سقف وصیت موصی تا چه مقداری قانونی می‌باشد؟

انسان تا زمانی که زنده است و از نعمت عقل برخوردار می باشد و از جهتی دیگر مثل ورشکستگی یا سفاهت از تصرف در اموالش منع نشده، می تواند در همه اموالش تصرفات مالکانه بکند یعنی آن ها را به هر کسی و به هر قیمتی که بخواهد بفروشد یا از دیگر راه ها مثل هدیه یا صلح آن ها را به دیگران منتقل کند. اما با پیش آمدن مرگ، این پل مواصلاتی بین دنیا و آخرت، این مقدار تصرف از محدوده اختیار صاحب مال خارج می شود و او حق دارد فقط برای مقدار معیّنی از اموالش (یک سوم اموال) برای بعد مرگشش تعیین تکلیف کند.

وصیت تا ثلث اموال

بر اساس قانون مدنی هر فرد می تواند همه اموالش را وصیت نماید. این وصیت تا ثلث (یک سوم) آن نیازی به تنفیذ (رضایت و قبول) توسط ورثه متوفی ندارد. اما اگر بیشتر از یک سوم باشد، برای اینکه اجرا شود ورثه باید به آن رضایت داشته باشند و به اصطلاح آن را تنفیذ نمایند. همچنین، در صورتی که وصیت به نفع یکی از ورثه باشد، علاوه بر آنچه که به موجب وصیت به این شخص تعلق می گیرد، در ارث نیز سهیم خواهد بود و وصیت باعث محروم ماندن از ارث نخواهد شد. مثلا در موردی که ورثه شخص فوت شده تنها دو فرزند پسر باشند و متوفی از دارایی اش که 150 میلیون بوده یک سوم ( 50 میلیون ) را به نفع یکی از پسرانش وصیت نموده باشد، این پسر علاوه بر اینکه 50 میلیون بابت وصیت دریافت می کند، به موجب ارث نیز سهم می برد.

نکته قابل ذکر این است که وصیت در صورتی اجرا می شود که ابتدا هزینه های کفن و دفن و سپس بدهی های متوفی پرداخت شود و اگر مالی باقی بود به وصیت عمل می شود.

وصیت بیشتر از یک سوم اموال

اگرچه وصیت کننده (موصی) می تواند تمام اموال و دارایی های خود را برای بعد از فوت وصیت کند، اما این ورثه هستند که باید وصیت بیشتر از ثلث را قبول کنند. در واقع، زمانی که متوفی بیشتر از یک سوم اموال خود را وصیت کرده باشد ورثه می توانند این وصیت را قبول یا رد کنند که این امر برای رعایت حقوق ورثه است. اگر ورثه وصیت بیشتر از یک سوم را رد کنند فقط تا همان میزان یک سوم به وصیت عمل می شود؛ اما اگر قبول کنند وصیت اجرا خواهد شد.
اگر تعدادی از ورثه وصیت بیشتر از ثلث را رد ولی تعدادی از ورثه آن را قبول کنند، در این صورت مقدار بیش از ثلث فقط از سهم الارث کسانی که آن را پذیرفته اند، کسر خواهد شد. به عنوان مثال در صورتی که دارایی متوفی معادل ۱۲۰ میلیون باشد، وصیت او تا میزان یک سوم یعنی ۴۰ میلیون نیازبه رضایت ورثه نخواهد داشت. اما اگر بیشتر از ثلث آن مثلا ۵۰ میلیون را وصیت کند، مقداری که بیشتر از یک سوم وصیت شده (۱۰میلیون) سهم ورثه است و به نسبت سهم الارث قانونی میان آنها تقسیم می شود. حال هرکدام از ورثه که بخواهند وصیت مازاد (۱۰میلیون) را قبول کنند، در واقع از سهم الارث خودشان کم می شود تا به وصیت عمل شود. آنچه گفته شد در خصوص همه وصیت نامه ها باید رعایت شود به این معنی که اگر فردی وصیت نامه رسمی تنظیم کرد، به موجب این وصیت نامه هم نمی تواند بیشتر از یک سوم اموال را وصیت کند.

کاهش پرونده های قضایی با تنظیم وصیت نامه رسمی

تنظیم وصیت نامه به صورت رسمی، از آمار پرونده های قضایی می کاهد زیرا درصد بالایی از پرونده های موجود در محاکم، مربوط به دعواهایی از قبیل ارث یا عدم پذیرش وصیت نامه عادی متوفی یا وصیت نامه ناقص است. در حقیقت، در وصیت نامه رسمی، نیازی به گذراندن مراحل دست و پاگیر و طولانی قضایی و اداری وجود ندارد. به عنوان مثال، دادگاهی که گواهی حصر وارثت را صادر می کند، به موضوع صحت اصالت سند و نیز رعایت تشریفات و سایر امور لازم درباره وصیت نامه عادی، به نحوی که در قانون امور حسبی و سایر قوانین مقرر شده است، وارد نشده و رسیدگی نمی کند و فقط مراتب ارایه وصیت مزبور را در گواهی حصر وراثت ذکر می کند و چنانچه از حیث ثلث و مازاد بر آن اختلافی وجود نداشته نباشد، وصیت نامه بدون هیچ گونه منعی قابل اجرا خواهد بود.

انواع وصیت و ارکان تحقق آن