اوپال سنگی قیمتی است که نوعی از دی اکسید سیلیکون هیدرات آمورف می باشد.نام این سنگ برگرفته از واژه ای سانسکریت بمعنی “سنگ” گرفته شده است.از نظر سنگ شناسی بعنوان یک مادۀ معدنی در نظر گرفته می شود تا یک مادۀ کانی و این امر بعلت شکل آمورفی آن می باشد.اوپال بعنوان سنگ ملی استرالیا در نظر گرفته می شود زیرا 97 درصد منابع این سنگ در استرالیا واقع شده است.
اوپال را می توان به سه گروه تقسیم کرد: اوپال قیمتی، اوپال آتشی، و اوپال معمولی.اوپال بعلت ویژگی انکسار نور معروف است.دلیل اصلی ویژگی های منحصر بفرد اوپال پس از تحقیقاتی با میکروسکوپ الکترونی در سال 1960 توسط دانشمندان استرالیایی کشف شد.مشخص شد که کره های کوچک ژل سیلیکا موجب این تداخل، شکست، و انکسار نور می شوند که موجب رنگ متمایز اوپال می شود.شاخص های انکسار متفاوت این کره ها و فواصل بین آنها، نور را در این سنگ وارد می کند.
وقتی نور وارد اوپال می شود، در اطراف این کره های کوچکِ سیلیکای هیدراته شده و ورقه های سیلیکونی اکسیژن می چرخد.نور شامل رنگ های مشخصی است و ی از رنگ ها را تولید می کند.اوپال قیمتی، بخاطر ویژکی انکسار نورش معروف است که در نتیجۀ رنگ های رنگین کمانی است که می دخشند و بعنوان “بازی نور” از آنها یاد می شود.اوپال آتشی برخی اوقات رنگ کمی از خود دارد اما بیشتر بخاطر رنگ شفاف بدنۀ آن شناخته می شود.اوپال معمولی اغلب مات، نیمه شفاف، و فاقد بازی نور می باشد.در بیشتر موارد این سنگ در ترکیب با دیگر سنگ ها مانند اوپال عقیق و اوپال خزه ای مشاهده می شود.اوپال معمولی نشاندهندۀ کدر ِاوپالی است.واژۀ اوپالی گاهی با ویژگی بازی نور اشتباه گرفته می شود.اوپالی از نظر فنی فقط برای توصیف نور براق، و آبیِ شیری رنگ باید بکار برده شود. این نوعی پدیدۀ نوری است در حالیکه “بازی نور” نمایش قوس قزحی است که بخاطر انکسار نور رخ می دهد.
سنگ اوپال در طبیعت چگونه تشکیل می شود؟
برخی سنگ اوپال را یک سنگ رسوبی و جایگزین کانی های قابل حل و فسیل درنظر میگریند زیرا در آبهای گرم حرارت پایین غنی از سیلسیوم در شکافت ها، آتشفشانی و دگرگونی و حفره های سنگهای اطراف رسوب گذاری تشکیل می شود. اُپال را می توان به مبدل سنگ به چیزهای دیگر دانست مثلا سلول های چربی در درختان خشک و مدفون شده را در خود حل، همراه و جایگزین می کند و یا صدف ها و جانوران ماقبل تاریخ را به سنگ تبدیل می کند.
سنگ اوپال در طبیعت به چه اشکالی دیده می شود؟
این گوهرسنگ با توجه به نوع تشکیلش مثلا در استرالیا همراه (ماسه سنگ یا بولدر)، اندونزی و آمریکا (ولکانیک)، گواتمالا و هندوراس و مکزیک (لاواهای تجزیه شده) می توان به سه دسته تقسیم بندی نمود:
- 1- اُپال قلوه سنگی (Boulder Opal) که چسبیده شده به سنگ مادر و بصورت رگه یا قطعه ای یافت می شود.
- 2- اُپال ماتریکس که آمیخته شده با سنگ مادر بوده و به شکل رگه دار و تکه ای یافت نمی شود.
رنگ بندی سنگ اوپال
این سنگ زیبا،طیف رنگی وسیعی دارد و مجموعه ای از رنگ ها را شامل می شود. اگر بخواهیم رنگ های آن را توضیح دهیم زمان بسیار برده، لذا در فرصت های آتی یک مقاله مختص به رنگ های اوپال ارائه خواهیم داد.ولی مختصرا گفته می شود:
- اوپال با پس زمینه ی تیره که بازی رنگ در یک سطح تیره صورت می گیرد و مثل رقص نورهای رنگی در فضای تاریک می باشد. اوپال با پس زمینه ی تیره یکی از مرغوب ترین و گران قیمت ترین رنگ های اوپال است.
- اوپال با پس زمینه ی روشن
- اوپال کریستالی: بسیار شفاف و همراه با بازی رنگ شدید که رنگ های تنیده شده در هم را می توان از هم تفکیک کرد.
- اوپال نیمه کریستالی:همانطور که از اسم آن مشخص است سفید روشن و غیر شفاف است و تلالو کمتری دارد.
- اوپال سفید:این رنگ همان رنگی است که عمدتا باعث شناسایی سنگ اوپال در همان نگاه اول می شود.با پس زمینه سفید و بازی رنگ های درون سنگ می باشد.
- اوپال آبدار:این اوپال معمولا رنگ کمتری دارد و بازی رنگ در آن کمتر است و شامل رنگ هایی مثل آبی-سبز،بی رنگ سفید-شیری می باشد.
- اوپال آتشین:اوپال آتشین معمولا بازی رنگ ندارد و نور هم در آن نفوذ نمی کند پس بازی نور هم ندارد.این نوع از اوپال معمولا نیمه شفاف است و رنگ انتهایی آن به قرمز ،زرد و نارنجی گرایش پیدا می کند.
- اما یک خانواده ی دیگر از اوپال وجود دارد که درخشندگی و تلالو ندارند و مات و کدر هستند.مثل اوپال زرد که اصطلاحا به اوپال عسلی معروف است.
- اوپال عقیق که در اصل همان سنگ عقیق است ولی لایه هایی از اوپال به طور نامنظم در آن نفوذ کرده است.
- اوپال چینی که رنگ سفید شیری دارد.
- یک اوپال دیگر هم دیده شده که مثل سنگ شجر در آن اشکال شبیه به درخت وجود دارد.