تخم مرغ ماده غذایی شناخته شده ای است که از نظر کیفیت بعد از شیر مادر و در رتبه دوم قرار می گیرد. تخم مرغ نه تنها یکی از با کیفیت ترین منابع پروتئینی است بلکه تقریبا” دارای تمامی ویتامینها (بجز ویتامین C) و مواد معدنی مورد نیاز بدن انسان است. به عبارت دیگر، تخم مرغ بهترین منبع پروتئینی است که حاوی ویتامینها و مواد معدنی ضروری نیز است که به عالی ترین وجه ممکن بسته بندی شده است . آنچه که همیشه در مورد تخم مرغ در ذهن متصور می شود خاصیت تغذیه ای آن است ولیکن تخم مرغ دارای اثرات دیگری نیز می باشد که این ماده پروتئینی با ارزش را از سایر مواد غذایی مجزا می سازد. زرده تخم مرغ گرم و تر، موافق مزاج سوداوى مزاج ها، کثیرالغذا، قلیل الفضول، مقوى دل و بدن، مفید خراشیدگى و جراحت اندک معده و روده و مثانه و خونریزى داخلى، مانع ریزش رطوبت گرم زکام به سینه، مصلح سینه و تقویت کننده کسی است که خون از او دفع شده و ضعفی که از خون گرفتن ایجاد شده را رافع است.
* در صورت پختن تخم مرغ با سرکه بندآورنده طبع (یبوست آور) و مانع ریختن مواد فاسد و لیزابه به معده است.
* خوردن تخم مرغ با سماق و مازو و هسته مویز و انگور و امثال آن جهت اسهال مراری، با مصطکی و مانند آن جهت درد شکم و با تره تیزک و نمک و پنیرمایه شتر مقوى باه (قوای جنسی) و محرک شهوت می باشد.
* خوردن زرده تخم مرغ خام زهر مار را خنثى می سازد.
* خوردن زرده تخم مرغ خام سوزش مثانه را برطرف و صداى گرفته را باز می کند.
* تخم مرغ نیم بند داراى غذائیت کامل و جهت اطفال قائم مقام شیر مادر می باشد.
* خوردن تخم مرغ نیم بند با مقدارى نخودى کندر مفید سرفه، با تخم کتان مفید تنگ نفس و با کمی نمک و کندر و انزروت چاق کننده ای بی نظیر است.
* ضماد تخم مرغ نیم بند با روغن گل سرخ یا بادام و سائیده بابونه ورم چشم و ورم نشیمنگاه و فرج را فرو می نشاند.
* ضماد تخم مرغ نیم بند با موم روغن (موم را که با روغن روى آتش حل کرده باشند) ورم اعضاء را نرم و تمام می سازد.
* ضماد پخته تخم مرغ که چندان سفت نشده باشد با زعفران و روغن کنجد یا بادام که بر مقعد اندازند ورم و درد و ضربان بواسیر را سودمند می باشد.
* انداختن همین ضماد بر پشت چشم ضربان چشم را رفع می کند.
* انداختن تخم مرغ نرم پخته بر مقعد شقاق را فایده کرده ترک آن را به هم می آورد.
* خوردن تخم مرغ نیم بند و آرد جو خونریزى بالا و پائین یعنى بینى و سینه و شکم و حیض را قطع می کند.
* ضماد تخم مرغ نیم بند بر پشت چشم، درد چشم را نافع و جهت جراحت مقعد نافع و جراحات بد، امثال سودا و سفلیس، سوختگى از آب و آتش و آفتاب را سودمند و نافع تاول زدن آن می شود. زدن زرده و سفیده آن به هم و مالیدنش به محل سوختگى نیز داراى همین خاصیت می باشد.
* چکاندن زرده و سفیده زده تخم مرغ با سائیده کندر یا عدس با پوست سائیده تخم مرغ در بینى جلوگیرى از خونى که از پرده هاى بینى آید می کند.
* اماله زده زرده و سفیده تخم مرغ با سائیده ى (ناخنک) جهت زخم معده و روده و درد آن پرفایده و شیاف آن با روغن بادام که پنبه طبیعى به آن آغشته بردارند ضربان و درد مقعد و فرج را رفع می کند.
زرده تخم مرغ عسلی نزدیک به سفتی با قوام مشابه عسل که به اندازه کافی در معرض حرارت قرار گرفته و امکان انتقال بیماری هایی نظیر سالمونلا در آن از بین رفته است در طب سنتی از جمله غذاهای پر انرژی و زود هضم شمرده می شود که استفاده از آن خصوصا جهت کودکان در حال رشد توصیه می شود
* مالیدن زرده و سفیده آن با کافور بر پیشانى درد سر گرم را که از حرارت باشد فرو می نشاند.
* پوست تخم مرغ جلادهنده و جمع کننده و قاطع خون بینى و جرب و حکه (خارش) و مالیدن پوست سائیده آن با مایع او بر صورت پوست صورت را به جلا آورده لک هاى بدرنگ آن را رفع می کند.
* دمیدن پوست سوزانده سائیده او که مثل غبار شده، (که در سوزاندن زیاد نسوخته و سیاه نشده باشد) داخل بینى حتى خون دماغ هولناک را بند می آورد و تجربه شده ى نگارنده می باشد.
* سائیده پوست سوخته او که مثل آهک سفید و از نرمى در حد غبار شده باشد و چکاندن آن با عسل در چشم جهت پاک کردن سفیدى چشم به غایت سریع الاثر می باشد.
* خوردن پوست سائیده او به وزن نخودى با آب، مهیج باه می باشد.
* مالیدن سائیده پوست او با عسل و سرکه بر ورم باعث تحلیل و فرو رفتن ورم می شود.
* پاشیدن سائیده ى پوست تخم مرغ بر زخم، خون زخم را بند و جراحت را هر چند کهنه و بد شده باشد به هم می آورد.
* پرده الصاق بر سفیده آن را اگر خشک کرده بسایند و با خون کبوتر بچه به رحم برسانند بازگرداننده بکارت می باشد، یعنى تا حد بکر جمع می کند!
* روغن تخم مرغ که زرده آن را در تابه آهنى بر روى آتش تاب داده گرفته باشند جهت درد مقعد و بواسیر و درد دندان و رویائیدن مو بغایت موثر می باشد.
* سفیدى تخم مرغ، مغرّى و خوردن آن مولد خلط خام و لزج و دیرهضم و خوردن زرده با سفیده، موافق گرم مزاج ها است.
* خوردن زیاد تخم مرغ اشتها را ساقط و هضم را معطل می سازد، همچنین تولید سنگ کلیه، بهق و کلف (لکه های پوستی) می کند.
* تخم مرغ کامل سفت شده دیرهضم است و ایجاد قولنج می کند و مصلح آن ادویه گرم و آبکامه است.
نیم بند کردن تخم مرغ
قاعده نیم بند کردن تخم مرغ سه دقیقه پس از بجوش آمدن آب می باشد. «جالینوس»، حدى به جهت نیم پخت کردن تخم مرغ قرار داده که: هر گاه در آبِ جوشیده بگذارند و تا صد، شماره کنند و یا در آب سرد کرده به آتش گذارند و تا سیصد شماره نمایند، نیم پخت مىشود.
پزشک طب سنتی از تخم مرغ چه می گوید؟
تخم مرغ در طب سنتی از جمله غذاهای پرانرژی و زود هضم شمرده می شود که استفاده از آن خصوصا جهت کودکان در حال رشد توصیه می گردد.
در خصوص جایگاه تخم مرغ در طب سنتی باید گفت که در طب سنتی ایران برای ارزش غذایی تخم مرغ جایگاهی ویژه در نظر گرفته شده و غذائیت آن شبیه گوشت دانسته شده است. طبیعت زرده آن مایل به گرمی و سفیده آن سردتر قلمداد شده است. در مجموع با طبیعت معتدل، در حالی که آن را با زرده و سفیده میل نمایند.
زرده تخم مرغ عسلی نزدیک به سفتی با قوام مشابه عسل که به اندازه کافی در معرض حرارت قرار گرفته و امکان انتقال بیماری هایی نظیر سالمونلا در آن از بین رفته است در طب سنتی از جمله غذاهای پر انرژی و زود هضم شمرده می شود که استفاده از آن خصوصا جهت کودکان در حال رشد توصیه می شود. اما تخم اردک و مرغابی غلیظ و دیر هضم بوده و استفاده طولانی مدت از آن توصیه نمی گردد و ارزش غذایی آن نیز کمتر از تخم مرغ است.
در پایان باید متذکر شد که در مصرف تخم مرغ نیز مانند هر غذای مفید دیگر باید جانب اعتدال نگاه داشته شود.
