به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از سی ان ان، پس از ماهها بمباران مستمر، محاصره بیوقفه و قطع گسترده دسترسی به نیازهای اولیه، نوار غزه با یکی از بیسابقهترین بحرانهای انسانی دوران معاصر مواجه شده است. گزارشهای نهادهای بینالمللی از جمله سازمان ملل، صلیب سرخ، و برنامه جهانی غذا هشدار میدهند که شرایط در بسیاری از مناطق غزه به سطح «قحطی قریبالوقوع» رسیده و میلیونها نفر در خطر فوری گرسنگی، سوءتغذیه شدید و بیماریهای مرتبط با فقر تغذیهای قرار دارند. در این فضای تاریک، اسرائیل اعلام کرده است که محدودیتها بر ورود کمکهای بشردوستانه را «کاهش» میدهد. این اعلامیه اما نه تنها با تردید همراه بوده، بلکه موجی از تحلیلها و گمانهزنیها را در پی داشته است: آیا این گام، اقدامی انساندوستانه است یا یک تاکتیک سیاسی برای مهار بحران مشروعیت جهانی اسرائیل؟
تصمیم اسرائیل برای کاهش محدودیتها پس از افزایش چشمگیر فشارهای دیپلماتیک از سوی متحدان غربی و سازمانهای بینالمللی مطرح میشود. ایالات متحده، بهرغم حمایت بیدریغ خود از اسرائیل در ماههای ابتدایی جنگ، در هفتههای اخیر با انتقادهایی آشکارتر نسبت به نحوه عملکرد اسرائیل در قبال غیرنظامیان روبهرو شده است. برخی منابع مطلع در وزارت خارجه آمریکا حتی گزارش دادهاند که دولت بایدن نگران از دست دادن نفوذ منطقهای خود به دلیل همراهی با سیاستهای افراطی تلآویو است. در همین حال، در اروپا نیز موجی از اعتراضات مردمی، همراه با تحرکات سیاسی، موجب فشارهای فزاینده بر دولتها برای بازنگری در حمایتهای بیقید و شرط از اسرائیل شده است.
در چنین بستری، اعلام کاهش محدودیتها میتواند بهمثابه کوششی برای کاهش بار فشارها و ترمیم چهره مخدوش اسرائیل در افکار عمومی جهانی تفسیر شود. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان حقوق بشر معتقدند که سیاستهای فعلی اسرائیل در غزه مصداق «مجازات جمعی» است؛ مفهومی که در حقوق بینالملل بهشدت نکوهش شده و در صورت اثبات میتواند به عنوان جنایت جنگی طبقهبندی شود.
از سوی دیگر، خود این اعلام «کاهش محدودیت» نیز واجد ابهامهای فراوان است. جزئیاتی درباره میزان، نوع، یا مسیرهای ورود کمکها منتشر نشده و گروههای بشردوست نسبت به تداوم کنترل نظامی اسرائیل بر گذرگاههای ورودی هشدار دادهاند. آنها تأکید میکنند که کمکرسانی مؤثر تنها در صورتی ممکن است که نظارت بینالمللی بیطرف بر روند توزیع وجود داشته باشد، نه آنکه مجوز عبور و توزیع صرفاً در اختیار ارتش اسرائیل باقی بماند. برخی منابع محلی در غزه نیز گزارش دادهاند که در عمل، روند ورود کمکها بسیار کند و ناکارآمد است و با چالشهای لجستیکی گستردهای مواجه شده است.
از نگاه دیگر، نمیتوان این تصمیم اسرائیل را جدا از تحولات سیاسی داخلی این رژیم تحلیل کرد. دولت ائتلافی بنیامین نتانیاهو، که متشکل از راستگراترین نیروهای سیاسی تاریخ اسرائیل است، در ماههای اخیر با بحرانهای سیاسی داخلی، اعتراضات مردمی و کاهش اعتماد عمومی مواجه بوده است. بخشی از تحلیلگران معتقدند که این اعلام کاهش محدودیتها میتواند تلاشی برای کاستن از بحران مشروعیت در داخل نیز باشد، چراکه تداوم تصاویر دردناک از کودکان گرسنه و ساختمانهای ویران در رسانههای بینالمللی، حتی برای بخشی از جامعه اسرائیل نیز قابل تحمل نبوده است.
در بُعد نظامی، تصمیم به کاهش محدودیتهای کمکرسانی میتواند همزمان با تلاش برای بازتعریف راهبرد جنگی در غزه نیز باشد. ارتش اسرائیل که در ماههای گذشته از حملات گسترده هوایی و زمینی برای تضعیف گروههای مقاومت استفاده کرده بود، اکنون در وضعیتی از فرسایش و بنبست تاکتیکی قرار گرفته است. هزینههای انسانی و اقتصادی جنگ، همزمان با فشارهای خارجی، این رژیم را به تجدیدنظر در سطحی از راهبردهای خود واداشته است. تسهیل محدود برخی کمکها میتواند بهعنوان «ژست نرمش» برای مذاکره غیرمستقیم یا حفظ نوعی ثبات نسبی در مناطق خاص نیز تلقی شود.
در عین حال، گروههای فلسطینی از جمله حماس و جهاد اسلامی، این اقدامات اسرائیل را «فریبکارانه» خوانده و تأکید کردهاند که تنها پایان کامل محاصره و اشغال میتواند به رنج مردم غزه پایان دهد. آنها همچنین هشدار دادهاند که هرگونه استفاده ابزاری از کمکهای انسانی برای امتیازگیری سیاسی، «غیرانسانی و غیرقابل قبول» است. این واکنشها نشان میدهد که حتی در صورت اجرایی شدن برخی کمکها، فضای بیاعتمادی متقابل و نبود سازوکار شفاف برای توزیع، مانعی جدی در مسیر اثرگذاری این کمکها خواهد بود.
افزون بر همه این موارد، باید به نقش نهادهای بینالمللی نیز اشاره کرد. اگرچه برخی سازمانها نظیر برنامه جهانی غذا و صلیب سرخ حضور پررنگی در بحرانهای مشابه داشتهاند، اما در مورد غزه، عدم امکان دسترسی امن و کافی برای این نهادها موجب شده کمکرسانی بسیار محدود و بعضاً نمادین باشد. کارشناسان تأکید دارند که برای مهار بحران گرسنگی، باید مسیرهای زمینی و دریایی مستقل با نظارت بینالمللی بازگشایی شود و تأمین منابع غذایی، دارویی و سوخت با تضمین امنیتی کامل صورت گیرد؛ مسیری که هنوز با واقعیتهای میدانی فاصله دارد.
در نهایت، آنچه در قلب این بحران فراتر از همه تحلیلها و سیاستها قرار دارد، رنج انسانهایی است که قربانی محاسبات سیاسی، راهبردهای نظامی و بیتفاوتی بینالمللی شدهاند. کودکان، زنان و سالخوردگانی که نه جنگ را انتخاب کردهاند و نه امکان گریز از آن دارند، اکنون در شرایطی قرار گرفتهاند که حتی ابتداییترین حقوق انسانیشان نیز نادیده گرفته میشود.
تصمیم اسرائیل برای کاهش محدودیتها بر کمکهای بشردوستانه، هرچه باشد، تا زمانی که به تغییر ساختاری در سیاستهای اشغال و محاصره منجر نشود، صرفاً یک حرکت نمایشی باقی خواهد ماند. جامعه جهانی باید از مرز محکومیت لفظی عبور کند و برای پایان دادن به فاجعه انسانی در غزه، راهکارهای ملموس، فوری و الزامآور در پیش گیرد. آینده این بحران نه تنها سرنوشت مردم غزه، بلکه اعتبار اخلاقی نظم بینالمللی را نیز در برابر آزمونی سخت قرار داده است.
برای پیگیری اخبار سیاسی اینجا کلیک کنید.
