تفاوت بورس و فرا بورس در چیست؟

بازار بورس، گزینه ای خوب برای حفظ ارزش پول

طبق بررسی های صورت گرفته خیلی ها تنها راه سرمایه گذاری که سراغ دارند سپرده گذاری در بانک ها است. دلیل تمایل بیشتر افراد به سپرده گذاری در بانک ها عدم آشنایی آن ها با گزینه های دیگر سرمایه گذاری است.ترس از دست دادن سرمایه هم یکی دیگر از دلایل احتمالی است که معمولا مانع ورود افراد به سایر گزینه های سرمایه گذاری می شود. شاید شما هم به دلیل شناخت کم یا ترس از دست دادن سرمایه سوالات زیادی در مورد بورس داشته باشید.هرچه شناخت ما از گزینه های مختلف سرمایه گذاری بیشتر شود در شرایط خاص اقتصادی کشور می توانیم سرمایه گذاری های هدفمندتر و سومندتری داشته باشیم.همه می دانیم با توجه به تورم فعلی کشور سرمایه گذاری در بانک گزینه عاقلانه ای نیست چون ارزش سرمایه ای که از دست می رود بیشتر از سودی است که به دست می آید. برای شروع بهتر است با مفهوم بورس آشنا شویم.

بازار بورس چیست؟

نیازهای انسان در طول تاریخ حیات بشر آن را به سمت ایجاد محل هایی به نام بازار سوق داده است. بازار مکانی عمومی است که در آن خریداران و فروشندگان معاملات خود را به طور مستقیم یا از طریق واسطه ها انجام می دهند. اما بورس چیست؟ بورس نیز یکی از این بازارها است. امروزه، بازارها دیگر محدود به یک مکان خاص نمی شوند و می توانند در قالب یک شبکه ارتباطی مانند اینترنت به کار خود ادامه دهند. بازار بورس در ذهن بیشتر مردم به بازاری اشاره دارد که در آن خریداران و فروشندگان اوراق بهادار – مانند سهام – گرد هم می آیند و دارایی های خود – مثل سهام، اوراق مشارکت و… – را معامله می کنند.

روند معاملات سهام در بازار بورس چگونه است؟

در بازارها دارایی های مختلفی معامله و مورد خرید و فروش قرار می گیرد. در یک طبقه بندی کلی، دو نوع دارایی عمده وجود دارد؛ دارایی مالی و دارایی واقعی. برای درک بهتر این مفهوم بورس، بهتر است ابتدا درباره این دو نوع دارایی توضیح دهیم.منظور از دارایی فیزیکی یا دارایی های واقعی، همان طور که از نام آنها مشخص است دارایی هایی است که جنبه فیزیکی دارند. مانند خودرو، املاک، مستغلات و… . اما دارایی های مالی که به آنها دارایی های کاغذی هم گفته می شود، دارایی هایی هستند که ارزششان به پشتوانه یک دارایی دیگر تعیین می شود. به عنوان مثال، دارنده سهام شرکت، به نسبت سهام خود در دارایی ها و منافع شرکت مورد نظر سهیم می شود یا دارنده اوراق مشارکت، به واسطه مشارکت در پروژه ای که اوراق مورد نظر برای تأمین مالی آن پروژه منتشر شده، سود به دست می آورد.

آیا افزایش تب دلار، بورس را منفی می کند؟

بازار فرابورس

تأمین سرمایه یکی از موضوعات و اهداف مهم شرکت ها است که همواره در پی آن هستند. عرضه سهام در بورس نیز یکی از از بهترین راه های جذب سرمایه است که معمولاً شرکت ها از آن استقبال می کنند. البته در بازار بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که هر شرکتی قادر به ورود به آن نیست. فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است و شرایط و قوانین معاملاتی ساده تری برای پذیرش شرکت ها و داد و ستد سهام دارد.پس، در واقع می توان گفت که مهم ترین وظیفه فرابورس، سازمان دهی آن بخش از شرکت های متمایل به حضور در بازار سرمایه است که هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند. سطح نظارت در فرابورس، کمتر از بورس است و از نظر گزارش گیری، در طول یک سال مالی، شرکت های بورس ملزم به انتشار تعداد بیشتری گزارش هستند و به همین دلیل شفافیت بیشتری دارند. همین امر سبب می شود ریسک سرمایه گذاری در فرابورس بیشتر از بورس باشد.جالب است بدانید که نام فرابورس از اصطلاح انگلیسی Over-the-counter یا به اختصار OTC به معنای «خارج از بورس» گرفته شده است.

تقسیم بندی بازار:

بازار بورس به طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می شود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد. ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می شود. بازار فرابورس ایران دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزار های نوین مالی و پایه است. بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی و تعداد این دو بازار است.

فرایند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:

شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده تر تشکیل شده تا شرکت های کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. در جدول زیر می توانید تفاوت بورس و فرابورس را در خصوص شرایط پذیرش به خوبی مشاهده کنید:

بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک را به همراه دارد، اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معامله ی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت می کند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.

همچنین از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوت های اندکی بین این بازار با بورس تهران وجود دارد. به عنوان مثال حد نوسان مجاز روزانه فرابورس یک درصد بیشتر از بورس تهران است(مثبت و منفی پنج درصد) و همچنین حجم مبنا در این بازار برابر یک است. (البته از خرداد 1394 حد نوسان در بازار بورس نیز همانند بازار فرابورس به مثبت و منفی پنج درصد افزایش یافت) شرکتهایی که شرایط لازم برای ورود به بورس تهران را نداشته باشند، می توانند با سهولت بیشتری به فرابورس وارد شوند.

ورود شرکت ها به بازار سرمایه همواره نشان دهنده رشد شركت و معرفی آن ها در سطح كشور است. شرکت هایی كه سهامشان در بازارهای مالی مورد دادوستد قرار می گیرد، از درجه اعتبار بالاتری برخوردار هستند.بنابراین ورود به بازار اوراق بهادار از جمله اهداف شرکت ها محسوب می شود. توجه داشته باشید تا قبل از راه اندازی فرابورس، دستیابی سریع و آسان به بازار اوراق بهادار برای تعداد عمده ای از شرکت های سهامی فعال در كشور میسر نبود. بنابراین فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس، ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد شد تا حوزه شمول بازار سرمایه كشور را گسترش دهد.

مهم ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است كه شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع تر به بازار را دارند، لذا رویه های پذیرش شرکت ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ای است كه شرکت ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممكن، امكان ورود به بازار را داشته و از كلیه مزایای شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده كنند. نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن Over The Counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصارا OTC نیز گفته می شود. قابل ذكر است كه سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت های مالی و عملیاتی شرکت های بورس، فرابورس و بورس كالا نظارت كامل دارد.

فرابورس دارای پنج بازار(بازار اول، بازار دوم، بازار سوم «عرضه»، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه) است.پذیرش شرکت های سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می پذیرد. بازار سوم جهت عرضه یكجا و پذیره نویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقل وانتقال سهام شرکت هایی است كه بر اساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امكان پذیرش دریکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند.