمونی ناشی از بارداری و بزرگ شدن رحم، دستگاه گوارش تغییراتی را به صورت موقت در اکثر مادران باردار نشان می دهد که پس از زایمان برطرف شده و به حالت اول باز می گردد. با پیشرفت حاملگی و بزرگ شدن رحم، معده ها و روده ها به سمت بالای شکم جا به جا می شوند.به این تغییرات، تغییرات فیزیولوژیک بارداری می گویند. در این دوران ممکن است برخی از مشکلات گوارشی تشدید شوند و یا به تازگی بروز کند.بیماری های گوارشی از جمله علائم و مشکلاتی است که اغلب خانم های باردار در طول دوران بارداری آن را تجربه می کنند و بعضا ممکن است علائمی آزاردهنده باشد. برخی خانم ها علائم گوارشی را تجربه می کنند که خاص دوران بارداری می باشد. برخی بیماران باردار علائم مزمن گوارشی را نشان می دهند که به مراقبت و توجه خاصی در دوران بارداری نیاز دارد.
تهوع و استفراغ شدید حاملگی
به علت افزایش هورمون های مرتبط با بارداری در زنان، درجات خفیف تا متوسط تهوع و استفراغ تقریبا تا هفته 16 حاملگی شایع است و این درجات خفیف، به درمان های تغذیه ای مانند استفاده از عصاره زنجبیل پاسخ می دهد. این تهوع نگران کننده نبوده و از تغییرات فیزیولوژیک بارداری می باشد.در صورت شدید بودن تهوع، آب بدن کاهش می یابد و این موضوع می تواند خطرناک باشد و نیاز به پیگیری، درمان دارویی و گاها بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. جهت کاهش تهوع و استفراغ در بارداری اقدامات زیر می تواند کمک کننده باشد:
- کاهش حجم وعده های غذایی و افزایش تعداد وعده های غذایی در شبانه روز؛
- اجتناب از دراز کشیدن بعد از غذا؛
- قرار گرفتن در هوای تازه مانند قدم زدن و بازکردن پنجره؛
- دوری از بوهای تند و زننده؛
- اجتناب از مصرف غذاهای چرب، تند و سرخ کردنی؛
- استفاده از نان تست یا بیسکوئیت بیست تا سی دقیقه قبل از بلند شدن از رختخواب؛
- مصرف زنجبیل؛
- نوشیدن چای نعنا یا مکیدن آب نبات نعناع به خصوص پس از خوردن غذا؛
- مصرف ویتامین ب 6.
یبوست در حاملگی
یکی دیگر از تغییرات دستگاه گوارش در بارداری افزایش احتمال وقوع یبوست است. تقریبا نیمی از زنان یبوست در این دوران را تجربه می کنند و اصلی ترین علت آن افزایش هورمون پروژسترون در بارداری است.این هورمون، حرکات روده را کاهش داده و سبب افزایش جذب آب و مواد غذایی می شود که به دنبال آن مدفوع سفت شده و سبب ایجاد یبوست می شود. در سه ماهه دوم و سوم بارداری نیز به علت بزرگ شدن رحم و فشار آن بر روده ها، یبوست تشدید می شود. همچنین مصرف آهن و کلسیم نیز می تواند یبوست را تشدید کند.غالبا یبوست در بارداری خطرناک نیست مگر آنکه همراه با شکم درد باشد و یا به طور مداوم با اسهال و وجود خون در مدفوع همراه باشد که در این صورت پیگیری لازم است.
برای برطرف شدن یبوست راه های زیر موثر هستند :
- استفاده از مواد حاوی فیبر؛
- مصرف 6 تا 8 لیوان آب در روز؛
- ورزش و پیاده روی؛
- کاهش حجم وعده های غذایی و افزایش تعداد وعده های غذایی.
روش های خانگی در تقویت معده در بارداری
بدن مادر و جنین برای برای سلامتی کامل نیاز به مواد غذایی مختلف دارد، مادر با برنامه غذایی درست می تواند بسیاری از مواد مغذی را مصرف و ویتامین های لازم را جذب کند. با مصرف مواد غذایی سالم و تقویت معده در بارداری می توان از تهوع های گاه و بیگاه رها شد که در این مطلب به معرفی این مواد غذایی پرداخته ایم.
مصرف غذاهای خوشمزه در جلوگیری از تهوع در بارداری
مادر باردار باید با مصرف غذاهای خوشمزه و تقویت کننده کبد و معده اقدام به جلوگیری از تهوع و تقویت معده و کبد خود بپردازد. غذاهای خوشمزه ای که هضم آن ها سبک و راحت است همچون؛ گوشت گوسفند کبابی، گوشت پرندگانی که چاق نیستند (مانند: جوجه، کبک، بلدرچین) بهترین گزینه برای مصرف در این دوران می باشد.
مصرف مواد غذایی مناسب
همان طور که گفته شد اگر مادر از برنامه غذایی مناسب برخوردار باشد و به مصرف متناوب از مواد غذایی مغذی و مناسب برای معده بپردازد می تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.همچنین مصرف ۲۱ عدد مویز بدون هسته، ۱ قاشق مرباخوری گلقند قبل از غذا، مرباهایی همچون؛ بالنگ، زنجبیل، سیب، به در تقویت معده زنان باردار بسیار موثر عمل می کند.
پیاده روی
ورزش و نرمش های بسیار آرام همانند پیاده روی، برای زنان باردار و رسیدن مواد مغذی به جنین بسیار مفید است. حرکات و فعالیت های سبکی که زنان باردار را خسته نمی کند برای جنین بسیار مفید است و جالب است که بدانید در تحقیق که بر روی زنان باردار صورت گرفت، انجام فعالیت های سبک برای تقویت هوش و حافظه جنین بسیار اثر گذار و مناسب می باشد.در این زمان سعی کنید مواد غذایی کم با کیفیت بالا مصرف کنید و از غذاهایی که می دانید معده تان نسبت به آن واکنش نشان می دهد بپرهیزید. در این زمان برای کاهش ایجاد مشکلات در معده باید بر روی مواد غذایی مصرفی خود به شدت توجه داشته باشید.
احتیاط در مصرف مواد غذایی
زنان باردار باید از مصرف مواد غذایی که عادت ماهیانه آن ها را تحریک می کند، بپرهیزند. مصرف موادی چون؛ نخود، زیتون تلخ، لوبیا، کنجد که باز کننده خون در این دوران هستند که اصلا به زنان باردار توصیه نمی شود.همچنین مصرف مواد غذایی دارای بوی خوش و طعم خوب، ماساژ دست و پاها، نگهداری دانه های خشک انار در دهان به تقویت معده در بارداری منجر می شود.
سوزش معده در بارداری
از مشکلات رایج در زمان بارداری می توان به سوزش معده و احساس درد ناگهانی در ناحیه سینه اشاره کرد.هیچ گاه نباید از علائم سوزش معده در دوران بارداری چشم پوشی کرد، این علائم عبارت اند از؛
- تورم و درد گلو
- سختی بلع
- تنگی نفس
- ادرار خونی
- احساس درد ناگهانی در کمر یا شانه ها
- احساس سردرد و سرگیجه
- درد در ناحیه سینه
- عرق کردن بیش از حد بدن
روش های درمان خانگی سوزش معده
در هنگام احساس سوزش در معده باید سریعا به پزشک مراجعه کرد، اما اگر این درد و سوزش خفیف بود می توان در منزل به رفع این مشکل پرداخت. این اقدامات عبارت اند از:
- به مصرف غذا و نوشیدنی هایی که راحت تر هضم می شوند، بپردازید. از مصرف غذاهای تند بپرهیزید و از زیاده روی در مصرف مرکبات، شکلات، قهوه به شدت خودداری کنید.
- تعداد وعده های مواد غذایی در طول روز را کاهش دهید، اگر این میزان در بدن شما افزایش یابد باعث بالا رفتن میزان اسید معده در بدن می شود.
- از مصرف سیگار و مواد دخانی بپرهیزید، مری و معده در ارتباط مستقیم با دخانیات رفلاکس معده را ایجاد و تهدیدی برای جنین به شمار می روند.
- خم کردن بیش از حد بدن در این دوران باعث ایجاد مشکل در جنین و یا فزایش سوزش معده می شود.
- قبل از خواب از مصرف آب و مواد غذایی بپرهیزید، زیرا رعایت نکردن این عوامل باعث بروز سوزش معده شما می شود.
- در هنگام خواب توجه داشته باشید که سر شما بیش از حد پایین قرار نگیرد. اگر قصد خوابیدن دارید، بالشتی را انتخاب کنید که سر شما را از سطح زمین تا میزانی بالاتر بیاورد.
- مصرف برخی دارو ها در این زمان می تواند بسایر خطرناک باشد. مصرف دارو و قرص های ضد افسردگی سوزش معده را بیشتر می کند، که اگر این میزان بیشتر شد حتما باید با پزشک در میان بگذارید.
- بعد از غذا حتما آدامس بجوید، این کار بزاق دهان شما را تحریک و اسید معده در بدن را معتدل می کند.
- از لباس های راحتی و نسبتا گشاد استفاده کنید، پوشیدن لباس هایی که در اطراف شکم تنگ است باعث فشار به معده شما و در نتیجه درد های ناگهانی می شود.
مواد غذایی مناسب در درمان سوزش معده
- بادام: باعث کنترل اسید و کاهش سوزش در معده می شود. هرچه بادام طرد تر باشد، اثر بخشی آن بیشتر می باشد.
- آب آلوئه ورا: در درمان مشکلات معده زمان بارداری بسیار موثر است. استفاده از آب این گیاه در کاهش سوزش معده، و برای پوست امری آرامش بخش است.
- آب نارگیل: در از بین بردن سوزش معده و تقویت معده در بارداری نقشی موثر را ایفا می کند.
- سرکه سیب: سرکه سیب با دارا بودن مزه خوش اسید معده شما را کاهش و سوزش آن را از بین می برد.
- زنجبیل: این ماده که نقش ضد التهابی را به خوبی بازی می کند، اسید اضافی معده را جذب و آب بدن را کنترل می کند.
- پاپایا: مصرف پاپایا به اندازه چند تکه بعد از هر وعده غذایی به شما در هضم آسان و فعال شدن آنزیم های بدن کمک می کند.
- مصرف مایعات: سبک زندگی سالم به همراه رژیم غذایی درست در از بین بردن سوزش معده و تقویت معده در بارداری بسیار موثر است. مصرف مایعات و میوه های تازه در برطرف کردن مشکلات معده بسیار موثر و عملکردی هستند.
- چایی سوزش معده: این چایی را می توانید از عطاری ها تهیه کنید و از خواص بی نظیر آن بهره مند شوید.
- دانه های رازیانه: مصرف این دانه در غذا نه تنها طعمی خوش به غذای شما هدیه می دهد، بلکه سوزش معده را برطرف می کند. مصرف روزانه یک فنجان از دم کرده آن در برطرف سازی بسیاری از مشکلات معده اثر بخش است.
نکاتی که در قبل و بعد از بارداری باید رعایت کنید
دوران بارداری به عنوان لذت بخش ترین و به یاد ماندنی ترین دوران در طول زندگی زنان شناخته شده است. رعایت برخی نکات در این دوران خاطراتی خوش برای شما رقم می زند که در ادامه به بیان آن ها پرداخته ایم.
- پاکسازی معده قبل از بارداری از برخی مشکلات گوارشی جلوگیری می کند و بهتر است ۳ ماه قبل از بارداری تدابیری را برای سلامت خود و جنین رعایت کنید.
- برای تقویت معده در بارداری و خون سازی می توان ترکیب ۱ قاشق پودر زنجبیل به همراه ۱۰ قاشق غذا خوری شکر و ۵ قاشق غذاخوری پودر پسته را بعد از هر وعده غذایی مصرف کرد.
- مصرف شیره انگور، آب و عسل، سیب رنده شده در خون سازی دوران بارداری بسیار موثر می باشد.
- مصرف سیب در دوران بارداری از مبتلا شدن جنین به انواع بیماری ها جلوگیری می کند و سیستم ایمنی بدن نوزاد را بعد از تولد تضمین می کند.
- خوردن آب انار شیرین در غضروف سازی جنین بسیار مناسب می باشد.
به علاوه مواد خوراکی که در قسمت بالا گفته شد و برای سلامتی مادر و جنین امری حیاتی به شمار می رفت، باید از مصرف برخی مواد غذایی و نوشیدنی ها بپرهیزید که در ادامه به شماری از آن ها پرداخته ایم:
- مصرف دم کرده گل ختمی و بنفشه که عامل سقط جنین به شمار می رود.
- از خوردن مواد غذایی گس و تلخ بپرهیزید.
- تا حد توان از مصرف مرکباتی چون نخود و لوبیا و کنجد خودداری کنید.
- مصرف کرفس در دوران بارداری موجب بروز آلرژی می شود.
- مصرف بیش از حد زرشک باعث بروز نقص هایی در جنین می شود.
- از مصرف ادویه های خیلی سرد و یاا خیلی گرم تا حد نیاز خودداری شود.
روش های درمان سوزش معده در بارداری
