به گزارش سرویس دین و مذهب ساعدنیوز به نقل از کتابخانه مجازی الفبا، پاسخ تفصیلی:«غریب» از ماده غربت؛ صفت مشبهه است و در لغت به کسی گفته میشود که «از قوم و وطن خود دور افتاده باشد».
اما از نظر عرف، معانی متعددی دارد که با روشن شدن آنها غربت امام زمان ـ علیه السلام ـ بیان میشود، اما غریب یعنی:
1. دور از اهل و دیار: کسی که از نزدیکان و سرزمین خود دور افتاده باشد، غریب است چنانکه این معنا در عرف هم مشهور و متعارف است. امام متقیان علی ـ علیه السلام ـ در این باره فرمودهاند: «از دست دادن دوستان غربت است». امام زمان (عج) از اهل دیار خود دور بوده است و از عوامل مهم دوری امام زمان (عج) از وطن و بستگان، بیم قتل، نداشتن تأمین جانی و ترس از اینکه زمین از حجت خدا خالی بماند، بود. زیرا خلفای بنیعباس از پیغمبر (ص) و ائمه اطهار ـ علیه السلام ـ بارها شنیده بودند که از این خاندان شخصی پیدا خواهد شد که دستگاه ستمکاران به دست او برچیده میشود و او فرزند امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ است. از این جهت دائماً در کمین بودند تا با دیدن هرگونه آثار و نشانهای از آن حضرت، او را به شهادت برسانند همانطوریکه فرعون نسبت به حضرت موسی ـ علیه السلام ـ رفتار کرد، لذا پس از شهادت امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ دستور دادند توسط قابلهها تمامی زنان و کنیزان را مورد بررسی قرار دادند ولی خداوند آن حضرت را حفظ، و دشمنان را نا امید ساخت.
چنانکه حضرت مهدی (عج) سفارش پدر بزرگوارشان را که در این باره به او کرده بود، چنین بیان میفرمایند: «همانا پدرم از من پیمان گرفته که وطنی از زمین جز دورترین جای آن انتخاب نکنم تا امر خود را پوشیده بدارم و محل اقامت خود را از فتنههای امت های گمراه محفوظ نگهدارم».
از آنچه ذکر شد روشن میشود که امام عصر (عج) از همان لحظات اول زندگی به فرمان خداوند اهل و دیار خویش را ترک نموده، غربت را اختیار مینمایند، اگر چه در بعضی از روایات از مدینه به عنوان مسکن امام ـ علیه السلام ـ یاد شده است ولکن این دلیل نمیشود که حضرت آنجا را به عنوان محل اقامت دائمی خود اختیار کرده باشد بلکه مدینه مانند مسجد کوفه و مسجد سهله و جمکران و ... یکی از اماکن مقدسه است که در آن حضور پیدا میکنند چنان که در ادعیه و روایات از اماکن مختلفی به عنوان محل اقامت امام ـ علیه السلام ـ نام برده شده است و لذا غریب و دور از دیار و دوستان است چنانکه امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ فرزند عزیزشان را از این غربت تنهائی این چنین دلداری میدهد: «بدان که دل های اهل طاعت و اخلاص به سوی تو (همچون پرنده به آشیانهاش) کنده شده است».
2. ناشناخته: انسانی که جایگاه ارزشی حقیقی و حقوقی وی آن گونه که شایسته است شناخته نشود غریب است به طور مثال اگر مرجع تقلیدی و یا دانشمندی و پزشک ماهری که در میان مردم زندگی میکند و آنان نسبت به شخصیت او شناخت کافی پیدا نکرده و از برکات وجودش بهرهمند نگردند و یا اگر شناخت پیدا کنند ولی مورد بیمهری قرار دهند، موجب غربت او میگردد.
و همینطور ائمه اطهار خصوصاً وجود مقدس آقا امام عصر (عج) در شرایط فعلی؛ که واسطه فیض و نعمت های الهی و سبب بقای نسل بشریت بلکه مایه حیات کل موجودات در عالم امکاناست اگر مردم به این مطلب جاهل بمانند و ندانند که این همه نعمت و برکات، به فیض وجود چه کسی به آنها عطا میشود، باعث میشود که شکر و قدردانی این نعمت را چنانچه شایسته است ادا نکنند و نیز اگر شناخت پیدا کنند ولی مورد بیتوجهی قرار دهند علاوه بر اینکه کفران نعمت است، به غربت او میانجامد، در حالیکه آرامش زمین، و زندگی در عالم امکان در سایه وجود با برکت آن حضرت است.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرموده: «اگر زمین بدون امام بماند فرو میریزد» و نیز از امام باقر ـ علیه السلام ـ و امام صادق ـ علیه السلام ـ روایت شده: «که خداوند امام را ارکان و ستون زمین قرار داده تا اهلش را به اضطراب و تزلزل در نیاورد».
3. از یاد رفته: گاهی غریب در عرف به کسی گفته میشود که از یاد رفته است و مردم ذکر قلبی و یا زبانی از او ندارند طبیعی است که ذکر و یاد هر کس هم باید متناسب با شأن و مقام او باشد خصوصا از کسی که نسبت به انسان حقی دارد، نظر به این معنا نیز امام عصر (عج) غریب مانده است زیرا شخصی که ولی نعمت همه موجودات است و لحظههای زندگی بستگی به وجود او دارد باید یاد او در مقابل حقی که دارد، در قلب و زبان ما دائمی باشد تا از این نعمت بزرگ قدردانی کرده باشیم. همچنان که بعد از صرف غذا حمد خداوند را که بخشنده نعمت است به جا میآوریم لازم است یادی از بقیه الله الاعظم مهدی موعود (عج) که واسط این نعمت است نیز بکنیم.
اما به طور قطع و با قلب آکنده از درد میتوان گفت که چنین نبودهایم و متأسفانه بسیاری از ما شیعیان هم آن حضرت را از یاد بردهایم و اگر آن حضرت را فراموش نمیکردیم قطعاً مجالس و اعمال و رفتار ما صورت دیگری به خود میگرفت و موجبات خشم آن امام همام را فراهم نمیکردیم که خود فرمود: «تنها مانعی که سبب محرومیت آنان از دیدار ما گردیده اعمال ناپسندی است که از آنان به ما گزارش میشود»
چنانکه امام جواد ـ علیه السلام ـ از این مصیبت پرده برمیدارد. در روایتی که امامان بعد از خود را معرفی میکند وقتی به امام عصر میرسد سکوت میکند. راوی سؤال میکند بعد از امام عسکری ـ علیه السلام ـ چه کسی امام است؟ حضرت بعد از گریه شدیدی میفرماید: «پس از او فرزندش قایم به حق که منتظر است امام میباشد. راوی میگوید: چرا قایم نامیده شده است؟ حضرت در جواب میفرماید: زیرا او در وقتی که ذکرش در میان مردم فراموش شده و اکثر معتقدان به امامتش مرتد شدهاند، قیام میفرمایند».
4. تنها و بییاور: یکی از معانی غریب این است که انسان به قدر کافی یار و یاوری نداشته باشد این معنا نیز در مورد امام عصر (عج) صادق است به دلیل اینکه دوستان مخلص و واقعی وی بسیار اندکاند و اگر چنین نبود امر ظهور تا به این اندازه به تعویق نمیافتاد، و تأخیر فرج امام زمان ـ علیه السلام ـ نشانهی این است که مردم او را تنها گذاشتهاند.
امام باقر ـ علیه السلام ـ فرمودهاند: «پس قائم بین رکن و مقام بعد از نماز همراه وزیر خود رو به طرف مردم ایستاده میفرماید: ای مردم ما از خدا علیه کسانی که بر ما ستم کردند و آنان که حق ما را گرفتند یاری میطلبیم و ... ما امروز تمامی مسلمانان را شاهد میگیریم که مظلوم و غریب واقع شدهایم و مردم ما را رها کرده و بر ما ظلم شده است از سرزمین و اموال و بستگانمان اخراج کردند و مورد قهر و خشم آنان قرار گرفتهایم».
از امام کاظم ـ علیه السلام ـ درباره صاحب الامر(عج)نقل شده که فرمود: «او تنها گذاشته شده، غریب و پنهان از نزدیکانش است و به خاطر کشته شدن پدرش (امام حسین ـ علیه السلام ـ) مظلوم است»
اما اینکه یاران حضرت اندکاند به خاطر این است که آنان دارای ویژگیهای مخصوص هستند از قبیل تسلیم محض در برابر امام ـ علیه السلام ـ و قدرت تشخیص حق از باطل و جز رضای حق چیزی را ندیدن بسان هارون مَکّی یار صدیق امام صادق ـ علیه السلام ـ که نقل شده است «روزی سهل بن حسن خراسانی خدمت امام صادق ـ علیه السلام ـ مشرف شد و عرض کرد: چرا برای گرفتن حق خود قیام نمیکنید در حالی که صد هزار شیعه آماده دارید؟ حضرت برای اینکه به او نشان دهد که اکثر شما فقط در زبان شیعه هستید، به او دستور داد وارد تنوری شود که آتش آن روشن بود ولی او عذرخواهی کرد در همین اثناء بود که «هارون مکی» با پای برهنه وارد شد و سلام کرد حضرت بعد از جواب سلام دستور داد داخل تنور برود: و او هم بدون تأمل و سوالی این کار را انجام داد، امام ـ علیه السلام ـ به سهل فرمود: بروید داخل تنور را نگاه کنید، او دید هارون با خیال راحت در وسط تنور نشسته است. آنگاه حضرت از مرد خراسانی پرسیدند چه تعدادی مثل هارون دارید؟ وی گفت: به خدا سوگند حتی یک نفر هم نیست. بعد حضرت فرمود: آگاه باشید ما نسبت به وقت (قیام) آگاهتر هستیم. نه شما از یاران حقیقی ما هستید و نه این وقت، زمان خروج ما است».
4 هفته پیش