واریکوسل یک بیماری شایع است که در آن رگهای بیضه متورم میشوند و باعث عدم خونرسانی و تولید اسپرم سالم در بیضهها میشود. این عارضه میتواند از دوران بلوغ با علائمی مانند درد بروز پیدا کند و از همان سنین نیز میتوان برای درمان آن اقدام کرد تا از عوارض شدیدتر آن در آینده جلوگیری شود. انتخاب روش مناسب برای درمان واریکوسل باید با تشخیص پزشک متخصص و همچنین با توجه به مدت زمان ابتلا به بیماری انجام شود.
واریکوسل زمانی ایجاد میشود که خون، به جای اینکه بهطور موثر از کیسه بیضه گردش کند، در سیاهرگها جمع میشود. احساس درد یا سنگینی در ناحیه بیضه، تغییر در سایز یا شکل بیضهها، کاهش تعداد اسپرم و تورم در کیسه بیضه از علائم ابتلا به واریکوسل هستند. همچنین ابتلا به واریکوسل به دلیل افزایش دما در بیضه و کاهش جریان خون، باعث ایجاد ناباروری در مردان میشود. البته این احتمال نیز وجود دارد که واریکوسل بدون هیچگونه علائمی ایجاد شود. از جمله نشانههایی که در صورت مشاهده باید هرچه سریعتربه پزشک متخصص مراجعه کنید، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
گرمای بیش از حد بیضهها یکی از عواملی است که میتواند عملکرد طبیعی آنها را مختل کند. یکی از دلایل شایع این افزایش دما، بیماری واریکوسل است. در این وضعیت، وریدهای اطراف بیضهها گشاد میشوند و جریان خون مختل میگردد؛ همین موضوع باعث تجمع گرما در ناحیه بیضه میشود. افزایش دمای بیضه تاثیر منفی مستقیمی بر تولید اسپرم دارد و میتواند باعث کاهش غلظت، کاهش تحرک و ایجاد اختلال در شکل طبیعی (مورفولوژی) اسپرمها شود. این تغییرات، در نهایت ممکن است شانس باروری را کاهش دهند.
زمانی که واریکوسل ایجاد میشود به دلیل مسدود شدن رگهای داخل بیضه و عدم جریان خونرسانی باعث تورم و ورم بیضهها میشود. این تورم، درد شدید را نیز به همراه دارد. تورم کسه بیضه زمانی ایجاد میشود که که واریکوسل بسیار پیشرفته شده باشد و مدت زیادی از بروز بیماری گذشته باشد.
یکی از نشانههای شایع واریکوسل، بزرگ شدن یا پیچخوردگی قابل مشاهده سیاهرگها در کیسه بیضه است؛ حالتی که ممکن است با احساس سنگینی یا ناراحتی در ناحیه بیضه همراه باشد. در برخی موارد، واریکوسل میتواند زمینهساز پیچخوردگی بیضه شود؛ اتفاقی که جریان خون به بیضه را بهطور ناگهانی قطع میکند. این وضعیت نیاز به جراحی فوری دارد، زیرا تاخیر در درمان ممکن است به آسیب دائمی بیضه و حتی از بین رفتن عملکرد آن منجر شود.
واریکوسل باعث بروز درد مداوم در بیضه میشود. مکانیسمهای دقیق این درد بهطور کامل شناخته نشدهاند اما معمولا این درد به دلیل افزایش فشار وریدی، فشرده سازی عصب و التهاب است. درد مبهم در بیضهها از نشانههای واریکوسل است که بر روند زندگی فرد تاثیرمنفی میگذارد. در برخی از شرایط نیز بعضی از علائم و نشانههای ابتلا به واریکوسل میتوانند پنهان باشند و یا داشتن درد به دلیل بیماری دیگری به جز واریکوسل باشد.
آیا واریکوسل خطرناک است؟
واریکوسل بهطورکلی به عنوان یک بیماری خطرناک یا کشنده در نظر گرفته نمیشود، اما میتواند به مشکلات جدی منجرشود که بر کیفیت زندگی و باروری فرد تاثیر بگذارد. درد و ناراحتی ناشی از واریکوسل باعث تاثیر منفی بر حالات روحی و جسمی فرد میشود که این موضوع محیط کاری و محیط زندگی فرد را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. از مهمترین عوارض عدم درمان واریکوسل شامل موارد زیر است:
یکی از شایعترین عوارض عدم درمان واریکوسل، کاهش باروری در مردان است که به دلیل افزایش دمای بیضهها بهوجود میآید و باعث ایجاد اختلال در تولید اسپرم و کاهش کیفیت اسپرم میشود. همچنین افزایش دما میتواند بر کیفیت اسپرمها تاثیر منفی بگذارد و منجر به کاهش تعداد، تحرک و مورفولوژی (شکل) اسپرمها شود. در نتیجه، شانس بارداری کاهش مییابد.
یکی دیگر از عوارض عدم درمان واریکوسل، کاهش اندازه بیضهها یا آتروفی بیضه است. در این حالت، به دلیل کاهش جریان خون در بیضه، بیضهها دچار تحلیل و کوچک شدن میشوند. این کاهش اندازه میتواند باعث کاهش عملکرد هورمونی بیضهها و تولید تستوسترون شود که ممکن است بر عملکرد جنسی فرد تاثیر منفی بگذارد.
برخی از افراد مبتلا به واریکوسل دچار درد مزمن بیضه میشوند که میتواند بهطور مداوم یا در طول فعالیتهای فیزیکی بروز کند. این درد معمولا ناشی از تورم رگها و افزایش فشار در ناحیه بیضه است. اگر درمان انجام نشود، این درد میتواند مزمن شود و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد.
در برخی موارد، عدم درمان واریکوسل میتواند عوارضی را در رابطه زناشویی ایجاد کند. کاهش میل جنسی یا اختلال در نعوظ است. این مسئله مخصوصا در افرادی که دچار کاهش تولید تستوسترون هستند، بیشتر مشاهده میشود. همچنین وجود درد بیضه به دلیل ابتلا به واریکوسل، باعث کلافگی و از دست دادن میل جنسی در مردان میشود.
در صورت عدم درمان واریکوسل، خون جمعشده در رگهای واریسی ممکن است زمینهای برای عفونت یا ایجاد ترومبوز (لخته خون) فراهم کنند. ایجاد عفونت در بیضه بسیار خطرناک و میتواند آسیبهای جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. بهتر است برای درمان واریکوسل به موقع اقدام کنید تا از عوارض آن جلوگیری شود.
مشکلات باروری و درد مزمن میتوانند به مشکلات روحی و روانی مانند اضطراب و افسردگی منجر شوند. مردانی که در تلاش برای بچهدار شدن هستند و درگیر مشکلات باروری هستند و توانایی لازم برای بارور شدن را ندارند از لحاظ روحی و روانی تحت فشار زیادی قرار خواهند گرفت.
در صورت عدم درمان واریکوسل، ممکن است عملکرد هورمونی بیضهها تحت تاثیر قرار گیرند. کاهش تولید تستوسترون میتواند به مشکلاتی مانند کاهش انرژی، کاهش میل جنسی و افزایش چربی بدن منجر شود. اختلالات هورمونی میتوانند باعث بهم ریختن سیستم ایمنی بدن و از دست دادن برخی از ویتامینها در بدن نیز بشوند.
درمان واریکوسل بسته به شدت علائم، سن فرد، وضعیت باروری و نتیجه آزمایشها میتواند متفاوت باشد. زمانی که واریکوسل باعث درد، ناباروری یا کوچک شدن بیضهها شود باید برای درمان و معاینه به پزشک مراجعه کنید. روشهای درمانی واریکوسل شامل دارو درمانی و انواع جراحی هستند. انواع روشهای درمان واریکوسل عبارتاند از:
زمانی که درد ناشی از واریکوسل زیاد است میتوان برای تسکین درد از مسکنهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب استفاده کرد. استفاده از مسکنها برای کاهش درد و علائم میتواند مفید باشد و اگر زمان زیادی از ابتلا به بیماری نگذشته باشد میتوان با دارو، واریکوسل را درمان کرد. بهتر است برای مصرف دارو تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرید.
درمان جراحی معمولا زمانی انجام میشود که بیمار دچار درد شدید، ناباروری یا تحلیل بیضه شده باشد. هدف اصلی در جراحی، بستن رگهای واریسی یا همان متورم است تا خون به جای آنها از مسیرهای سالم عبور کند. انواع جراحی واریکوسل عبارتنداز:
جراحی میکروسکوپی یکی از دقیقترین و موثرترین روشها برای درمان ناباروری ناشی از واریکوسل در مردان است. در این روش، با کمک میکروسکوپ جراحی، رگهای آسیبدیده با دقت بالا شناسایی و بسته میشوند. این جراحی معمولا از طریق برشی کوچک در ناحیه زیر کشاله ران انجام میگیرد. مزیت اصلی این روش آن است که عروق لنفاوی و سرخرگها با دقت تشخیص داده شده و در حین عمل حفظ میشوند؛ همین موضوع احتمال بروز عوارض را به حداقل میرساند. از سوی دیگر، احتمال بازگشت واریکوسل پس از جراحی میکروسکوپی بسیار پایین است.
این جراحی نیز از طریق برش در ناحیه کشاله ران انجام میشود. معمولا با حسی موضعی یا عمومی انجام میشود و در اغلب بیمارستانها در دسترس است. این روش نسبت به جراحی میکروسکوپی از دقت کمتری برخوردار است و احتمال آسیب به رگهای لنفاوی و ایجاد هیدروسل بیشتر است. همچنین ریسک بازگشت واریکوسل در این روش، کمی بالاتر است.
در این جراحی، وریدهای گشاد و غیرطبیعی اطراف بیضهها که باعث اختلال در گردش خون شدهاند، با دقت بسته یا برداشته میشوند. هدف اصلی این روش، بازگرداندن جریان خون طبیعی به ناحیه تناسلی و کاهش فشار وارده بر بافت بیضه است. زمانی که واریکوسل شکل میگیرد، ممکن است مانع از خونرسانی مناسب به سایر بخشهای دستگاه تناسلی شود و در عملکرد آن اختلال ایجاد کند. واریکوسلکتومی با بهبود جریان خون، به حفظ سلامت بیضه و افزایش شانس باروری کمک میکند.
در جراحی لاپاراسکوپی واریکوسل، با استفاده از دوربین و ابزارهای مخصوص، وریدهای گشاد از طریق برشهای بسیار کوچک در دیواره شکم درمان میشوند. این روش در مواردی که واریکوسل دوطرفه باشد یا بیمار آناتومی خاصی داشته باشد، کاربرد دارد. از مزایای لاپاراسکوپی میتوان به برشهای کوچکتر، درد کمتر و دوره نقاهت کوتاهتر اشاره کرد. این عمل معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام میشود و از آنجا که ابزارها از طریق حفره شکمی وارد میشوند، احتمال آسیب به اندامهای اطراف، هرچند نادر، وجود دارد.
جراحی رتروپریتونئال روشی قدیمی برای درمان واریکوسل است و امروزه کمتر استفاده میشود. در جراحی رتروپریتونئال برشی کوچک در شکم ایجاد میشود و برای مواردی که واریکوسل در قسمت بالایی طناب اسپرماتیک قرار دارد از این جراحی استفاده میشود. در این روش امکان دسترسی به رگهای بیشتر وجود دارد. همچنین احتمال بازگشت بیماری نسبت به روشهای قبلی میتواند بیشتر باشد.
امروزه برای درمان واریکوسل، صرفا نیاز به جراحیهای باز و تهاجمی نیست؛ روشهای غیرجراحی نیز بهعنوان گزینهای موثر و کمعارضه مورد استفاده قرار میگیرند. یکی از شناختهشدهترین روشهای غیرجراحی، آمبولیزاسیون واریکوسل است. در این روش، بدون نیاز به بیهوشی عمومی و تنها با بیحسی موضعی، رگهای غیرطبیعی که باعث ایجاد واریکوسل شدهاند، با استفاده از مواد مخصوص مسدود میشوند. هدف از آمبولیزاسیون، بستن مسیر جریان خون غیرطبیعی و بازگرداندن گردش خون طبیعی در بیضه است. این کار از طریق یک لوله باریک که از راه رگ (معمولا از ناحیه کشاله ران یا گردن) وارد میشود، انجام میگیرد. آمبولیزاسیون نه تنها روشی کمتهاجم و ایمن است، بلکه دوران نقاهت کوتاهی نیز دارد؛ بهطوریکه بسیاری از بیماران میتوانند ظرف 24 ساعت پس از انجام آن، به فعالیتهای روزمره خود بازگردند.
برای درمان واریکوسل باید به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. اورولوژیست پزشکی است که در زمینه واریکوسل و بیماریهای دستگاه اداری تخصص و مهارت کافی دارد. دکتر محمدرضا جعفری شاهدانی متخصص جراحی واریکوسل و درمان ناباروری در مردان هستند. ایشان دارای مدرک تخصصی اورولوژی فلوشیپ و فوق تخصص اندویورولوژی میباشند که با استفاده از جدیدترین روشها انواع واریکوسل و مشکل ناباروری در مردان را درمان میکنند. دکتر جعفری دارای مهارت و تخصص بسیار زیادی در درمان واریکوسل به روشی میکروسکوپی و دیگر روشهای جراحی و غیرجراحی هستند. دکتر جعفری عضو انجمن اورولوژی ایران و اروپا هستند و تا به امروز برای افراد زیادی درمان واریکوسل را انجام دادهاند.
واریکوسل ممکن است باعث ناباروری شود، اما در اغلب موارد ناباروری ناشی از آن دائم نیست و با انواع روشهای درمانی قابل درمان است، زیرا واریکوسل باعث انسداد و تجمع خون در شاهرگ است و طبیعتا این موضوع قابل درمان است.
یکی از اهداف جراحی واریکوسل، افزایش میزان تولید هورمون تستوسترون است. سطح هورمون تستوسترون در 70 درصد بیماران بعد از انجام عمل جراحی واریکوسل بهبود می یابد و 2 تا 3 ماه بعد از جراحی نیز اسپرمها آماده باروری میشوند.
معمولا افراد بالای 10 سال میتوانند با کمک یک متخصص اورولوژی برای درمان واریکوسل اقدام کنند. زمانی که شخص با درد و تورم بیضه مواجه شود باید برای درمان به متخصص اورولوژی مراجعه کند.
هزینه درمان واریکسول به عواملی مانند نوع جراحی، محل انجام درمان و تجربه پزشک بستگی دارد. هر کدام از این موارد هزینههای متفاوتی دارند. برای اطلاع از هزینه دقیق درمان واریکوسل بهتر است برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
