سرفهٔ کودک و نکات مهم در مورد آن

سرفه کودکان معمولاً نشانه این است که بدن کودک شما در تلاش است تا خود را از شر ماده ای تحریک کننده، از مخاط گرفته تا یک جسم خارجی، خلاص کند. وقتی کودک دچار سرفه می شود، بدن کوچکش می تواند صدای بلندی ایجاد کند.

انواع سرفه ی کودک

چند نوع متفاوت سرفه وجود دارد:

• سرفه خشک
• سرفه مرطوب
• سرفه خروسک
• سیاه سرفه
• سرفه شبانه
• و ....

سرفه خشک

این نوع سرفه کوتاه و مکرر است و معمولا در اثر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (بینی و گلو) مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می شود. سرفه خشک معمولا در اتاق گرم یا بعد از دراز کشیدن بدتر می شود.این نوع سرفه ممکن است نشانه اولیه عفونت در دستگاه تنفسی تحتانی باشد، مثل برونشیت (التهاب کوچک ترین راه های هوایی در ریه ها) یا ذات الریه (التهاب بافت ریه).از سایر علل این نوع از انواع سرفه می توان به آسم (که ابتدا به شکل سرفه های خشک شبانه ظاهر می شود) و قرار گرفتن در معرض دود سیگار اشاره کرد.

سرفه خروسک

خروسک نوعی بیماری است که باعث بروز سرفه های شدید و خشک می شود و صدای آن شبیه صدای خوک آبی است. خروسک در کودکان باعث تورم در قسمت بالایی نای می شود که معمولا دلیل آن، عفونت ویروسی است.محل تورم، زیر پرده های صوتی است و باعث ایجاد سرفه خروسک می شود. کودکی که خروسک دارد، ممکن است هنگام تنفس صدای زیری داشته باشد که با عنوان «سوت تنفسی» شناخته می شود.

سرفه مرطوب

سرفه مرطوب به دلیل ترشحات مایع و خلط موجود در دستگاه تنفسی تحتانی (نای و ریه ها) ایجاد می شود. علل شایع سرفه مرطوب عفونت و آسم است. این سرفه خلط را از دستگاه تنفسی تحتانی بیرون می کشد.

سیاه سرفه

کودکی که سیاه سرفه می گیرد، علائمی شبیه به سرماخوردگی معمولی دارد؛ اما به تدریج سرفه بدتر، شدیدتر و سریع تر می شود، به خصوص شب ها. این نوع از انواع سرفه را می توان یکی از بدترین سرفه ها در کودکان توصیف کرد.در هر بار حمله سرفه، فرد ۵ الی ۱۵ سرفه بریده بریده و پی در پی می کند. بعد از سرفه کودک نفس عمیقی می کشد و گاهی این تنفس صدایی شبیه خس خس دارد.سرفه تند از انواع سرفه هایی است که می تواند به مشکلات تنفسی منجر شود و رنگ کودک ممکن است به دلیل کمبود موقتی اکسیژن، کبود گردد.

سرفه شبانه

شب ها خیلی سرفه می کنند. وقتی کودک دچار سرماخوردگی می شود, مخاط بینی و سینوس ها تخلیه می شوند و سرفه می کند. این، فقط یک مشکل معمول است اگر سرفه مانع خواب فرزندتان نباشد. آسم نیز می تواند موجب سرفه شبانه شود, زیرا خطوط هوایی در شب حساس تر هستند.

سرفه در روز

هوای سرد یا فعالیت باعث تشدید سرفه در روز می­ شود. حتما حواستان باشد چیزی در خانه – مانند خوشبوکننده­ ی هوا، حیوان خانگی یا دود (به خصوص دود تنباکو)- باعث ایجاد سرفه در فرد نشود.

سرفه همراه با تب

احتمالا فردی که سرفه می کند و تب خفیف و آبریزش بینی دارد سرما خورده است. اما سرفه به همراه تب ۳۹ درجه­ ی سانتی­ گراد یا بیشتر می ­تواند در اثر سینه­ پهلو باشد، به­ خصوص اگر فرد ضعیف است و تندتند نفس می ­کشد. در این صورت، فورا با پزشک تماس بگیرید.

سرفه ­ی دائم

معمولا سرفه در اثر سرماخوردگی ویروسی، به­ خصوص اگر فرد پشت سر هم سرما بخورد، تا چند هفته باقی می­ ماند. آسم، آلرژی یا عفونت مزمن در سینوزیت نیز باعث سرفه های طولانی و مداوم می­ شود. اگر فرد پس از سه هفته هنوز هم سرفه می ­کند، با پزشک تماس بگیرید.

سرفه روزانه

هوای سرد و یا فعالیت ها می توانند در طول روز باعث سرفه شوند. سعی کنید مطمئن شوید که چیزی در خانه شما مانند تهویه کننده هوا, حیوانات خانگی و یا دود (به خصوص دود تنباکو), باعث سرفه کودک نمی شود.

سرفه همراه با تب

کودکی که سرفه می کند، تب خفیف و آبریزش بینی دارد و احتمالاً سرماخورده است. اما سرفه به همراه تب 120 درجه فارنهایت (39 درجه سانتی گراد) یا بیشتر می تواند ناشی از ذات الریه باشد، مخصوصا در صورتی که کودک ضعیف باشد و به سرعت نفس بکشد. در این مورد فوراً به پزشک خود زنگ بزنید.

سرفه همراه با استفراغ

کودکان اغلب به قدری سرفه می کنند که باعث تحریک رفلکس تهوع آن ها می شود. همچنین کودکی که مبتلا به سرماخوردگی یا آسم است، ممکن است در صورت سرفه خلط بالا بیاورد. سرفه ناشی از سرماخوردگی به علت ویروس می تواند هفته ها طول بکشد, به خصوص اگر کودک پس از یک سرماخوردگی فورا و مجددا سرما بخورد .

آسم, آلرژی یا عفونت مزمن در سینوس ها یا مجاری هوایی ممکن است موجب سرفه طولانی مدت شود. اگر کودک شما هنوز چند هفته است که سرفه می کند, به پزشکتان مراجعه کنید.

عوامل سرفهٔ کودک

عوامل محتمل زیادی برای سرفه کردن کودکان وجود دارد و برخی از آنها ایجاب می کند که با پزشک فرزندتان تماس بگیرید، اما برخی از شایع ترین علل بروز سرفه در بچه ها عبارت است از:

سرماخوردگی معمولی

اگر فرزند شما سرما خورده باشد، ممکن است سرفه و عطسه همراه با آبریزش یا گرفتگی بینی، آبریزش چشم، کم اشتهایی یا بی اشتهایی و احتمالاً تب پایینی داشته باشد.

ویروس سن سیشیال تنفسی

ویروس سن سیشیال تنفسی یا RSV، در کودکان و خردسالان شایع تر است، با این وجود کودکان در هر سنی ممکن است به آن مبتلا شوند. نشانه های ویروس سن سیشیال تنفسی همان نشانه های سرماخوردگی به علاوهٔ سرفه های تشدیدشونده و تنفس سخت است. ویروس سن سیشیال تنفسی گاهی اوقات بیش از یک سرماخوردگی معمولی ایجاد مشکل نمی کند اما گاهی هم می تواند به بیماری های تنفسی جدی تر مانند برونشیولیت یا التهاب مجاری هوایی کوچک و سینه پهلو یا ذات الریه و التهاب ریه ها، به ویژه در کودکان زیر یک سال منجر شود.

خروسک

مشخصهٔ اصلی خروسک سرفهٔ عمیقی است که شبیه پارس کردن بوده و اغلب در طول شب شدیدتر است. خروسک همچنین می تواند هنگامی که کودک هوا را فرو می برد، سوت تنفسی یعنی صدای زیر سوت مانندی را ایجاد کند. با وجود اینکه این نوع سرفه می تواند ترسناک به نظر بیاید، در اغلب موارد خیلی جدی نیست ولی با این حال، لازم است برای مشورت با پزشک کودک خود تماس بگیرید، زیرا او ممکن است از شما بخواهد فرزندتان را برای معاینه به مطب ببرید.

آلرژی، آسم و محرک های محیطی

وقتی کودکی به ماده ای در محیط مانند شورهٔ گربه یا هیرهٔ گرد و غبار حساس باشد، ممکن است تصور شود که مبتلا به نوعی سرماخوردگی است که هرگز خوب نمی شود. حساسیت و آلرژی می تواند باعث احتقان بینی یا آبریزش بینی با مخاط شفاف و همچنین سرفهٔ ناشی از ریزش مخاط از پشت بینی یعنی مخاطی را ایجاد کند که از پشت سینوس های کودک به گلویش ریخته می شود. کودکان مبتلا به آسم نیز معمولاً زیاد سرفه می کنند، به ویژه در طول شب. اگر کودک شما آسم دارد، ممکن است دچار احتقان قفسهٔ سینه، خس خس و سختی در تنفس شود. سرفه کردن کودک بعد از دویدن یا آسم ناشی از ورزش نیز یکی دیگر از سرنخ هایی است که نشان می دهد ممکن است آسم علت سرفه کردن کودک باشد. قرار گرفتن در معرض سرما نیز ممکن است باعث بروز سرفه در کودک مبتلا به آسم شود. یک احتمال دیگر این است که یک عامل حساسیت زای محیطی، مانند دود سیگار یا آلودگی باعث سرفهٔ کودک شما می شود. البته، در این مورد شما باید عامل مشکل ساز را به درستی شناسایی کنید و آن را از بین ببرید.

سینه پهلو یا برونشیت

بسیاری از موارد سینه پهلو که عفونتی در ریه است، به شکل سرماخوردگی شروع می شود. اگر کودک شما سرماخوردگی ای دارد که به نظر می رسد بدتر می شود یا سرفهٔ مداوم، تنفس دشوار، تب، دردهای بدنی و لرز دارد، لازم است برای گرفتن نوبت با پزشک کودکتان تماس بگیرید. برونشیت زمانی بروز می کند که برونش ها یعنی لوله هایی که هوا را به ریه ها حمل می کنند و نایژه نامیده می شوند، عفونی شوند و این اغلب پس از سرماخوردگی یا آنفلوانزا پیش می آید. این بیماری می تواند باعث چند هفته سرفهٔ آزاردهنده شود. اگر کودک شما سینه پهلوی باکتریایی یا برونشیت داشته باشد، ممکن است به یک آنتی بیوتیک برای پاک کردن عفونت و سرفه نیاز داشته باشد. اما اگر بیماری ویروسی باشد، بدون آنتی بیوتیک بهبود خواهد یافت که این مورد را نیز حتماً پزشک مشخص خواهد کرد.

سینوزیت

اگر کودک سرفه و آبریزش بینی داشته باشد و این حالت بدون هیچ نشانه ای از بهبود، حداقل ۱۰ روز به طول بینجامد و پزشکتان احتمال سینه پهلو و برونشیت را دلیل سرفه ها نداند و آن را رد کند، کودک شما ممکن است سینوزیت داشته باشد. این عفونت باکتریایی حفره های سینوسی، باعث سرفهٔ پایداری می شود، زیرا مخاط دائماً درحال ریزش در پشت گلوست و در نتیجه باعث تحریک رفلکس سرفه می شود. اگر پزشک تعیین کند که کودک شما سینوزیت دارد، ممکن است برای او آنتی بیوتیک تجویز کند. سرفهٔ کودک باید بعد از اینکه سینوس ها از عفونت پاکسازی شدند، متوقف گردد.

بلعیدن یا بوییدن یک شیء

سرفه ای که برای یک هفته یا بیشتر بدون هیچ نشانهٔ دیگری از بیماری مانند آبریزش بینی، تب یا بی حالی، آلرژی و ترشح شفاف ادامه داشته است، می تواند به معنای آن باشد که چیزی در گلو یا ریه های کودک گیر کرده است. این اتفاق در میان کودکانی که تازه راه افتاده اند، به اشیای کوچک دسترسی دارند و دوست دارند همه چیز را در دهانشان بگذارند شایع تر است. اگر پزشک مشکوک باشد که یک جسم خارجی باعث ایجاد سرفه شده است، عکس برداری با اشعهٔ ایکس از قفسهٔ سینه را تجویز خواهد کرد. اگر عکس برداری نشان دهد که چیزی در ریه ها گیر کرده است، احتمالاً آن جسم باید از طریق جراحی خارج شود.

سیاه سرفه

به لطف استفاده ٔ گسترده از واکسن پنج گانه و در ادامه سه گانهٔ کودکان؛ DTaP، شیوع ﺳﯾﺎه سرفه کمتر شده است اما موارد همه گیری آن هنوز هم رخ می دهد و در برخی جاها رو به افزایش است. یک کودک مبتلا به ﺳﯾﺎه سرفه به طور معمول ۲۰ تا ۳۰ ثانیه بی وقفه سرفه می کند و سپس، تا شروع حمله ٔ بعدی سرفه، برای نفس کشیدن تقلا می کند. همچنین ممکن است کودک قبل از شروع دور بعدی سرفه های شدیدتر، برای حداکثر دو هفته علائم سرماخوردگی مانند عطسه، آبریزش بینی و سرفهٔ خفیف را نیز داشته باشد. اگر این همان وضعیتی است که فرزند شما دارد، بلافاصله با پزشک او تماس بگیرید. ﺳﯾﺎه سرفه می تواند به ویژه در کودکان زیر یک سال شدید باشد.

فیبروز کیستیک

سرفهٔ مداوم با مخاط غلیظ زرد یا سبز یکی از اصلی ترین نشانه های بیماری ژنتیکی فیبروز کیستیک است که فرزند شما ما احتمالاً آن را به ارث برده است. علائم دیگر عبارتند از سینه پهلوی مکرر و عفونت های سینوس، عدم وزن گیری، پوست شورمزه و مدفوع پرحجم و چرب.

عادت

گاهی اوقات کودک به علت وجود یک بیماری سرفه می کند و حتی بعد از آنکه از آن بیماری بهبود یافت، از روی عادت به سرفه کردن ادامه می دهد. اگر سرفه کردن فرزند شما از روی عادت باشد، این کار را در حین خواب انجام نمی دهد و سرفه به ندرت با غذا خوردن یا صحبت کردن کودکتان تداخل خواهد داشت. با این حال، این سرفهٔ ناشی از عادت هم می تواند، مثلاً در کلاس درس برایش ایجاد مزاحمت کند.

نکته ی مهم در مورد سرفه ی کودک

یک دلیل خطرناک برای انواع سرفه این است که چیزی در گلو یا نای کودک گیر کرده باشد. اگر کودک شما ناگهان شروع به سرفه کند و به نظر برسد مشکل جدی در تنفس دارد، یا گلویش را با دست هایش بگیرد، حتما چیز کوچک یا تکه ای سفت از غذا در نای او گیر کرده است.

در کودکان بالای یک سال می توانید مانور هایملیک (فشار دادن شدید و ناگهانی شکم، درست زیر جناق سینه) را اجرا کنید. در غیر این صورت، اگر شرایط زیر به وجود آمد، با اورژانس تماس بگیرید:

• از تولد کودک تان کمتر از یک ماه گذشته باشد؛
• اختلال تنفسی آشکاری داشته باشد که علت آن گرفتگی بینی نباشد؛
• کودک دچار اسپاسم یا بیهوشی (از دست دادن هوشیاری) شود؛
• اطراف لب ها، دهان و ناخن هایش کبود شود؛
• هنگام سرفه خون بالا بیاورد؛
• حرکت کودک کمتر از حالت نرمال باشد؛
• کودک تشنج کند.

اگر مطمئن هستید که کودک تان در حال خفگی نیست، بررسی کنید ببینید آیا علائم جدی دیگر وجود دارد؟ اگر کودک شما علائم زیر را داشت، برای همین امروز از پزشک وقت بگیرید:

• استفراغ کند یا در قفسه سینه درد داشته باشد؛
• آسم یا واکنش آلرژیک داشته باشد؛
• عفونت سینوسی داشته باشد؛
• بیش از ۷۲ ساعت تب بالای ۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۷٫۷ درجه سانتی گراد) داشته باشد؛
• یک الی ۳ ماهه باشد و بیش از ۷۲ ساعت سرفه کند؛
• از افزایش یا مداوم شدن سرفه ها به مدت بیش از ۳ هفته رنج ببرد.

چه موقع برای سرفه فرزندتان باید سریعا با پزشک تماس بگیرید؟

اگر علائم زیر را در کودک مشاهده کردید حتما سریع با پزشک تماس بگیرید:

• برای نفس کشیدن تلاش می کند، نمی تواند صحبت کند، یا با هر نفس ناله می کند
• در حال خفگی بوده و قادر به قطع سرفه نیست
• بیهوش شده یا نفسش قطع شده است
• لب یا ناخن هایش رنگی متمایل به آبی پیدا کرده است

با توجه به مطالب فوق تیم سلامت ساعد نیوز سعی کرد تا مطالبی درباره ی سرفهٔ کودک و نکات مهم در مورد آن ارائه دهد . . . تا مطالب بعدی با ما همراه باشید . . .

درمان گلو درد کودکان با روش های خانگی