به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از خبرآنلاین، رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی تلویزیونی در سالروز قیام ۱۹ دی (۹۹/۱۰/۱۹) درباره احتمال بازگشت آمریکا به برجام فرمودند: «بحث میکنند که آمریکا برگردد به برجام یا برنگردد. ما هیچ اصراری نداریم، هیچ عجله ای نداریم که آمریکا به برجام برگردد؛ اصلاً مسئله ی ما این نیست که آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد. آنچه مطالبه ی منطقی ما و مطالبه ی عقلانی ما است، رفع تحریمها است؛ تحریمها باید برداشته بشود. این حقّ غصب شده ی ملّت ایران است؛ چه آمریکا، چه اروپا وظیفه دارند این حقّ ملّت ایران را اداء کنند. اگر تحریمها برداشته شد، خب آن برگشت آمریکا به برجام معنایی خواهد داشت، امّا اگر چنانچه تحریمها برداشته نشد، برگشت آمریکا به برجام ممکن است حتّی به ضرر ما تمام بشود؛ به نفع ما که نیست، [بلکه] به ضرر ما هم ممکن است باشد.»
برهمین اساس، گفتگوی علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر انقلاب در امور بین الملل و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام را در ادامه می خوانید.
* چرا غربی ها موظف اند همه ی تحریم ها علیه ملت ایران را بردارند؟ و چرا برچیده شدن تحریم ها بر بازگشت آمریکا به برجام اولویت دارد؟ در صحبت های رهبر انقلاب این نکته خیلی پررنگ بود و ایشان تأکید داشتند که تحریم ها باید برچیده شود و این امر بر بازگشت آمریکا به برجام اولویت دارد.
مطّلع هستید که آمریکایی ها در این مسئله پیشتاز بودند و به ما پیشنهاد دادند اگر فعالیت های صلح آمیز هسته ای تان را محدود کنید، ما هم تحریم ها را برمی داریم. ما در همان مهلتی که مقرر بود و با ۱+۵ تعهد کرده بودیم، این کار را انجام دادیم و هیچ تأخیری هم نداشتیم؛ امّا در طرف مقابل آمریکایی ها به صورت مقطعی بعضی از تحریم ها را برمی داشتند و در فاصله های کوتاهی تمدید می کردند؛ یعنی از اوّل بنای این را داشتند که کار موقتی انجام بدهند که اگر یک مرتبه قطع کردند، موجب شگفتی و تعجب نشود.
دولت قبلی آمریکا که رفت و دولت بعدی آمد، اصلاً به این تعهد پایبند نبود. ببینید هر دولتی که در آمریکا روی کار باشد اگر تعهدی بکند، برای دولت های بعدی الزام آور است. این طور نیست که هر دولتی تعهد خاص خودش را داشته باشد. بنابراین ما تعهدات را انجام دادیم، ولی آن ها بد عهدی کردند و طبیعی است که اگر می خواهند برگردند باید تحریم هایی که تعهد داشتند را بردارند.
نکته ی مهم و تأسف آور این است که سه کشور دیگر غربی؛ یعنی فرانسه، آلمان و انگلیس که نمایندگان اتحادیه ی اروپا هستند هم در متابعت از آمریکا محدودیت های زیادی را برای ما تحمیل کردند و به نوعی تحریم غیرمستقیم هم داشتند؛ ولی از بین ۱ +۵، روسیه و چین تا آنجایی که توانستند کمک کردند و به تعهدشان عمل نمودند. وقتی یک چنین سابقه ی سوء از طرف آمریکایی در انجام تعهداتشان دارند، ما حق داریم که بدبین باشیم و اگر باز هم برگردند و مذاکرات را از سر بگیرند، در حالی که تعهدات قبلی را انجام ندادند، به هیچ وجه، قابل قبول نیست.
بنابراین هرچه زودتر این تحریم باید برداشته شود، به علاوه این که ما از قبل هم خسارت دیدیم و باید خسارت های ما را تأمین کنند چرا که بی جهت و به صورت غیرقانونی تحریم کردند و ما خسارت های زیادی را متحمل شدیم.
* آیا بازگشت آمریکا به برجام فایده ای خواهد داشت؟ به نظر شما اگر برنگردد، ضرر بیشتری برای ملت ایران متصور است؟
ما هیچ اصرار و عجله ای نداریم که آمریکا برگردد؛ امّا اگر می خواهد برگردد شرایطی دارد که مهم ترینش این است که تحریم ها را بردارد و معلوم بشود که دولت جدید به تعهدات برجام پایبند است؛ یعنی اعلام کند و رئیس جمهور آمریکا هم متعهد شود. در نوبت اوّل مقرر بود که آقای اوباما رئیس جمهور وقت تعهد بدهد و شرط رهبر معظّم انقلاب هم این بود که رئیس جمهور آمریکا مکتوب بنویسد که بعداً نتواند کتمان کند. البته گفتند قول شفاهی ما کافی است و رهبر معظّم انقلاب هم به این راضی نبودند و متأسفانه قول شفاهی شد و بعد هم به قول شفاهی شان عمل نکردند.
لذا اگر آمریکا بخواهد به برجام برگردد، باید تحریم ها را پایان دهد و البته ما اصراری نداریم به این برگشت، می خواهد برگردد، می خواهد برنگردد. اگر می خواهند برگردند باید شرایط مورد نظر که شرایط کاملاً معقولی است را انجام بدهند و کوتاهی های گذشته را جبران کنند. کوتاهی های گذشته هم این بود که نه تنها تحریم ها را برنداشتند، بلکه تحریم ها را اضافه کردند و این خلاف تعهدی است که انجام دادند. لذا به طرف های مقابل حق بدهند که به تعهد آمریکایی ها شک کنند و بعد هم کارهایی که رئیس جمهور یا دولت در آمریکا انجام می دهد یا در هر کشور دیگری، دولت بعدی ملزم است که تعهدات قبلی را انجام بدهد.
* ارزیابی شما از پیامدهای عزم مجلس و دولت در لغو تدریجی تعهدات ایران در برجام چیست؟
مجلس و دولت به تکلیف خودشان عمل کردند. در مجلس بیش از چهار پنجم نمایندگان به این قانون رأی دادند و قانون بسیار معتبری است و دولت موظف است که به این قانون عمل کند. البته دولت ما هم نشان داد که از مجلس تبعیت می کند. کار دولت و مجلس ما کاملاً قانونی بود و درست نبود که بیش از این معطل کنند.
اروپا خواستار دیپلماسی فشرده برای احیای برجام شدنکته ای که در این قانون جدید وجود دارد این است که ما به تأثیرات علمی و پزشکی هسته ای نیاز داریم و برای این هم به اورانیوم غنی شده ی ۲۰ درصد احتیاج است. سال ها پیش وقتی رآکتور تهران تأسیس شد، نیاز به غنی سازی ۲۰ درصد داشت و ما از آرژانتین می خریدیم که آرژانتین دیگر به ما نفروخت. لذا دانشمندان هسته ای ما با درایت و کفایت توانستند ۲۰ درصد را تهیه کنند که مورد نیاز فعالیت های تشخیصی و درمانی پزشکی است و این اقدام هم از موارد بسیار ارزشمند مجلس و دولت بود و کاملاً قانونی است.
ما تعهد ندادیم مواردی که مربوط به کاربرد صلح آمیز و پزشکی هسته ای است را انجام ندهیم. لذا کار بسیار خوبی بود و نشان دهنده ی این است که ایران هر زمانی تصمیم بگیرد غنی سازی بالاتری انجام بدهد، به راحتی، می تواند اقدام نماید.
* جناب عالی به عنوان مشاور رهبر انقلاب در امور بین الملل، نقشه ی راه جمهوری اسلامی در مورد ادامه ی برجام چگونه می بینید؟ ادامه ی این مسیر را چگونه باید طی کنیم؟
هر دولتی که عضو ان.پی.تی باشد، حق دارد از مزایای صلح آمیز هسته ای استفاده کند. صنعت هسته ای یک صنعت مادر است و حدوداً به پانصد رشته ی صنعتی و علمی مرتبط است. هیچ کشوری نمی تواند در عصر حاضر خودش را از استفاده ی صلح آمیز انرژی اتمی محروم کند. دیر یا زود سوخت های فسیلی تمام می شود و ما برای تولید برق و انرژی و برای پیشبرد کارهای صنعتی و علمی مان نیاز به استفاده از ظرفیت های هسته ای داریم. اگر قرار باشد جمهوری اسلامی ایران در این زمینه خودکفا نباشد، آن وقت تحت فشار دارندگان انرژی هسته ای قرار می گیرد. البته ایران هم حتماً زیر بار این موضوع نمی رود و با استقلالش مغایرت دارد. دیگران نشان دادند که به تعهداتشان پایبند نیستند، لذا ما حتماً نیاز داریم که از مزایای صلح آمیز هسته ای استفاده کنیم.
امّا با تعهدی که در برجام کردیم، مدت کوتاهی فعالیت هایمان محدود خواهد بود، ولی از سال ۲۰۲۵ به بعد این محدودیت ها برداشته می شود و ما با تعهدی که داریم به لحاظ شرعی و بین المللی که رهبر معظّم انقلاب فرمودند سلاح هسته ای حرام است، منهای آن هر نوع کاربردی از سلاح هسته ای برای ما مباح است و لازم است و ان شاءالله انجام خواهیم داد. ما هیچ وقت از صنعت هسته ای جدا نخواهیم شد و خودمان را محروم نخواهیم کرد.
* رهبر انقلاب چند سال پیش در نامه ی مربوط به تأیید مشروط برجام، شروط و الزاماتی را برای اجرایی شدن مطرح کرده بودند که مواردی از این شروط تحقق پیدا نکرد. در حال حاضر هیئت نظارت بر اجرای برجام چه اقداماتی را برای عملی شدن این موارد می تواند در دستور کار داشته باشد؟
آنچه که رهبر معظّم انقلاب مشخص کردند، به برخی از آن عمل شد و به برخی از آن عمل نشد. به هر حال اگر آن شروط انجام شده بود، حتماً این سیر وقایع در رابطه با فعالیت های هسته ای به گونه ی دیگری رقم می خورد. البته ایشان فرموده بودند که رئیس جمهور آمریکا امضاء کند و حتی رهبر معظّم انقلاب از اوّل به قضیه ی مکانیسم ماشه راضی نبودند و خلاف نظر ایشان انجام شد. حتماً در صورت برگزاری مذاکرات بعدی باید این مکانیسم به عنوان یک اصل غیرمنطقی کنار گذاشته شود.
* اگر نکته ناگفته ای باقی مانده بفرمایید.
ما یک کشور مستقل هستیم و بابت استقلالمان بهای سنگینی دادیم. کشور ما با سابقه ی فرهنگی ده هزارساله و سابقه ی سیاسی دو هزاروپانصدساله و سابقه ی علمی فوق العاده در شکل دهی تمدن اسلامی این حق را دارد که نیازمندی های خودش را تأمین کند و با اقتدار کشورش را اداره نماید. اداره کردن مقتدرانه ی کشور مغایرت دارد با اینکه دیگران بدون اینکه حق داشته باشند در امور داخلی ما دخالت کنند و بگویند این کار را بکنید یا آن کار را نکنید.
بنابراین ما در رابطه با آینده ی کشورمان به هر شکلی که مصلحت ملت باشد و منافع کشور اقتضا بکند، در چهارچوب مقررات بین المللی و نیازمندی های ملی اقدامات لازم را انجام می دهیم و بدون تردید زیر بار تحمیلات آمریکا و غیر آمریکا نخواهیم رفت. اصلاً مهم ترین خاصیت و ویژگی انقلاب این بود که از وابستگی نجات پیدا کند؛ چون حدود دویست سال حکومت قاجار و حکومت پهلوی سند وابستگی این کشور را به بیگانگان داده بودند و این موجب عقب افتادگی کشور شد. با انقلاب اسلامی ایران عملاً ید سلطه گران قطع شد و ایران آزاد شد. اگر قرار باشد که ما بپذیریم دیگران منافع ما را تشخیص بدهند یا برای ما تعیین تکلیف بکنند، یعنی استقلال را که مردم ما در طی ده ها سال از مشروطه و تحریم تنباکو گرفته تا مبارزات نفت و انقلاب اسلامی برایش زحمت کشیدند را از دست داده ایم و ما هر کاری که مغایرت با استقلال داشته باشد حتماً انجام نخواهیم داد.
