آشنایی با 8 دیاگرام مهم در معماری

از همان زمان های دور که یک بنا توسط معماران آن زمان طراحی و ساخته می شد، مهم ترین ویژگی که یک طرح معماری را نسبت به دیگر طرح ها متمایز می ساخت، ایده و تفکر پشت طراحی آن بنا بود. البته شاید در زمان های گذشته فکر کردن به کارایی و خدماتی که یک ساختمان در آینده می بایست ارائه دهد به اندازه اکنون نبود اما هیچ ساختمانی بدون تفکر و ایده ای در پشت خود طراحی نمی شد. امروزه اما به دلیل اینکه فضاهای در دسترس کمتر شده و معماری اهمیتی بسیار والا پیدا نموده است، ایده و تفکری که در پس زمینه طراحی یک بنا قرار دارد در واقع برگ برنده شاخص شدن آن طرح معماری می باشد

آشنایی با دیاگرام معماری

همان طور که پیش تر گفته شد ایده پردازی و تفکر پشت هر طرح که یک معمار بر روی آن کار می کند بسیار بسیار مهم است. در راستای همین مقوله، دیاگرام معماری که به عنوان یک زیرشاخه از تفکر گرافیکی نیز محسوب می گردد، از اهمیت ویژه و البته بسزایی برخوردار است. به عبارت دیگر دیاگرام یک زبان ترسیمی است که برای نمایش دادن روش صحیح سازماندهی افکار به کار می رود. در واقع دیاگرام معماری سازماندهی ارتباطی، فرمی و فضایی را بصورت مجموعه ای از اطلاعات که در کنار یکدیگر نشانگر تفکر پشت آن طرح معماری است به نمایش می گذارد.

تعریف دیاگرام معماری

اگر بخواهیم دیاگرام معماری را به شکل دیگری تعریف کنیم باید بگوئیم دیاگرام وسیله ای است که آنچه در تفکر معمار طرح بوده بصورت گرافیکی، کاملا سازماندهی شده، بر روی کاغذ یا یک عکس نشان می دهد. در طراحی دیاگرام های معماری از دو ابزار برای نمایش ایده های پشت یک طرح استفاده می شود. اولین ابزار زبان گرافیکی است و ابزار دوم هم زبان نوشتاری که در کنار یکدیگر یک دیاگرام معماری را تشکیل می دهند که هر بیننده ای با نگاه کردن به آن می تواند دریابد که ایده و روند طراحی که پشت این طرح قرار داشته به چه صورت بوده است. دو زبان گرافیکی و نوشتاری در کنار یکدیگر، نمادها، علائم و تصاویری را تشکیل می دهند که در آن سلسله مراتب طراحی و همچنین تقدم و تاخری که در طرح مورد نظر مد نظر طراح بوده به خوبی درک شده و ارتباط فضاها برای هر مخاطب ملموس تر از هر زمانی می گردد.شاید بسیاری ترسیم دیاگرام های معماری را برای یک طرح، موضوعی جدید بدانند اما تاریخچه ترسیم دیاگرام های معماری به گذشته های دور باز می گردد. طبق اطلاعاتی که در دسترس است، ویتکار چند دهه پس از میلاد حضرت مسیح دیاگرام هایی ترسیم می نموده که برای توضیح دادن درباره معماری دوره رنسانس مورد استفاده قرار می گرفته است. دیاگرام ذکر شده با دیاگرام های امروزی بسیار متفاوت بود اما بسیاری همان دیاگرام ها را سنگ بنایی برای طراحی دیاگرام های کنونی می دانند.

هدف و مزایای ترسیم دیاگرام

یک دیاگرام مانند به یک عکس ارزش هزار کلمه را دارد و باعث می شود کاربران مربوطه طرح معماری را بهتر درک کنند و بتوانند در تصمیم گیری ها درباره قسمت های مختلف سازه از آن استفاده کنند. این دیاگرام ها بسته به زمان و نحوه استفاده از آنها کارکردهای متفاوتی دارند. در مراحل اولیه فرآیند طراحی، اغلب برای کمک به تفکر و کمک به معماران در حل مشکلات استفاده می شوند. با پیشرفت پروژه، می توان از آنها برای توضیح موارد مورد نیاز و به عنوان منبع مرجع برای افراد دخیل در پروژه استفاده کرد. در طول فرآیند طراحی و پس از آن، دیاگرام های معماری برای برقراری ارتباط بین ایده ها در میان همکاران، مشتریان و اعضای عمومی استفاده می شوند. دیاگرام ها همچنین این مزیت را دارند که می توانند انواع مختلف اطلاعات را در یک تصویر نشان دهند و باعث کاهش ابهامات شوند.

معرفی ۸ دیاگرام در معماری

دیاگرام ها انواع بسیار گسترده ای دارند و از نظر شکل ظاهری بسیار متفاوتند اما هدف از ترسیم همه آنها ساده سازی مفاهیم پیچیده و ایجاد ارتباط میان اجزای مختلف سازه می باشد.

• دیاگرام حبابی: دیاگرام حبابی اغلب در ابتدا یا مراحل اولیه پروژه ترسیم شده و برای نمایش ارتباط اعضا مختلف و عملکرد آنها در یک سازه استفاده می شود که یکی از پرکاربردترین دیاگرام های معماری است. دیاگرام حبابی در معماری به معماران کمک می کنند مناطقی از خانه را که در نقشه ها گنجانده می شوند شناسایی کنند و برای برنامه ریزی و سازماندهی فضا استفاده می شوند. این نوع از دیاگرام از دایره یا بیضی هایی تشکیل شده که روی یک ورق کاغذ کشیده می شوند و به معمار کمک می کند تا مکان اتاق هایی را که باید در پلان یک خانه یا ساختمان تجاری گنجانده شود، شناسایی کند. آنها برای ترسیم دیاگرام حبابی از طبقه اول شروع می کنند و به سمت بالا می روند. در این نوع دیاگرام هر حباب بعنوان یک اتاق محسوب می شود و هدف آن درک نحوه اتصال اتاق ها و چگونگی جریان فضاها از یکی به دیگری است. با استفاده از دیاگرام حباب، معمار قادر خواهد بود بهترین گزینه چیدمان را برای ملک، اضافه کردن فضا، بازسازی و … پیدا کند.

• دیاگرام اگزونومتریک: دیاگرام اگزومتریک که به آن parallel projection یا آکسونومتری نیز گفته می شود، نمای بیرونی سازه را بصورت پروجکت موازی نشان می دهد و به مخاطبان امکان می دهد هر دو طرف یک ساختمان را در یک تصویر مشاهده کنند. این نوع دیاگرام به عنوان وسیله ای برای نمایش اجسام سه بعدی، بسیار پرکاربرد است. دیاگرام اگزومتریک یک راه بسیار کارآمد برای نشان دادن یک پروژه است زیرا نه تنها طرح های مفهومی، بلکه جزئیات ساخت و ساز را نیز بصورت واضح و مناسب آموزش نشان می دهد. این دیاگرام به ما امکان می دهد موقعیت بیننده را در زوایای مختلف مشاهده کنیم و چندین ترکیب بصری از طرح ایجاد کنیم که می تواند در پاسخگویی به سؤالات پیمانکار یا مشتری کمک کند.

• دیاگرام مقطع: دیاگرام مقطع با ایجاد یک برش عمودی از سازه، جزئیات داخلی ساختمان را نمایش می دهند. این نوع دیاگرام برای ساختمان ها، بسیار کاربردی است زیرا نمایی از فضاها و سازه های اطراف را در یک صفحه عمودی ارائه می دهد که می تواند روابط بین بخش های مختلف ساختمان ها را که ممکن است در نقشه های پلان آشکار نباشد، آشکار کند. نقشه های پلان نیز در واقع یک نوع مقطع هستند، اما آنها ساختمان را در یک صفحه افقی به جای عمودی برش می دهند. البته این نوع دیاگرام فقط طرح اولیه پروژه را نشان می دهند بنابراین برای ساخت بنا نمی توان از آنها استفاده کرد. این نوع دیاگرام که جزئیات کمتری نسبت به باقی دیاگرام ها دارد، وظیفه بررسی و توصیف محیط اطراف سازه را دارد. دیاگرام بستر پروژه که نمایی از بالا را به ما می دهد، نشان دهنده ارتباط و چگونگی تعامل سازه با محیط اطراف آن می باشد. در این نوع دیاگرام تمامی موجودات خارجی که ممکن است با یک سازه تعامل داشته باشند نشان داده می شود، در این دیاگرام سازه بدون هیچ جزئیاتی از ساختار داخلی آن، در مرکز قرار می گیرد و توسط تمام سیستم ها، محیط ها و فعالیت های تعاملی و … احاطه می شود. هدف از دیاگرام بستر طرح، متمرکز کردن توجه بر عوامل و رویدادهای خارجی است که باید برای ساخت و توسعه سازه در نظر گرفته شوند. این نوع دیاگرام معماری در اوایل یک پروژه و برای توافق کردن در مورد محدوده مورد بررسی تهیه و استفاده می شود و معمولاً در سند الزامات گنجانده می شوند. این دیاگرام باید توسط همه ذینفعان پروژه خوانده شود، بنابراین باید به زبان ساده نوشته شوند تا ذینفعان بتوانند موارد داخل سند را درک کنند و بتوانند محدودیت ها و مشکلات احتمالی را متوجه شوند.

• دیاگرام برنامه ای: دیاگرام های برنامه ای (Programmatic) چیدمان ساختمان از نظر برنامه و کاربرد را نشان می دهند و برای تجسم نحوه ارتباط کاربرد قسمت های مختلف با فرم ساختمان استفاده می شود. این دیاگرام ها معمولاً شبیه دیاگرام های پلان ، مقطعی و آکسونومتری هستند و شکل ساختمان را بر اساس عملکرد مورد نظر هر منطقه بررسی می کنند.

• دیاگرام سیرکولاسیون: در معماری، سیرکولاسیون به نحوه حرکت افراد و تعامل با یک ساختمان اشاره دارد؛ دیاگرام سیرکولاسیون نیز یکی دیگر از انواع دیاگرام های معماری است که نحوه حرکت کاربران در ساختمان و چگونگی دسترسی آنها به بخش های مختلف را نمایش می دهد. دیاگرام سیرکولاسیون به ویژه در ساختمان های عمومی، از اهمیت بالایی برخوردار است. سازه هایی مانند آسانسور، پله برقی و راه پله که اغلب به عنوان عناصر گردشی نامیده می شوند، در این نوع دیاگرام نقش مهمی دارند، زیرا همه افراد باید از همه بخش های سازه به آنها دسترسی داشته باشند. هدف این نوع دیاگرام اغلب بهینه سازی حرکت افراد در یک ساختمان است.

• دیاگرام تناسباتی: این نوع دیاگرام یک مقیاس مرجع دارد که همه اجزا و قسمت ها بر اساس آن ترسیم می شوند. یک دیاگرام تناسبات به منظور ایجاد درک بهتر از ابعاد مختلف یک سازه ساخته می شود. همچنین با استفاده از این نوع دیاگرام می توان نحوه ارتباط و تعامل یک ساختمان با ساختمان های مجاور را بهتر درک کرد.

• دیاگرام حس مکان: دیاگرام حس مکان به منظور درک عوامل محیطی مانند نور، سایه و چگونگی تاثیر آنها بر احساسات مختلف انسان ترسیم می شود. این نوع دیاگرام یکی از انتزاعی ترین دیاگرام ها به شمار می رود.

• دیاگرام پلانیمتریک یا پلان سنجی: در این نوع دیاگرام که ابعاد و مقیاس آن با واقعیت متفاوت است، نمای داخلی، عناصر ساختمان و نقشه ها نشان داده می شود.

نقشه ازبیلت و دلایل تهیه آن