تب تند تحولات در مدیترانه/ آیا جنگ ترکیه و یونان به واقعیت بدل می شود؟

تهدید نظامی یونان توسط آنکارا، یکی از دلایلی است که اردوغان نتوانست با بایدن در نیویورک دیدار دوجانبه و رودرو داشته باشد.

ساعدنیوز: آقای اردوغان بعد از فاش شدن تصاویر پهبادی تسلیح جزایر مرزی یونان با لحنی متفاوت از یونان خواست تا از این کار دست بردارد. واکنش ملایم تر اردوغان و درخواست رعایت اصول حسن همجواری در کنار تهدید ضمنی نشان از چه تحولاتی در چند هفته اخیر دارد؟

علی حیدری: طی چند ماه گذشته که درگیری های لفظی بین سران یونان و ترکیه افزایش چشمگیری داشت، آقای اردوغان اعلام کرد که "ممکن است یک شب ناگهانی حمله کنیم!" این موضع بی سابقه ای بود. چون پیش از این، این نوع اظهارات عموماً در خصوص گروه های تروریستی به کار برده می شد. برای اولین بار بود که چنین موضع گیری ای علیه یک کشور و آن هم کشور عضو ناتو اتخاذ می شد.

به نظر می رسد که این موضع گیری برای ترکیه بسیار گران تمام شد، چون یونان لابی بسیار قوی ای در اروپا و آمریکا دارد و از این وضعیت توانست نهایت استفاده را ببرد. این موضع گیری با واکنش آمریکا مواجه بود و به نظر می رسد که یکی از دلایلی که اردوغان نتوانست با بایدن در نیویورک دیدار دوجانبه و رودرو داشته باشد، همین مسأله است. واشنگتن خواست به نوعی اعتراض خودش را به مواضع اخیر ترکیه در قبال یونان نشان دهد.

پیرو این رویدادها، اردوغان تصمیم گرفت که کمی ملایم تر رفتار کند. بنابراین، در چند وقت اخیر دیگر شاهد موضع گیری های تند اردوغان و وزیر امور خارجه در قبال یونان نبوده ایم. با توجه به این که طی روزهای گذشته تصاویری منتشر شد که نشان می داد که یونان مشغول تسلیح دو جزیره در نزدیکی ترکیه با سلاح های اهدایی آمریکا است.

اگرچه این مسأله برای ترکیه گران بود، ولی چون این سلاح ها آمریکایی بود، اعتراض چندانی به طرف آمریکایی از سوی آنکارا صورت نگرفت. واکنش ترکیه به این مسأله صرفاً به ارسال یادداشت اعتراضی به سفیر واشنگتن در ترکیه و اظهارات غیرمستقیم علیه آمریکا محدود شده است.

این مسأله نشان می دهد که ترکیه موضع محتاطانه ای را در قبال یونان در پیش گرفته است.

غربی ها می خواهند فشارهای سیاسی را بر این کشور افزایش دهند تا اردوغان را وادار به کرنش در قبال سیاست های خودشان بکنند.

ساعدنیوز: چرا یونان اساساً بر ادامه مسلح ساختن جزایر اصرار دارد؟ آیا این یک پروژه یونانی است یا تخطی اردوغان از خطوط قرمز ناتو باعث تشدید فشارهای نظامی بر ترکیه شده است؟

علی حیدری: به نظر من، یونان این مسأله را دریافته است که ترکیه در دوره اردوغان ممکن است اقداماتی را درباره جزایر داشته باشد. به همین خاطر، یونان با چراغ سبز آمریکا دست به تسلیح جزایر زده است.

می دانیم که تعمداً تسلیحاتی که در جزایر به کار گرفته شده، آمریکایی است تا این پیام به آنکارا مخابره شود که اگر ترکیه بخواهد علیه این جزایر اقدامی را صورت دهد، احتمالاً با واکنش طرف آمریکایی هم مواجه خواهد شد.

یونان از نظر اقتصادی و نظامی بسیار پائین تر از ترکیه است و در این دو زمینه توان رقابت را ندارد. اما با پیش کشیدن پای آمریکا به این ماجرا در تلاش است تا توازن را حفظ کند و مانع از اقدامات ترکیه بشود.

به هر حال، با نزدیک شدن به انتخابات ممکن است در سطح محدود هم شاهد اقداماتی در خصوص جزایر یونانی از طرف اردوغان باشیم با این هدف که آرای ملی گرایان ترکیه به سمت اردوغان سرازیر شود.

از سوی دیگر، طی چند سال گذشته، به تدریج اردوغان از غرب فاصله گرفته است و تلاش داشته تا با نزدیکی به شرق، خصوصاً روسیه، توازن را در سیاست خارجی به دست بیاورد و حفظ کند. این موضوع برای طرف غربی خوشایند نبوده و به همین دلیل، همه تلاش های خودشان را به کار می برند تا حداکثر فشار را به ترکیه اردوغان وارد کنند.

یکی از این فشارها می تواند از جانب یونان و از طریق تسلیح جزایر اطراف ترکیه باشد. هدف از این کار، محاصره ترکیه از طریق مدیترانه و دریای اژه است. می خواهند فشارهای سیاسی را بر این کشور افزایش دهند تا اردوغان را وادار به کرنش در قبال سیاست های خودشان بکنند.

تسلیح جزایر یونان بر خلاف معاهده لوزان 1923 پیش می رود. یونان به تنهایی نمی تواند اقدام به چنین کاری بکند و این کار را در واقع با چراغ سبز آمریکا و ناتو انجام داده است.

اقدام نظامی محتمل محدود خواهد بود. هدف اردوغان از این کار هم همان طور که گفتیم، جذب آرای ملی گرایان از طریق دولت باحچلی است.

ساعدنیوز: آیا با بالاتر رفتن تب تنش ها در مدیترانه نباید انتظار درگیری نظامی تمام عیار میان دو کشور را داشته باشیم؟

علی حیدری: من معتقدم که اگر ترکیه بخواهد درباره جزایر یونانی نزدیک به خودش اقدامی صورت دهد، این اقدام محدود خواهد بود آن هم در راستای اهداف سیاسی داخلی! یعنی اگر اردوغان مطمئن شود که آراء پائینی نسبت به مخالفان خودش خواهد داشت، و اقدامی که انجام می گیرد ممکن است این آراء را تقویت کند، همان طور که در سال 2007 حمله به پ ک ک باعث شد که چند درصد آراء حزب عدالت و توسعه افزایش پیدا کند، اقدام به چنین کاری خواهد کرد.

بنابراین، اقدام نظامی محتمل محدود خواهد بود. هدف اردوغان از این کار هم همان طور که گفتیم، جذب آرای ملی گرایان از طریق دولت باحچلی است. اما انتظار جنگ تمام عیار میان یونان و ترکیه را ندارم.

هر دو طرف عضو ناتو هستند و ناتو اجازه چنین اقدامی را نخواهد داد. اگر جنگی رخ دهد، برای ترکیه و یونان هر دو مشخص است که ناتو طرفدار کدام کشور خواهد بود. این مسأله برای ترکیه ناخوشایند است.

به هر حال، یونان یک کشور مسیحی نشین است و ناتو ترجیح می دهد که از یک کشور مسیحی در مقابل ترکیه به عنوان یک کشور مسلمان حمایت کند.

اردوغان برای نبرد با یونان مهیا شده است؟