قاب تاریخ امروز / از همنشینی دختر قاجاری و اروپایی تا هایده معشوقه شاه که جواب رد داد + عکس

مردم کوچه و بازار از نزدیک و از قاب چشمانشان شاهد جنگ دلهره‌آور و ترسناک میان آدم و حیوانی وحشی مثل خرس بودند و این معرکه زمانی به اوج خود می‌رسید که در این مبارزه یکی‌شان روی زمین می‌افتاد و آن وقت بود که صدای جیغ و فریاد تماشاچیان به هوا بلند می‌شد. هرچند خرس بیچاره با غل‌ و زنجیر مهار و قدرتش در اختیار معرکه‌گردان بود، اما تماشای صحنه کشتی آدم و خرس و تلاش برای شکست دادن رقیب خاطرات و لحظه‌هایی برای مردم آن روزگار رقم می‌زد که تا مدت‌ها آن را فراموش نمی‌کردند.

معرکه‌گیرها در تهران قدیم پاتوق مشخصی نداشتند، هرچند بیشتر در گذرهای شلوغ و پررفت‌وآمد که احتمال جمع ‌شدن مردم بیشتر بود، بساط خود را پهن می‌کردند. تماشای معرکه‌گیری هم رایگان بود، اما معرکه‌گیر تلاش می‌کرد با شگفت‌زده‌ کردن مردم آنها را راضی کند که هنگام اجرای نمایش مبلغی به‌عنوان هدیه به او بدهند. از دوران قاجار تا آخر دوره پهلوی دوم، کار و بار معرکه‌گیرها سکه بود تا اینکه به‌تدریج با ورود سرگرمی‌های بیشتر حضور معرکه‌گیرها که حتی تا دهه‌های1360 و1370هم در برخی محله‌های تهران بساط پهن می‌کردند، کم‌رنگ شد. تهران معرکه‌گیرهای معروفی داشت که برخی از آنها میان مردم به شهرت رسیده بودند.

هایده افشار، دختر ملک سلطان خانم و جمشید افشار سوباتایلو (مجدالسلطنه)، از مهمترین فعالان حقوق زنان در اواخر دوران قاجار و اوایل دوره پهلوی بود. او به همراه خواهرانش مستوره و آلجا، از اعضای یک انجمن زنانه موسوم به «انجمن نسوان وطنخواه» بودند که در سال 1301 تشکیل شده بود. فعالیت‌های این انجمن شامل انتشار نشریه، برگزاری جلسات سخنرانی و تئاتر و همینطور تاسیس نهادهای آموزشی و بهداشتی برای زنان بود. گفته شده که احمدشاه قاجار از جملۀ خواستگارانی بود که هایده جواب رد به آن‌ها داده بود. هایده افشار بعدها با احمد مقبل ازدواج کرد و بیشتر دوران عمر خود را نیز در پاریس گذراند.