غرور اگر به اندازه و به جا باشد مشکلی ایجاد نمی کند و می تواند در شرایط سخت به ما کمک کند و ما را به جلو حرکت دهد. غرور بجا سطوحی از خودباوری را نشان می دهد که همه ما در زندگی شخصی و حرفه ای خود به آن نیاز داریم اما مرز باریکی میان غرور خوب و لجاجت و خودخواهی وجود دارد که تشخیص آنها از یکدیگر را سخت تر می کند. یکی از مهم ترین نشانه های خودخواهی و غرور اشتباه، ناتوانی در پذیرش اشتباهات است.
ارزش اشتباه کردن!
بسیاری از افراد از این جمله استفاده می کنند. هر اشتباهی یک تجربه است. این جمله درست است ولی تفاوت بین تجربه خوب و بد بسیار مهم است. به طور کلی می توان گفت که هر اشتباهی بک معلم زندگی است. حال سوال اصلی این است که آیا اشتباه کردن، غیر از کسب تجربه، ارزش دیگری نیز دارد؟ در جواب سوال باید گفت:« بله. اشتباه کردن می تواند ارزش های بسیاری به دنبال خود داشته باشد.» در واقع در زندگی دو اتفاق برای انسان رخ می دهد. یا در زندگی به پیروزی دست می یابد و یا به موفقیت نمی رسد. ولی در عوض چیز های زیادی را به انسان می آموزد.
به ندرت موفقیت می تواند چیزی را به انسان یاد دهد و یا به او اضافه کند. در حالیکه اشتباهات می توانند برای انسان ها ارزشمند باشند به شرطی که بتوان از آن ها درس گرفت. از دلایل اصلی این امر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اشتباهات گاهی بهترین معلم می توانند باشند.
- وقوع یک اشتباه به معنا شروع و انجام یک کار و یا فعالیت است.
- اشتباهات می تواند انسان را به مسیر باهوش تر شدن، سوق دهد.
- اشتباهات، به خصوص در زندگی فردی و روابط اجتماعی، در اکثر مواقع قابل جبران هستند.
عدم پذیرش اشتباهات
گاهی انسان خود می داند که مرتکب اشتباه شده است ولی در پذیرش و اعتراف به آن، مقاومت عجیبی را از خود نشان می دهند. نکته اصلی در این حیطه تنها وقوع اشتباهات نیست. بلکه نحوه واکنش به اشتباهات است که بسیار مهم باشد. همچنین مکانیزم های دفاعی انسان، از دلایل اصلی عدم پذیرش اشتباه است. دو عامل اصلی ترس و غرور در روند عدم پذیرش اشتباهات بسیار قابل مشاهده است. همچنین عواملی نظیر لجبازی و کمال گرایی نیز در بین افرادی که به هیچ عنوان اشتباهات خود را قبول نمی کنند، بسیار شایع است. افراد اغلب در برابر اشتباهات خود واکنش های مختلفی مانند ترس، انفعال، ناامیدی، انکار و مقاومت نشان می دهند.
چگونه بر غرور خود غلبه کنیم و اشتباهاتمان را بپذیریم؟
غرور در سطوح ابتدایی به عنوان حس خودباوری یا خودستایی تعریف می شود. دکتر «صنم حافظ» متخصص اعصاب و روان ساکن شهر نیویورک در این باره می گوید: اغلب اوقات، بخش غرور محور ما است که تمایل به پیروز شدن دارد؛ فرقی نمی کند مشاجره با همسر باشد یا بحث برنده شدن یک فیلم در اسکار. نپذیرفتن اشتباهات (چه یک خطای بزرگ باشد چه رنجش جزئی) اغلب به ضررمان تمام می شود و می تواند برخی از روابط نزدیک ما را تحت تاثیر قرار دهد، از طرف دیگر این کار می تواند روی رشد شخصیمان تاثیر منفی داشته باشد.
چرا پذیرفتن اشتباه کار بسیار سختی است؟
یکی از دلایلی که باعث می شود برخی افراد نتوانند اشتباه خود را بپذیرند نبود خودآگاهی در آن ها است. این مشکل می تواند فراگیر و دائمی باشد یا اینکه فقط در یک شرایط اجتماعی خاص وجود داشته باشد. در نهایت اگر کسی حتی نسبت به این که اشتباه کرده است یا نه آگاهی نداشته باشد پذیرش اشتباه برای او غیرممکن خواهد بود. در برخی موارد هم ممکن است که از اشتباه خود کم یا زیاد خبر داشته باشیم با این حال باز هم برای ما سخت باشد که غرور گران بهای خود را کنار بگذاریم. برخی از افراد پذیرفتن اشتباهات را تهدیدی برای شخصیتشان می دانند. موضوعی که باعث می شود این افراد اشتباهات خود را نپذیرند، انکار اشتباهات و رد مسئولیت اشتباهاتشان برای محافظت از هویت، ارزش و تصویری است که دیگران از آنها در ذهنشان ساخته اند.
دکتر کیت کاپلن که یک متخصص روانشناسی بالینی ساکن لس آنجلس است دراین باره می گوید: «پذیرش اشتباه می تواند برای شخصیت برخی از افراد یک تهدید بسیار جدی باشد به طوری که ممکن است آنها را دچار احساس آشفتگی، خجالت، شرم یا گناه کند.» این فرآیند به ناهنجاری شناختی برمی گردد که یک سیستم دفاعی ناخودآگاه است و بسیاری از ما برای حفظ غرور خود از آن استفاده می کنیم. دکتر کاپلن می گوید: «کسانی که سعی می کنند اشتباه خود را بپذیرند حتی زمانی که از سطح اشتباه خود باخبر باشند هم اغلب نگران این هستند که اعتراف به اشتباه شخصیت آن ها را ضعیف جلوه دهد. پذیرش اشتباه می تواند آنها را با احساس ضعف، غیرقابل تحمل بودن و حتی این روبه رو کند که آنها ذاتا شخصیت بدی دارند. همچنین اغلب این افراد ترس بزرگی دارند که آن ها را نسبت به از دست دادن احترام یا خدشه دار شدن روابط نزدیکشان دچار نگرانی می کند.
چگونه غرور بی جا می تواند دنیای شما را تحت تاثیر قرار دهد؟
گفتن این جمله که من کار اشتباهی انجام داده ام و بابت انجام آن متاسفم ممکن است برای خیلی ها کار بسیار سختی باشد. با این حال پافشاری روی انکار عمل اشتباه نیز می تواند دوستان، همکاران، اعضای خانواده و اطرافیان مان را ناراحت کند. با این کار ما باعث دور کردن افراد اطرافمان می شویم و خودمان را از آن ها جدا می کنیم؛ علاوه بر این نپذیرفتن اشتباهات رشد شخصیتی ما را نیز سرکوب می کند.
دکتر کاپلن در این باره می گوید: «از آنجایی که پافشاری در نپذیرفتن اشتباهات از یک غرور کاذب نشئت می گیرد، افرادی که دوستشان داریم را از ما دور می کند و در عین حال باعث می شود که با ما مانند یک فرد خودخواه رفتار شود و این حس را به دیگران منتقل می کند که ما شخصیت غیرقابل تحملی داریم. به علاوه این کار الگوی انکار و دفاع روانی را در ما به یک ویژگی رفتاری دائمی تبدیل می کند. ما با نپذیرفتن اشتباهتمان به خودمان اجازه نمی دهیم که آسیب پذیر باشیم و دیوارهای دفاعیمان را تخریب کنیم.
او همچنین اضافه می کند: افرادی که پیوسته در قالب اجتناب از آسیب پذیری قرار می گیرند احساس خجالت، گناه و ترس می کنند که این احساس ها در طول زمان می تواند سلامت روانی آن ها را به شکل اضطراب یا افسردگی تحت تاثیر قرار دهد. از سوی دیگر دکتر حافظ می گوید: پذیرش اشتباه باعث می شود دیگران ما را فردی دل رحم، متواضع، سازگار و یک شنونده خوب ببینند و حتی می تواند علاقه افراد را به ما بیشتر کند. علاوه بر این، این کار نشان می دهد که ما توانایی این را داریم که درباره خودمان واقع بین باشیم و به این درک رسیده ایم که کامل و بی نقص نیستیم و همیشه حق با ما نیست. نتیجه مثبت دیگری که پذیرش اشتباهات می تواند برای ما داشته باشد این است که در را به روی گفتگوهای هدفمند و معنی دار باز می کند و در نتیجه موجب پیشرفت روابط و رشد فردی ما خواهد شد.
روش هایی برای بهتر پذیرفتن اشتباهات
دکتر کاپلن می گوید که همه ما با یک توانایی منحصر به فرد برای انعکاس شخصیت خود به دنیا آمده ایم. بنابراین هر یک از ما توانایی این را داریم که در قبال اشتباهاتمان مسئولیت پذیر باشیم. گاهی اوقات این مهارت پرورش داده نمی شود یا این که ما در محیطی رشد می کنیم که در آن، حفظ غرور اولویت زیادی دارد. با این حال ما با تمرین و تکرار می توانیم اشتباهاتمان را بپذیریم. برای انجام این کار می توانیم از روش های زیر کمک بگیریم:
بر ذات انسانی تکیه کنیم
بپذیریم که ما انسانیم و انسان هم جایز الخطا است. دکتر کاپلن توصیه می کند زمانی که احساس کردید در مقابل پذیرش اشتباهاتتان مقاومت می کنید این گفته را به خاطر بیاورید و با خود تکرار کنید که: من قبول می کنم که اشتباه کرده ام چرا که انسانم و همه ما اشتباه می کنیم و با وجود این باز هم اطرافیان من را دوست خواهند داشت.
خودمان را بهتر بشناسیم
دکتر حافظ می گوید فهرستی از عیب هایتان تهیه کنید و سوالات مهمی درباره خودتان از خود بپرسید. این سوالات عبارتند از: چرا من از انتقادپذیری می ترسم؟ آیا به اندازه کافی صبور هستم؟ آیا مشکلات عصبی دارم؟ آیا بیش از اندازه حساس یا حسودم؟ آیا انسان سست بنیه ای هستم؟ خودخواهم؟ چه نقشی در مشاجره اخیر داشتم؟ اعمال من چه تاثیری روی دیگران می گذارد؟
به دنبال گرفتن نتیجه باشیم
بر عهده گرفتن مسئولیت اشتباهاتمان می تواند به ما کمک کند که آن دسته از روابطی که نقش حامی، پشتیبان و کمک کننده دارند را در زندگی خود حفظ کنیم. دکتر کاپلن می گوید: در حالی که ممکن است این کار در ابتدا یک قدم بزرگ برای آسیب پذیر کردن خود به نظر برسد در عین حال باید به خاطر داشته باشید که تا چه حد می تواند شما را برای پذیرش روابط عمیق احساسی که به آن ها نیاز دارید آماده کند.
انتقادپذیر باشیم
در مورد نقاط کور (یا زمانی که شما نسبت به اشتباه کار خود آگاه نیستید) توجه به این نکته حائز اهمیت است که زمانی که دیگران نارضایتی و ناراحتی خود را بازگو می کنند به آن ها گوش فرا دهید. دکتر حافظ در این باره می گوید:این مهارت شامل کنار گذاشتن احساسات و منطقی نگاه کردن به یک موقعیت از دیدگاه فرد مقابل است.
از یک درمانگر کمک بگیریم
درمان می تواند در پیشرفت شخصی ما بسیار موثر باشد. معمولا افراد از طریق دوره های درمانی به توانایی درون نگری نسبت به خود دست پیدا می کنند، آن ها از این طریق می توانند تشخیص دهند که کدام یک از ضعف هایشان کاذب است و در عین حال با ترس های خود بیشتر آشنا می شوند. دکتر حافظ می گوید: این فرآیند سطوحی از خویشتن نگری را فراهم می کند که فرد معمولا به تنهایی قادر به دست یابی به آن نیست.
همه ما ممکن است روزانه مرتکب اشتباهات مختلفی شویم، در صورتی که اشتباهات خود را نپذیریم امکان دارد به روابط و روند رشد شخصی ما آسیب وارد شود. از دلایل این که برخی افراد نمی توانند اشتباه خود را بپذیرند نبود خودآگاهی در آن ها است. این مشکل می تواند یک مسئله فراگیر و همیشگی یا این که یک نقطه کور در شرایط خاص اجتماعی باشد. پذیرش اشتباه نه تنها ما را در نگاه دیگران فردی متواضع نشان می دهد که باعث محبوبیت بیشتر ما می شود و راه گفتگوهای هدفمند و معنی دار را برای ما باز می کند که باعث پیشرفت روابط و رشد فردی ما خواهد شد. چه بخواهیم چه نخواهیم باید اشتباهات خود را چه در محیط کاری و چه در زندگی بپذیریم و سعی کنیم آن ها را به شکل مناسبی جبران کنیم.
روش های مهار گریه هنگام عصبانیت
