به بعضی تصمیم های صادر شده از دادسرا، قرار می گویند که برخی از این قرارها، قرارهای تامین هستند و به موجب قانون آیین دادرسی کیفری، به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، همچنین، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان وی، صادر می شود. یکی از قرارهای تامین صادره از دادسرا، قرار کفالت می باشد. قرار کفالت، بدین معنا است که متهم، باید فردی را به عنوان کفیل، به دادگاه، معرفی کند و در صورت پذیرش کفیل، توسط دادگاه، متهم، به طور موقت، از بازداشت، آزاد، خواهد شد. با توجه به اینکه، شرایط شخصی که کفیل می شود، منحصر به فرد بوده و هر شخصی را نمی شود، به عنوان کفیل، به دادگاه، معرفی کرد، ضروری است تا از قواعد این امر، آگاه بود. از این رو، در این مقاله، قصد داریم، بگویم که مفهوم کفیل، به طور عام و در دادگاه چیست و معرفی کفیل، یعنی چه؛ سپس، در خصوص وظایف شخصی که کفالت می کند و ضمانت اجرای عدم تحویل متهم به دادسرا، پس از کفالت او، صحبت کرده و بگوییم که کفیل خانواده و مادر کیست، وظایف او چیست و فرق کفیل و ضامن چه می باشد.
کفیل چیست؟
برای پاسخ به این پرسش ها که کفیل کیست، وظایف کفیل چیست و ضمانت اجرای عدم انجام وظیفه توسط شخصی که کفالت کرده، چه می باشد؟ باید به قانون مدنی، قانون آیین دادرسی کیفری و قانون اساسی، مراجعه کرد و مواد مرتبط با عقد کفالت؛ در قانون مدنی، قرار های تامین و نظارت قضایی؛ در قانون آیین دادرسی کیفری و اصولی که در قانون اساسی، در خصوص کفالت رئیس جمهور یا رهبری، پیش بینی شده اند را مورد بررسی قرار داد.
- قانون مدنی، در ماده 734 خود، مقرر می دارد: "کفالت، عقدی است که به موجب آن، احد طرفین در مقابل طرف دیگر، احضار شخص ثالثی را تعهد می کند. متعهد را کفیل، شخص ثالث را مکفول و طرف دیگر را مکفول له می گویند."
- همچنین، ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری، مقرر می دارد: "به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان وی، بازپرس، پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم، در صورت وجود دلایل کافی، یکی از این قرارهای تامین را صادر می کند: ... - ح - اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله"
با توجه به دو ماده فوق، از دو قانون آیین دادرسی کیفری و آیین دادرسی مدنی، در پاسخ به این پرسش که کفیل کیست؟ می توان گفت، کفیل کسی است که حضور و حاضر کردن یک شخص دیگر را در موعدی مقرر، برای امور حقوقی یا کیفری، تعهد می کند.
شایان ذکر است، در یک مفهوم عام، مقصود از کفیل، کسی است که سرپرستی دیگری را عهده دار می شود یا به طور موقت، وظایف و مسئولیت های شخص دیگری را بر عهده می گیرد تا آن شخص، مجددا، به سمت خود، بازگشته یا کسی، به جانشینی او، انتخاب شود. نظیر مواقعی که شخصی، حضانت فرزندش را بر عهده می گیرد یا زمانی که رهبری یا رئیس جمهور، یا شخصی در اداره، از انجام وظایف خود، ناتوان شده یا به علت فوت، دیگر نمی تواند، در آن جایگاه باشد و به طور موقت، یک نفر، جانشین او می گردد.
عقد کفالت چیست و چگونه تحقق پیدا می کند؟
فصل شانزدهم قانون مدنی که مواد 734 الی 751 این قانون را شامل می شود، به عقد کفالت اختصاص پیدا کرده است. مطابق با ماده 734 این قانون، کفالت عقدی است که یکی از طرفین آن در مقابل طرف دیگر متعهد می شود که شخص ثالثی را احضار کند. اشخاص دخیل در عقد کفالت عبارتند از:
- کفیل: شخصی است که متعهد شده است، شخص ثالثی را برای مکفول له حاضر کند؛
- مکفول: شخصی است که کفیل متعهد می شود او را احضار کند؛
- مکفول له: به شخصی گفته می شود که کفیل در مقابل او تعهد کرده است که مکفول را احضار کند.
عقد کفالت به واسطه توافق میان کفیل و مکفول له تحقق پیدا خواهد کرد. به عبارت دیگر می توان گفت که مکفول در امضا و ایجاد عقد کفالت هیچ دخالتی ندارد و عدم رضایت او نیز باعث باطل یا بی اثر شدن این عقد نمی شود. امضای این قرارداد باعث ایجاد تعهدات و وظایفی برای کفیل خواهد شد. اگر کفیل، موفق به احضار مکفول نشود، در واقع به تعهدات خودش عمل نکرده است و باید بدهی هایی که مکفول به مکفول له دارد را پرداخت کند. همچنین عقد کفالت می تواند مطلق یا موقت باشد. در کفالت موقت برای احضار مکفول تاریخ و مدتی در نظر گرفته می شود. به عبارت دیگر، مکفول له در کفالت موقت، هنگامی می تواند احضار مکفول را درخواست کند که موعد آن فرا رسیده باشد. از سوی دیگر، مکفول له در کفالت مطلق هر زمان که اراده کرد، می تواند خواستار احضار مکفول شود.
بررسی مسئولیت ها و وظایف کفیل در قانون
همانگونه که گفتیم، امضای عقد کفالت باعث ایجاد تعهداتی برای کفیل می شود. تعهد به احضار متهم، مهمترین تعهد و وظیفه ای است که کفیل به واسطه امضای عقد کفالت به عهده می گیرد. در ادامه، دیگر وظایف کفیل را بررسی می کنیم:
- احضار مکفول در زمان و مکانی که تعهد کرده است؛
- در صورتی که کفیل، مکفول را در غیر از مکان مورد توافق احضار کند، مکفول له می تواند از قبول مکفول امتناع کند اما اگر مکفول له احضار مکفول در غیر از مکان مقرر را قبول کرد، باعث بری الذمه شدن (از بین رفتن مسئولیت) طرف دیگر عقد کفالت می شود؛
- در صورتی که در عقد کفالت مکان مشخصی برای احضار مکفول تعیین نشده باشد، کفیل باید مکفول را در مکانی به مکفول له تحویل بدهد که عقد وکالت تنظیم و امضا شده است؛
- پرداخت بدهی های که مکفول به مکفول له دارد؛ در صورتی که کفیل نتواند مکفول را احضار کند؛
- اگر کفیل متعهد شده باشد که مالی را در صورت عدم احضار مکفول به مکفول له پرداخت کند باید از عهده انجام تعهدات خودش بر بیاید. لازم به ذکر است که اگر مکفول غایب باشد، مهلتی برای احضار او در نظر گرفته می شود. این مهلت باید برای احضار مکفول کافی باشد. باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم در صورتی که کفیل، مکفول را در زمان و مکان مقرر احضار کند اما مکفول له از قبول کفیل امتناع کند، باعث بری الذمه شدن (از بین رفتن مسئولیت) طرف دیگر عقد کفالت می شود.
- وظیفه کفیل، زمانی که شخصی، به موجب قرارهای تامین دادسرا، با سپردن وجه الکفاله، کفیل متهم می گردد؛ تحویل به موقع متهم به دادسرا می باشد و در غیر این صورت، با ضمانت اجرای عدم ایفای وظیفه کفیل، روبرو خواهد شد.
- وظیفه کفیل، زمانی که او، به موجب عقد کفالت، حضور نفر سومی (مکفول) را به طور مطلق یا موقت، متعهد می گردد؛ حاضر کردن شخص ثالث، در موعد مقرر یا هر زمان که مکفول له بخواهد است.
- وظیفه کفیل، در مفهوم سرپرستی و یا عهده دار شدن انجام وظایف دیگری، در اداره یا در موارد فوت و بیماری رهبری یا رئیس جمهور، به طور موقت؛ انجام امور مربوط به حضانت و سرپرستی و وظایفی است که بر عهده او، به طور موقت، گذاشته شده است.
قرار کفالت و شرح وظایف کفیل متهم
تحقیقات مقدماتی در خصوص ارتکاب یا عدم ارتکاب جرم در دادسرا یا دادگاه انجام می شوند. در برخی از موارد، تحقیقات مقدماتی به صورت کامل انجام می شود اما با این حال مرجع قضایی نمی تواند بی گناهی یا مجرم بودن متهم را مشخص کند. در این حالت، برای جلوگیری از غیبت یا فرار متهم، قرار تامین صادر می شود. قرار کفالت یکی از انواع قرارهای تامین شمارش شده در قانون آیین دادرسی کیفری است. اگر قرار کفالت صادر شده باشد، متهم باید فردی را به عنوان کفیل معرفی کند. اگر قاضی کفالت شخصی که متهم معرفی کرده است را قبول کرد، قرار قبولی کفالت صادر و متهم آزاد می شود. بنابراین می توان گفت که مهمترین وظایف کفیل متهم، احضار کردن متهم مطابق با دستور مقام قضایی است.
کفیل در دادگاه چیست؟
همانطور که گفتیم، یکی از مواردی که از کفیل، استفاده می شود، در امور کیفری است که شخصی در دادگاه، کفیل شخصی دیگر می گردد و به عبارتی، کفالت او را می نماید. لذا در این قسمت، قصد داریم، به این پرسش، پاسخ دهیم که کفیل در دادگاه چیست؟
برای بررسی اینکه کفیل در دادگاه چیست؟ باید به ماده 217 قانون آیین دادرسی مدنی که در خصوص قرارهای تامین و نظارت قضایی، مورد پیش بینی قانون گذار، قرار گرفته است، مراجعه کرد، ماده 217 مقرر می دارد:
"به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان وی، بازپرس، پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم، در صورت وجود دلایل کافی، یکی از این قرارهای تامین را صادر می کند: ... - ح - اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله"
بر اساس این ماده، کفیل در دادگاه، کسی است که پس از صدور قرار "اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله"، توسط متهم، به بازپرس پرونده، معرفی می گردد؛ با سپردن وجه الکفاله از سمت کفیل، دادگاه، برای مدتی موقت تا تعیین تکلیف در خصوص پرونده، به متهم، اجازه آزادی می دهد و کفیل، متعهد می گردد، در موعد مقرر و هر زمان که دادگاه، صلاح دانست، متهم را در محضر دادگاه، حاضر کند.
معرفی کفیل یعنی چه؟
بنابراین، در پاسخ به این پرسش که معرفی کفیل یعنی چه؟ می توان گفت، معرفی کفیل، که عمدتا، در موارد کیفری و زمانی که قرار تامین "اخذ کفیل با تعیین وجه الکفاله" صادر شده، مطرح می گردد، یعنی، شخصی که شرایط کفالت کردن را داشته باشد، توسط متهم، به عنوان کفیل، به دادگاه، معرفی شده تا با سپردن وجه الکفاله و تعهد به تحویل متهم در موعد مقرر، سبب آزادی موقت متهم، تا تعیین تکلیف پرونده او، شود.
ضمانت اجرای عدم تحویل متهم به دادسرا توسط کفیل
یکی از سوالاتی که مطرح می گردد، این است که در این شرایط، ضمانت اجرای عدم تحویل متهم به دادسرا، توسط کفیل چیست و آیا، کفیل، می تواند، از تحویل متهم، به دادسرا، خودداری کند یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، باید، به قانون آیین دادرسی کیفری، مراجعه کرد.ماده 224 قانون آیین دادرسی کیفری، مقرر می دارد:
"بازپرس، مکلف است، ضمن صدور قرار قبولی کفالت یا وثیقه، به کفیل یا وثیقه گذار تفهیم کند که در صورت احضار متهم و عدم حضور او بدون عذر موجه و عدم معرفی وی از ناحیه کفیل یا وثیقه گذار، وجه الکفاله، وصول یا وثیقه طبق مقررات این قانون ضبط می شود." بنابراین، ضمانت اجرای عدم تحویل متهم، به دادسرا، وصول وجه الکفاله از کفیل، خواهد بود.
کفیل خانواده و وظایف کفیل مادر
یکی از مفاهیمی که کفیل دارد، به معنای سرپرستی، حضانت، مراقبت و نگهداری می باشد. مقصود از کفیل خانواده، شخصی است که مسئولیت سرپرستی، مراقبت و نگهداری از فرزندان و اعضای خانواده را عهده دارد. به طور معمول، در صورت زنده بودن پدر خانواده و صحت و سلامت جسمانی او، کفیل خانواده، پدر می باشد و در صورت فوت او یا بیماری و یا عدم حضور او، به هر علتی، کفیل خانواده، مادر یا یکی از فرزندان ارشد که توان سرپرستی و اداره امور مالی خانواده را بر عهده دارد، خواهد بود. پس از توضیح مفهوم کفیل خانواده، در ادامه مقاله، قصد داریم، در خصوص وظایف کفیل مادر صحبت کنیم و بگوییم که در خصوص مادر، وظایف کفیل چیست.
در مواردی که مادر، به علت فوت همسر یا زندانی بودن او یا طلاق، سرپرستی نداشته باشد، یکی از فرزندان ارشد که به سن بلوغ رسیده، رشید یا رشیده است و از سلامت عقل، برخوردار می باشد، می تواند، کفالت یا سرپرستی مادر را بر عهده گرفته و برخی امور را به نیابت از او، انجام دهد. وظایف کفیل مادر ، شامل سرپرستی و نگهداری از او، انجام امور اداری، در مواردی که مادر، به او، اعطای وکالت کاری نموده، مدیریت امور مالی و غیر مالی و مواردی از این دست می باشد و در صورتی که تجرد مادر، به واسطه فوت همسر یا طلاق از او، بیش از 30 ماه شود، در صورت وجود سایر شرایط، فرزند پسر، می تواند، برای معافیت از سربازی، بدین واسطه، اقدام کند.
فرق کفیل و ضامن
در بسیاری از موارد، کفیل با ضامن، یکی انگاشته می شود و این تصور، در میان عموم، وجود دارد که مفهوم کفیل و وظایف شخصی که کفالت می کند، با مفهوم ضامن و وظایف شخصی که ضمانت می کند، یکی است؛ حال آنکه، این گونه نیست. مفهوم کفیل، دایره محدود تری نسبت به مفهوم ضامن دارد، کفیل، کسی است که حضور شخص دیگری یا متهم را به طور مطلق یا مقید، متعهد می شود؛ در صورتی که ضامن، برگرداندن وجه، حضور یک شخص دیگر، ایفای تعهد و مواردی از این دست را ضمانت و تعهد کرده و در صورت عدم ایفای تعهد یا عدم پرداخت وجه، شخصا، مسئول پرداخت آن، خواهد بود.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
وظایف متولی چیست؟ و نحوه ی واگذاری آن به دیگری چگونه است؟
