توافق به وقت پکن؛ ابعاد عادی سازی روابط ایران و عربستان سعودی
توافق ایران و عربستان در پکن زلزله خبری آخرین روزهای اسفند ماه در اوج تنش های ارزی و اقتصادی در کشور می تواند نویدبخش بازگشت آرامش به فضای کسب و کار و مقدمه ای بر تنش زدایی با همسایگان و ابرقدرت ها در راستای تأمین حداکثری منافع ملی باشد. این توافق در شرایطی حاصل شده است که رژیم کودک کش صهیونیستی با روی کار آمدن نتانیاهو خنجر را از رو بسته و هر روز از درگیری نظامی با ایران سخن می گوید. ساعدنیوز برای بررسی ابعاد مختلف این توافق بزرگ به سراغ دکتر رحمان قهرمانپور تحلیلگر مسائل بین الملل رفته است:
ساعدنیوز: ایران و عربستان بعد از چندین دور مذاکرات فشرده در پکن پیرو مذاکرات قبلی با وساطت چین در زمینه از سرگیری روابط دیپلماتیک به توافق رسیدند و واکنش ها به این توافق متنوع و در نوع خود جالب توجه بوده است. تحلیل حضرتعالی از این توافق چیست و چرا تهران و ریاض تصمیم به عادی سازی روابط گرفتند؟
دکتر رحمان قهرمانپور: از سر گیری روابط ایران با عربستان در شرایط فعلی، اقدامی تاکتیکی و امنیتی است. هر دو طرف به لحاظ امنیتی به این مساله احتیاج دارند. ایران برای تضعیف اپوزیسیون خارج نشین و عربستان برای مدیریت جانشینی و نیز دور ماندن از تبعات احتمالی درگیری ایران و اسرائیل. این اقدام را می توان پایان دوران تقابل آشکار و حتی نظامی سه محور اخوانی-سلفی- مقاومت در منطقه خاورمیانه بعد از دوران بهار عربی دانست.
اتفاقی که می تواند به موازات کاهش حضور آمریکا در منطقه و افزایش تمایل چین به نقش آفرینی در آن و نیز افول روسیه، نظم جدیدی را در منطقه پدید آورد، که کانون ژئوپولیتیکی آن خلیج فارس و نه شامات خواهد بود. اتفاقی که در بلند مدت رقابت ایران و عربستان را ناگزیر می کند. رقابتی که در صورت فقدان روابط اقتصادی و فنی مجددا زمینه ساز رقابت امنیتی ایران و عربستان خواهد گردید با این تفاوت که این بار منافع چین هم در کنار منافع آمریکا اثرگذار خواهد بود.
ساعدنیوز: با توجه به نقش آفرینی مستقیم چین در این توافق میان دو بازیگر بزرگ در غرب آسیا، واکنش آمریکا به این توافق چه خواهد بود؟
دکتر رحمان قهرمانپور: آمریکا از امضای توافق احیای روابط ایران و عربستان با وساطت چین ناراضی نیست. این موضوع به اعتقاد من، چند دلیل عمده می تواند داشته باشد:
اولاً، از نگرانی های امنیتی عربستان کاسته می شود و فشار ریاض بر واشنگتن برای دادن تضمین های امنیتی بیشتر و تداوم حضور نظامی در خلیج فارس کمتر می شود. در نتیجه سیاست چرخش به آسیا تقویت می شود.
ثانیاً، چین تاکنون از امنیت برقرار شده با هزینه آمریکا در خاورمیانه ،جهت تامین منافع اقتصادی خود استفاده کرده بود ولی اکنون یک تعهد امنیتی را پذیرفته و باید برای عملی کردن آن پول خرج کند و درگیر اختلافات تاریخی و هویتی در منطقه شود که چشم اندازی برای حل آنها در بلند مدت دیده نمی شود
ثالثاً، حمایت چین از برنامه هسته ای و موشکی عربستان و احتمالا عادی سازی روابط ریاض با تل آویو یک دغدغه جدی برای ایران است ضمن اینکه می تواند به ایجاد موازنه امنیتی و نظامی میان ایران و عربستان در خلیج فارس منجر شود.
ساعدنیوز: بسیاری از تحلیلگران مسائل خاورمیانه بر این باورند که بزرگترین بازنده توافق ایران و عربستان سعودی، رژیم غاصب صهیونیستی است. نظر حضرتعالی در این باره چیست؟
دکتر رحمان قهرمانپور: اسرائیل بیشترین هزینه احیای روابط ایران و عربستان را خواهد پرداخت، زیرا عربستان قیمت عادی سازی روابط با تل آویو را افزایش خواهد داد. اگر اخبار رسانه ای درست باشد، ریاض در ازای عادی سازی روابط با اسرائیل ، خواهان حمایت غرب از برنامه هسته ای خود شده که با کمک فنی چین در حال گسترش است. یعنی هزینه عادی سازی روابط با عربستان می تواند ظهور یک عربستان دارای توان هسته ای در بلند مدت باشد و انحصار هسته ای اسرائیل را از دو سو تهدید کند.امتیازی که بعید است تل آویو و حتی غرب آن را بپذیرد. عربستان با کاستن از تهدیدات امنیتی ایران از طریق توافق احیای روابط دلیل محکمی برای پذیرش عادی سازی روابط با تل آویو ندارد و اسرائیل بخوبی می داند که بی میلی ریاض به عادی سازی روابط با اسرائیل ، ضربه ای بزرگ به ادامه سیاست عادی سازی است که از نظر اسرائیل باید جایگزین سیاست دو دولت شود. لذا اسرائیل در وضعیت دشواری در برابر عربستان قرار خواهد گرفت.
** این مصاحبه توسط خانم سمیرا شمس عضو تحریریه ساعدنیوز تهیه شده است.