مروارید گوهری است که در اعماق اقیانوس ها رشد کرده و بدون نیاز به تراش و صیقل از زیبایی منحصر به فردی در میان جواهرات برخوردار است. کلمه مروارید ریشه ای لاتین داشته و ریشه آن از کلمه پرنا (perna) که نوعی صدف می باشد و همچنین سفارولا (sphaerula) به معنی کروری شکل گرفته شده است.مروارید توسط جانوران نرم تن که ما آن را صدف می نامیم و گاها توسط حلزون ها به وجود می آید. هنگامی که جسم خارجی وارد صدف شد، صدف به منظور دفع آن، موادی از خود ترشح می کند که از جمع شدن این مواد مروارید تشکیل می شود.
روند تشکیل یک مروارید به این صورت است که ماده ای شاخی به نام کنچیولین به صورت لایه های بسیار نازک و متحد المرکز دور هسته ای از جسم بیگانه ترشح می شود و روی آن را ماده ای به نام مادر مروارید که کربنات کلسیم می باشد، می پوشاند.شکل اصلی مروارید گرد و کره مانند می باشد هرچند مروارید به شکل های دیگری نیز در فروشگاه طلا و جواهر مانند گلابی و دکمه و حتی شکل های نامنظم هم دیده می شود.
مروارید به رنگ های سفید، صورتی، نقره ای ، کرم ، طلایی، آبی ، سیاه می باشد. در آبهاي بسيار شور مرواريدهاي داراي رنگ كرم بسيار فراوان تر از ساير رنگها ديده مي شوند. مرواريدهاي حاصل از آبهاي شيرين تيره تر از انواع بدست آمده از آبهاي گرم هستند.فروش طلا و جواهرمروارید به عنوان زینت در گردنبند مروارید، آویز مروارید، انگشترمروارید، گوشواره مروارید و دستبند مروارید مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است که گونه مروارید خليج فارس يكي از باارزش ترين انواع مرواريد در جهان است.
تاریخچه مروارید
تاریخچه مروارید یا در، گوهری است معمولا سفید و درخشان که در درون برخی از نرم تنان دوکفه ای مانند صدف مروارید به وجود می آید .شکل مروارید اغلب نزدیک به کره است . هرچند به شکل های دیگر مانند گلابی و دکمه و حتی شکل های نامنظم هم دیده می شود . درشتی آن به درشتی دانه خشخاش تا تخم کبوتر است . در سال ۱۹۳۴ میلادی مرواریدی به قطر ۱۳ سانتی متر در فیلیپین پیدا شد که وزن آن حدود ۳۷/۶ کیلوگرم بود .
مروارید توسط جانور نرم تنی به نام صدف تولید می شود . این نرم تن برای محافظت از خود به کمک ماده ای که از بدنش ترشح می شود، پوسته سخت و محکمی می سازد و داخل آن زندگی می کند .
زمانی که یک جسم خارجی مانند ذره ای شن یا یک موجود ریز دریایی وارد صدف می شود و با بدن نرم و حساس آنها تماس پیدا می کند، باعث تحریک و خارش بدن نرم تن می شود . جانور برای تسکین خود لایه هایی مرکب از ماده آلی شاخی کونچیولین و بلورهای کلسیت یا آراگونیت را به دور جسم خارجی ترشح می کند . از این لایه های هم مرکز رفته رفته مروارید شکل می گیرد . جنس مروارید با جنس دیواره درون صدف یکسان است .
درخشش مروارید به چه علت می باشد؟
درخشش صدفی مروارید توسط ورقه های نازک آراگونیت و پوسته های کنچیولین که نزدیکی سطح خارجی آن قرار گرفته است تولید می شود. به این پدیده اُرینت (Orient) می گویند. در این ساختار شکست پرتوهای نور و تداخل آنها با یکدیگر باعث تولید رنگ های قوس و قزحی بر روی سطح شده که به آن پدیده ایریدسنس گفته می شود.
آنها بسته به نوع شکل پخش شدن ماده کنچیولین روی آنها، نوع جانور نرم تن و آب موجود در دریا می توانند به صورت لکه لکه ای یا منظم دیده شوند. برخی حلزون ها، مخصوصا حلزون استرومبوس گیگاس می توانند دُردانه ای تولید کنند که درخشش ابریشمی داشته و از نظر تجاری ارزشی ندارد.
صدف های مروارید در چه عمقی قرار دارند؟
صدف های تولید کننده مروارید غالبا در عمق 15 متری و در امتداد سواحل دریا زیست می کنند. از هر 30 تا 40 صدف شکار شده توسط صیادان فقط یک صدف حاوی دُردانه است. در سال 1958 میلادی در سری لانکا از تورهای بزرگی برای جمع آوری صدفها از ته دریا استفاده شد که نتیجه مطلوب به بار نیاورد و موجب از بین رفتن بقیه صدف ها و راکت ماندن صید این گوهر در سالهای بعد شد.
سنگ مروارید چگونه درون صدف بوجود می آید؟
خقیقت این است هنگامی که یک جسم خارجی بین بدن و جبه صدف دو کفه ای آب شور (Mollusco) یا آب شیرین (Mussels) قرار گیرد، جانور کم کم ماده آهکی که به ” مادر مروارید ” (Mother Of Pearl) که نوعی کربنات کلسیوم بوده به دور آن ذره ترشح و به فرم لایه ای آراگونیت متبلور شده و به مرور زمان دانه این گوهر پدید می آید.ماده مترشحه «ناکر» (Nacre) نامیده می شود طبقات ناکر که به مرور حول جسم خارجی را می گیرند به مرور زمان بر حجمشان افزوده می شود. ترکیب شیمیایی ناکر کربنات کلسیم و یک ماده آلی به نام کونچیولین (Conchiolin) است.
تاریخچه مروارید و غواصان بندرلنگه
غواصان بندر لنگه، مروارید سفید، شفاف و درشت را مروارید گوهری نامیده و آن را دلپذیرترین نوع می دانند. مروارید قرمز ازنظر این غواصان ارزش چندانی ندارد. مروارید زرد متمایل به نباتی در ارزش گذاری پایگاه میانه ای را داراست و مروارید سیاه ارزش چندانی ندارد.
مروارید پس از خارج شدن از صدف در داخل آب ولرم قرار می گیرد، زیرا هنگامی که مروارید از صدف خارج می شود چسبناک بوده و چنانچه در آب ولرم نهاده نشود، علاوه برکشیدن گرد و غبار هوا که سبب تیرگی رنگ و کاهش کیفیت آن می شود، اثر انگشت نیز بر روی آن بجا مانده و موجب خرابی آن می شود.عمر مروارید بستگی به پایداری با نوع مروارید، نحوه استفاده، پرداخت درست و سر انجام اطلاع از کلیه ویژگی های مروارید دارد. ضربه، حرارت، اسید و گرد و غبار، از جمله عواملی است که عمر مروارید را به حداقل می رساند.
در قرن بیستم پرورش مروارید نیز رایج شد. برای تهیه مروارید پرورشی (که گاه مروارید مصنوعی نیز نامیده می شود) با سوراخ کردن پوسته صدف، یک قطعه مروارید بسیار کوچک را در درون صدف قرار می دهند تا جانور لایه هایی به دور آن ایجاد کند.
انواع مروارید
مرواریدهای طبیعی
این مرواریدها بدون دخالت انسان به صورت طبیعی رشد کرده و به وجود می آیند که امروزه به دلیل آلودگی آب اقیانوس ها و صید بیش از حد صدف ها، کمیاب بوده و در نتیجه بسیار گرانبها هستند . این دسته از مرواریدها تقریبا به طور کامل از Nacre درست شده اند .
مرواریدهای پرورشی
مرواریدهایی هستند که انسان به نحوی در رشد و پرورش آنها دخالت دارد و بر خلاف مرواریدهای طبیعی تنها از یک لایه خارجی Nacre درست شده اند و هسته مرکزی آن از جنس کفه سخت صدف می باشد . از آنجایی که این دسته از مرواریدها با کمک انسان درست شده اند تماما از جنس Nacre نبوده و زمان بسیار کوتاه تری صرف تولید و پرورش آن ها توسط صدف شده است، در نتیجه از قیمت های بسیار کمتری نسبت به مرواریدهای طبیعی برخوردار هستند .
مرواریدهای پرورشی به دو گروه مهم آب شور و آب شیرین و هریک به سه دسته تقسیم می شوند .
مرواریدهای پرورشی آب شور که در اقیانوس ها به وجود می آیند، شامل :
۱ – مرواریدهای پرورشی Akoya که به قطر ۱۱-۲ میلی متر هستند .
۲ – مرواریدهای پرورشی تاهیتی که به قطر ۱۴-۸ میلی متر هستند .
۳ – مرواریدهای پرورشی دریای جنوب که به قطر ۱۸-۲ میلی متر هستند .
مرواریدهای پرورشی آب شیرین که در رودخانه ها، سدها و مرداب ها رشد می کنند، شامل :
۱ – مرواریدهای پرورشی آب شیرین چین
۲ – مرواریدهای پرورشی آب شیرین ژاپن
۳ – مرواریدهای پرورشی آمریکا و کشورهای دیگر هستند .
مرواریدهای پرورشی آب شیرین می توانند اندازه ای به قطر ۴ تا ۱۱ میلی متر داشته باشند .
